Тарақандар отряды өкілдерінің жалпы сипаттамасы

Презентация қосу

АҚ “АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ”
“МОЛЕКУЛАЛЫҚ БИОЛОГИЯ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ ГЕНЕТИКА” КАФЕДРАСЫ

АРАХНОЭНТОМОЛОГИЯНЫҢ
ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

ОРЫНДАҒАН: ШАКИРТ ДАРИЯ
ГРУППА: 102 СТОМ
ТЕКСЕРГЕН: НУРСУЛУ ЗАКИРИЯЕВА

НҰР-СҰЛТАН, 2019 ЖЫЛ
ЖОСПАРЫ:
• Ғылыми жіктелуі
• Тарақандар отряды өкілдерінің жалпы
сипаттамасы
• Биттер отрядының жалпы сипаттамасы
• Бүргелер отряды өкілдерінің жалпы
сипаттамасы
• Қандалалар отряды өкілдерінің жалпы
сипаттамасы
Арахноэнтомология-адам
ауруларын қоздыратын немесе
кейбір ауруларының
қоздырғыштарын тасымалдайтын
буынаяқтылар типінің өкілдерін
зерттейтін ілім.
Ғылыми жіктелуі
• Тип: Буынаяқтылар (Arthropoda)
• Тип асты: Кеңірдекпен тыныс алушылар (Tracheata)
• Класс үсті: Алтыаяқтылар
• Класс: Жәндіктер (Insecta)
• Отряд: Тарақандар (Blattoidea)
• Түрлері: Сары тарақан (Blatta germanica)
• Қара тарақан (Blatta orientalis)
• Американдық тарақан (Periplaneta americana)
• Отряд: Биттер (Anoplura)
• Түрлері: Бас биті (Pediculus humanus capitis)
• Киім биті (Pediculus humanus humanus)
• Шап биті (Phthirus pubis)
• Отряд: Бүргелер (Aphaniptera)
• Отряд: Қандалалар
Тарақандар отряды
өкілдерінің жалпы
сипаттамасы
•Тарақандардың зияндылығы – тері
қабаттарын кеміріп, ыдырау өнім-дерімен
ластанып, гельминттердің, ішек
инфекцияларының (мысалы дизенте-рия)
қоздырғыштарын жұқтыру мүмкіндігімен
байланысты. Тарақандардың көп мөлшері түнде
ұйықтап жатқан адамға шабуы мүмкін (көбінесе
балаларға) және дененің ашық жерлерінің
эпидермистерін тістейді. Сары және қара
тарақандар адамның сыртқы есту мүшесі
арқылы өтіп, дабыл жарғағын, қатты тітіркенуді
шақырады.
Биттер отрядының
жалпы сипаттамасы
Бас биті – Pediculus capitis, киім битіне қарағанда кішкентай.
Бастың шаш бөлігінде бас биті өмір сүреді және көбейеді,
көбінесе самайға және желкеге жұмыртқаларын салады.
Сіркелерін бір шашқа мөлдір жабысқақ массаға жабыстырады,
жұмыртқасының бос аймағы дөңес қалпақпен жабылады.
Киім биті – Pediculus capitis, бас битіне қарағанда, ірілеу
болады. Киім биті іш киім мен көйлектің қыртыстарында,
әсіресе тігістерінде өмір сүреді, сол жерлерге матаның
талшықтарына жабыстырып жұмыртқаларын салады; шаштан
басқа адамның денесінің түктеріне жұмыртқаларын
жабыстырып салады. Киім және бас биті бір-бірімен еркін
шағылысып жаңа ұрпақ бере алады.
Шап биті – немесе жабысқақ Phthirus туысқа P. pubis
L түрге жатады, адам биттерінің ішіндегі ең кішісі.
Адамның қалыпты температурасында денеде 5-8 күнге
дейін жүреді. Адам киімдерін ауыстырмай бірнеше күн
пайдаланса, кейде моншаға бармай, жуынбай киім
ауыстырмаса, бір адамнан екінші адамға жұғады.
Биттермен күресу жолдары
Гигиеналық дәстүрді отбасы мен ұжымдарда
биттердің пайда болуы мен таралуына
байланысты өткізіледі; оның бағдарламасына
әрдайым шашты қию мен күнделікті тарау,
әрдайым дене бітімін 7-10 күннің ішінде бір
рет-тен кем емес жуып отыру керек, төсек
орындарын және киімдерін сол уақыт-та
немесе оның кірленуі барысында ауыстырып
жуу; киімді таза ұстауы және әрдайым
ғимарат тазалығын сақтау болып табылады.
Бүргелер отряды өкілдерінің
жалпы сипаттамасы
Бүрге арқылы тарайтын
аурулар
•Дерматофилиаз – терінің
зақымдалуы,бүргенің әсерінен
туады. Көптеген белгілері бар
пуликоз жєне саркопсиллёз.
Пуликоз (лат.pulicosis – энтомоз), адам
бүргелерінің тістеуімен өтетін терінің
зақымдалуы. Тістелген орындарында бөртпе,
қышу папулалардың пайда болуына әкеледі.
Сакопсиллёз– тропикалық паразитарлы
ауру, дерматофилиаз бүргенің әсерінен
туады. Паразиттердің ену орындары,
инфильтрат ірі ісіктердің түзілуі, терінің
зақымдалған орындары ауырып және
қышымамен сипатталады.
Төсек қандаласы (лат. Cimex lectularius) –
тұрмыстық қансорушы жәндіктердің ең
көп таралған түріне жатады. Жартылай
қатты қанаттылар отрядына жатады.
Қандалалар түнде белсенді
болғандықтан, адам ұйықтап жатқанда
терінің ашық аймағын тістейді: бет,
мойын, қол қандаланың жиі тістейтін
аймақтары. Шаққанда
ауырмағандықтан, оған адам көңіл
бөлмейді. Тері бөртпесі және қызару жиі
кездесетін белгілер болып табылады.
Шағылған аймақтарды қасығандықтан
инфекцияға ұшырауы мүмкін.
Қалай байқалады?
. Қандалалар отряды өкілдерінің жалпы
сипаттамасы
Төсек қандаласының тістеген жерлері
Қорытынды:
•Медициналық арахноэнтомология-
буынаяқтылар типінің адам ауруларын
тудырушы, не табиғи резервуарлары болып
келетін өкілдерін зерттейді. Өзекті мәселесі
болып, паразиттер арқылы туындайтын
аурулар, және оның алдын-алу жолдары
жатады.Бірақ, әр адам өз тазалығын мұқият
сақтар болса, ол зиянкестердің жоламайтыны
сөзсіз!
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Р. Г. Заяц, В. Э. Бутвиловский И. В. Рачковска И. И. Жигунова,
В. В. Давыдов Медицинская биология и общая генетика. Минск. 2002. — 300
с.
2. Mullen, G. L., and Durden, L. A., eds. 2002. Medical and Veterinary Entomology,
Academic Press, NY
3. Марченко М. И., Кононенко В. И. Практическое руководство по судебной
энтомологии. — Харьков, 1991.
4. Чайка С. Ю. Судебная энтомология. Учебное пособие. — М.: МАКС Пресс,
2003.
5. Романенко В. Н. Медицинская арахноэнтомология : учебник. — Томск:
Издательский Дом Томского государственного университета, 2015. — 284 с.
6. П. Қазымбет, Л.Аманжолова, Қ.Нұртаева Медициналық биология. Астана
2006—258 с.
Назарларыңызға
рахмет !

Ұқсас жұмыстар

Бунақденелілердің классификациясы

Тарақандар отрядынан шыққан отряд болып есептеледі, қазіргі уақытта жеке отряд

Жәндіктер ТУРАЛЫ

Көпклеткалы жануарларға жалпы сипаттама

Шеміршекті балықтар

Шаянтәрізділердің көру мүшелері

Паразитарлық жұқпалар кезінде жүргізілетін стандарттар мен алгоритмдер

Қазақстанда мекендейтін сүтқоректілер

Үй құстарының бұлшық ет жүйесінің құрылысы

Көмір тасбақасы Египеттік тасбақа

Пәндер