ИММУНДЫҚ ЖАСУШАЛАР

Презентация қосу

Л.Н.ГУМИЛЕВ ат. ЕВРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТАҚЫРЫБЫ:

ИММУНДЫҚ БИОТЕХНОЛОГИЯ

Нұр-Сұлтан 2020
ЖОСПАР :
КІРІСПЕ
1. Иммундық жүйе
2. Иммундық жүйенің жасушалары
* фагоциттер
* бозофильдер
* тромбоциттер
* лимфоциттер

3. Жасушалық иммунитет
* Т-лимфоциттер
* В-лимфоциттер

4. Антиденелер мен антигендер
ҚОРЫТЫНДЫ
Иммундық жүйе.
* Иммунды жүйе — барлық лимфоидты организмдер
мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше
иммундық қорғаныс механизмдеріне жауапты.
Организмнің жұқпалы ауруларға және табиғи жай
заттардың зиянды әсеріне қарсы тұру қабілеттілігін
қамтамасыз етеді.
* Иммунды жүйеге: сүйектің қызыл кемігі, лимфа
бездері, айыршық безі (тимус), кұстардық фабрицнев
қапшығы, көкбауыр, сондай-ақ тыныс алу және ас
қорыту жолдарындағы топталған лимфоидты
тканьдар кіреді.
* Иммунды мүшелер организмнің ішкі ортасының
тұрақтылығын және генетикалық тұтастығын
қамтамасыз етеді.
Иммундық жүйе
Шеткі мушелеріне - бадамша бездер,
Орталық мүшелеріне – сүйек кемігінде
лимфа бездері, көкбауыр, соқырішек
болатын кемік майы және айырша
және т. б. жатады. Жұтқыншақтың
без(тимус) жатады. Сүйек кемігі – иммунды
сілемейлі қабығында 6 бадамша без
жауапқа, эритроциттердің ыдырауына, темір
шоғырланған. Ол арада жұп таңдай,
қалдықтарын қайта іске асыруға, гемоглобин
жұп түтікті, сыңар жұтқыншақ және
түзуге қатынасады және қосалқы липидтер
сыңар тіл, бадамша бездері орналаскан.
жинайтын жер. Тимус - 1)Бұл без тимозин
Бұл бадамша бездер организмге
гармонын бөледі, ол ағзада иммундық
тамақпен түскен зиянды микробтарды
жүйеніңорталық жүйесі болып саналады.
жоюға қатысады. Лимфа бездері көбіне
2)Тимозин гармоны жетіспесе, ағзаның
ірі қантамырлардың маңында болады.
иммундық қасиеті төмендейді.
Адам организмінде 460-қа жуық лимфа
3)Көкбауырдың мөлшері кішірейіп, қандағы
бездері бар. Лимфа бездерін алып
лимфоцит жасушалары азайып, қарсы дене
тастаса организмнің иммундық
түзілмейді.
реактивтілігін төмендетеді. Көкбауыр -
қан түзуге, зат алмасуына қатысады;
иммунобиологиялық және қорғаныш
функциясын атқарады.
Иммундық жүйенің қызметі,
қасиеттері
• организмнің бөгде заттар мен бөлшектерге қарсы тұру қабілеттілігін
күшейтеді;
• организмнің генетикалық тұрақтылығын сақтайды;
• организмді жұқпа аурулардан қорғайды, қатерлі ісіктердің түзілуін
бақылайды;
• ауыстырып отырғызған мүшеге қарсы организмнің жауабын
қалыптастырады;
• басқа қызметтер атқарады.
Иммундық жүйенің мүшелері басқа мүшелермен өзара әрекеттеседі.
* Иммундық жүйенің қасиеттері:
1.жоғары ерекшелігі, бөгде қосылыстар мен бөтен
микроорганизмдерге қарсы ерекше реакцияларды қалыптастырады.
2.организмнің өзінің қосылысын танып, бөтен заттан айыру
қабілеттілігі.
ИММУНДЫҚ ЖАСУШАЛАР
* Иммундық жасушалар — адам мен жануарлар
организмдерінің бактерияларга, вирустарга және
басқа да бөгде заттарға (антигендерге) қарсы тұру
қабілеттілігін қамтамасыз ететін жасушалар.

* Иммундық жүйе жасушаларын иммуноциттер деп
атайды.

* Иммуноциттердің негізгі көзі — көпмүмкіндікті
(полипотентті) діңгекті жасушалар. Олар сүйектің
қызыл кемігі майында дамып жетіледі. Иммундық Иммундық жүйенің жасушалары:
жүйенің қызметі нейрогуморальдық жолмен
реттеледі. •фагоциттер
•базофилдер
•тромбоциттер
•лимфоциттер
* Фагоциттер (фаго… және kytos — жасуша) —
фагоцитоз түзетін, адам мен жануарлардың дәнекер
тіндерінде болатын арнайы қорғаныштық жасушалар.
Омыртқасыз жануарларда фагоцитозды амебоциттер
(жәндіктердің қанында болатын түссіз, бөгде заттарды
қармап алуға бейім жасушалар) түзеді. Ал
сүтқоректілерде белсенді Фагоциттерге қан
құрамындағы нейтрофильдер (микрофагтар),
моноциттер, қозғалмайтын және қозғалғыш
макрофагтар, ретик. эндотелийлі жүйе жасушалары
жатады.

ФАГОЦИТТЕР
* Базофильдер (basophilae; гр. basis — негіз, рһіііа —
сүю) — жасуша цитоплазмасындағы түйіршікті
дәншелері негіздік бояулармен боялатын жасушалар;
протоплазмасында негізгі бояулармен боялатын
түйіршікті құрамы бар торшалар.
* Базофилдер — қан базофильдері және ұлпа
базофильдері болып екі топқа бөлінеді. Қан
базофильдерін базофильді гранулоциттер деп те атайды.

БАЗОФИЛЬДЕР
ТРОМБОЦИТТЕР
* Тромбоциттер ( грек, thrombos -тромбы, kytos - жасуша) — қанның ұюын қамтамасыз ететін
қанжасушасы. Тромбоцит — құстан бастап төменгі сатыдағы омыртқалы жануарлар қанында болады.
Сүтқоректі жануарлар қанында тромбоцит орнында пішіні әртүрлі (дөңгелек, сопақ, ұршық тәрізді т.б.)
ұсақ денешіктер — қан табақшалары болады. Қан табақшалары жақсы боялатын дәнді орталық бөлігі.
Қанның ұю кезеңдері:
Белсендірілу
КОАГУЛЯЦИЯ фазасы РЕТРАКЦИЯ
Лимфоциттер
*Лимфоциттер - ағзаны қатерлі ісік жасушалары
, патогендер және басқа заттарға қарсы қорғау
үшін иммундық жүйе арқылы шығарылған ақ
қан клеткаларының түрі. Лимфоциттер қан мен
лимфа сұйықтығымен айналысады және дене
тіндерінде , көкбауыр, тримус , сүйек кемігі ,
лимфа түйіндері , безеуі және бауырында
кездеседі. Лимфоциттер антигендерге қарсы
иммунитетті қамтамасыз етеді. Бұл иммундық
жауаптардың екі түрі арқылы жүзеге
асырылады: гуморальдық иммунитетті және
жасушалық аралық иммунитетті.
*Лимфоциттердің үш негізгі түрі бар: B жасушалары , Т-жасушаларыжәне табиғи киллерлік
жасушалар.
*Лимфоциттердің екі түрі иммундық жауаптар үшін өте маңызды. Олар B лимфоциттері (В-
жасушалары) және Т лимфоциттері (Т-жасушалары).
Т-ЖАСУШАЛАР В-ЖАСУШАЛАР
В жасушалары ересектердегі
Т-клеткалар бүйректен
сүйек кемігін жасушаларынан
немесе сүйек кемігін
дамиды. Белгілі бір антигеннің
жасушалардан дамытады,
болуына байланысты В-
олар тимуста жетілдіріледі .
клеткалары белсендірілгенде,
Бұл жасушалар
олар арнайы антигенге тән
жасушааралық иммунитетте
антиденелер жасайды.
маңызды рөл атқарады. Т-
Антиденелер - қан айналымы
жасушаларында
бойынша қозғалатын және дене
клеткалық мембранды
сұйықтарында кездесетін арнайы
толтыратын Т-жасушалық
ақуыздар . Антиденелер
рецепторлар деп аталатын
гуморальдық иммунитетке өте
белоктар бар. Бұл
маңызды, себебі иммунитеттің бұл
рецепторлар әр түрлі
түрі иммунитеттің антигендерін
антигендерді тануға
анықтап, қарсы тұру үшін қан
қабілетті. Антигендерді
сұйықтарында және қан
жоюда ерекше рөл
сарысуында антиденелердің
атқаратын Т-клеткаларының
айналымына негізделген.
үш негізгі классы бар. Олар
цитотоксикалық Т-
Табиғи өлтіргіш(NK) жасушалар
*Табиғи өлтіргіш клеткалар Цитотоксикалық Т-клеткаларына ұқсас, бірақ олар Т-
жасушалар емес. Т-клеткаларынан айырмашылығы, НК клеткасының антигенге
жауап беруі тән емес. Оларда Т-жасушаларының рецепторлары жоқ немесе
антиденелерді өндіруге тыйым салынады, бірақ олар әдеттегі жасушалардан
жұқтырған немесе қатерлі жасушаларды ажырата алады. НК жасушалары ағза
арқылы жүреді және байланысқан кез-келген ұяшыққа қосыла алады.
*Табиғи өлтіруші жасушаның бетіндегі рецепторлар жасушада протеинмен өзара
әрекеттеседі. Егер жасуша NK жасушасының белсендіруші рецепторларының көбін
қосса, өлтіру механизмі қосылады. Егер клетка көп ингибиторлық рецепторларды
тудыратын болса, NK жасушасы оны қалыпты деп анықтап, клетканы жалғыз
қалдырады. NK клеткалары құрамында химиялық заттар бар түйіршіктер бар,
босатылған кезде, ауру немесе ісік жасушаларының жасушалық мембранды бөліп
тастайды. Бұл, сайып келгенде, мақсатты ұяшықтың жарылып кетуіне себеп болады.
NK клеткалары инфицирленген жасушаларды апоптозға (бағдарламаланған өлім)
алып келуі мүмкін.
Жасушалық иммунитет
Жасушалық иммунитет (Cell-mediated immunity) — ешқандай антиденелер
немесе комплемент жүйесі қатыспайтын иммундық жауап қайтару түрі.
Жасушалық иммунитет барысында макрофагтар, табиғи киллерлер, антигендер
тәрізді цитотоксикалық Т-лимфоциттер және антигенге жауап ретінде цитокиндер
бөлінеді.
Иммундық жүйе типтері(түрлері)
Иммундық жүйе екі бөлікке бөлінген - гуморалдық иммунитет жүйесі және
жасушалық иммунитет жүйесі. Гуморалдық иммунитетте қорғаныштық қызметін
жасушалар емес, қан плазмасында орналасқан молекулалар атқарса, жасушалық
иммунитетте қорғаныштық қызмет иммундық жүйенің жасушаларымен тығыз
байланысты. Жасушалық иммундық жүйеде Т-лимфоциттер, ал гуморальдықта
В-лимфоциттер болады.
Иммунитеттің Т-жүйесінің
қызметтері:
1. Жасушалық түрдегі иммунды жауаппен қамтамасыз ету Т-жүйесінің
негізгі қызметі: Т-лимфоциттер генетикалық бөгде цитотоксикалық
әсер етеді. Одан басқа Т-лимфоциттер кейбір антигендерге қарсы
фагоцитарлық түрдегі жауапты қалыптастырады.
2. Иммунитеттің Т-жүйесі табиғатта кездесетін көпшілік антигендерді
тануға және жасушалық, гуморалды иммунды жауаптың
қалыптасуында басты қызмет атқарады.
3. Т-жүйесі иммунды жауапы реттеуде маңызды рөл атқарады. Бұл
үрдіске, ең алдымен, әртүрлі түрдегі иммунологиялық серпілістерді
ынталандыратын және тежейтін Т-хелперлер мен Т-супрессорлар
өздері өндіретін лимфокидерінің көмегімен қатысады.
4. Т-жүйесі иммунологиялық төзімділіктің қалыптасуына және оның
сақталып тұруына қатысады. Иммунологиялық төзімділік дегеніміз
организмнің меншікті антигендеріне қарсы арнайы иммунологиялық
ареактивтілік..
*В-лимфоциттер — құстардағы клоака
(Фабриций) қапшығы лимфоциттері іспеттес.
Адам мен жануарлар денелерінде аталған
қапшықтын болмауына байланысты, клоака
қапшығының сүйек кемігі майынан келген
лимфоциттердің мамандануына ықпал ету
қызметін ащы ішектің, оның ішінде мықын
ішектің кілегейлі қабығындағы лимфа
түйіншелері атқарады деген болжам бар.
*В-лимфоциттер организмдегі гуморальдық
иммунитетке жауапты. В жасушалары
антигендерге антиденелер немесе
иммуноглобулин шығару арқылы жауап
береді және гуморальды иммунитетке жауап
береді.
Антидене атқаратын қызметі
Ерітушілерге –
бактериолизиндер,
гемолизиндер,
цитолизиндер.

Бейтараптаушы - Ұйытушыларға –
антитоксиндер,
агглютинирлеуші,
антиферменттер,
вирусбейтараптаушы прееципитирлеуші
антиденелер. антиденелер.

Антидене
Антиденелердің қасиеттері
Антиденелер әртүрлі физикалық, химиялық,
биологиялық, антигендік қасиеттерді иемденген.
М-иммуноглобулині. Бұл класқа жататын
иммуноглобулиндердің үлесіне Ig молекулаларының
жалпы мөлшерінің 10 % тиеді. Молекулалық салмағы –
900 кД, седиментациясы 19S тең. IgМ жұлдыз тәріздес бес
жаққа тарамдалған иммуноглобулиндердің бес
молекуласынан құралған. М-класының антиденелерінің 10
белсенді орталары болғандықтан, олар агглютинация,
преципитация опсонизация және лизис реакцияларында
жақсы белсенділік көрсетеді.
М-иммуноглобулиндердің сарысулық және секреторлық
түрлері бар. Иммуноглобулиндердің бұл тобы қанға енген
микробтарға, әсіресе грам теріс бактерияларға күшті әсер
етіп, фагоцитоз процесін жандандыра түседі.
Антигендер –
организмге түскенде
иммундық жауапты
түзетін генетикалық
бөгде денелер
Барлық тірі
ағзалардың
мүшелері, ұлпалары,
жасушалары және
сұйықтықтары
антигендік қасиетке
ие
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !!!

Ұқсас жұмыстар

Иммундық жауап

Иммундық жүйе жасушалары

Иммундық жауапта иммундық мүшелердің рөлі

Дендритті жасушалар

Иммундық жауапқа қатысатын иммундық жасушалар

Табиғи киллерлер

Антигентаныстырушы жасушалар

Иммундық процестердің бұзылуы. Аллергия

Иммунитет теориясы

Иммунды жауаптың нейро - эндокринді жүйесі

Пәндер