Табан күмбезінің жалпаюы

Семей Мемлекеттік Медицина Университеті

Қалыпты және топографиялық анатомия кафедрасы

СӨЖ

Мамандығы: Жалпы медицина

Тақырып:Жалпақтабандылық

Семей 2010 жыл

Табан күмбезінің жалпаюы

Жалпақтабан түрлері

Жалпақтабандылықтың дәрежелері

Пайда болу себептері

Жалпақтабандылықты болдырмау әрекеттері

Табан, metatarsus, қысқа монозпифизарлы қуысты сүйектерге жататын және қолдағы алақан сүйектеріне ұқсайтын бес табан сүйектерінен, ossa metatarsalia, тұрады. Алақан сүйектеріне ұқсайтын олардың да проксималды ұшы немесе түбі, basis, ортаңғы бөлігі немесе денесі, corpus және дисталды ұшы (басы) caput болады.

- табан күмбезінің жалпаюы. Жалпақтабан- табанның жиі таралған деформация түрі, артқы пронация мен алдыңғы бөліктің әкетілуімен сипатталған күмбездің жалпаюы.

Жалпактабан

«Биік өкшеде» жүру жүк түсуді ауыстырады: өкшеден ол көлденең күмбезге түседі, ол көтере алмай деформацияға ұшырайды, осыдан көлденең жалпақтабан дамиды.

Тік жалпақтабанның негізгі симптомы деп - өкшенің ауырсынуы, оның сипаты бұзылуы.

Жалпақтабандылық кезінде табанның серпінділік қызметтері болмайды, бұл жерде жүрген кезде тез шарщау, табанның, балтырдың, бел аймағының ауырсынуы себебі болып табылады.

Адамда жалпақтабандылықтың дамуы дене салмағының үлкеюі себебінен болады, спортшыларда

жүктемені шектен тыс түсіру нәтижесінде. Жалпақтабан себебі еңбек пен тұрмыс шарттарына сәйкес келмейтін аяқ- киімдер кию болады. Жүрген кезде адам денесі көптеген соққыға ұшырайды, ол табан серпімділігіне сәйкес келеді.

Жалпақтабандылық дене салмағымен тікелей байланысты: дене салмағы ауыр болса, аяқ басына үлкен күш түсіп, жалпақтабандылық ұзыннан болады. Бұл патология көбінесе әйелдерде кездеседі. Тік жалпақтабандылық әсіресе 16-25 жаста, ал көлденең 35-50 жаста кездеседі.

Туа біткен

статистикалық

рахиттік

Жүре пайда

болған

жарақаттық

Жалпақтабан

Этилогия бойынша жалпақтабанның 5 түрін ажыратылады:

- аяқ басының бұлшықеттері мен балтырдан басталатын бұлшықеттердің салдануы (Полиомиелиталық салдары) нәтижесі.

Жарақаттық жалпақтабан

- дененің салмағы әлсіріген табан сүйектеріне түссе.

Рахиттік жалпақтабан

- балтыр және табан бұлшықеттерінің, байлам аппараттарының және сүйектерінің әлсіреуі нәтижесінде пайда болады. Даму себептері әр түрлі болады - дене салмағының көбеюі, тұрып жұмыс істеу, физиологиялық қартаю кезіндегі бұлшықет күшінің азаюы, мамандықпен байланысты табанның шаршауы, үй-тұрмыс жұмыстарын жүргізетін, ыңғайсыз аяқ-киім кию.

Статикалық жалпақтабан

-сирек кездеседі. Әдетте бұл тік жалпақтабан, ол табан пронациясымен бірігеді

( жалпақ вальгусты табан) . Бұл жалпақтабандылықтың себебі табан элементтерінің юқұрсақ ішілік дұрыс дамымауы. Туа біткен жалпақтабандылықты 5-6 жаста ертерек анықтау қиын, өйткені осы жастан барлық балаларды жалпақтабанның барлық элементтері анықталады. Дегенмен 3% жағдайда жалпақтабандылық туа біткен болады.

Туа біткен

жалпақтабандылық себебі аяқ бұлшықеттерінің салдануы мен әлсізденуі, жарақаттан кейін асқыну, кальций- фосфор алмасуының бұзылуы, рахит.

Жүре пайда болған

кезінде табанның көлденең күмбезі жалпаяды, оның алдыңғы бөлімі барлық бес табан сүйегігің бастарына тіреледі, ал қалыпты жағдайда І және V-ге тіреледі, аяқ басының ұзындығы табан сүйектерінің веер тәрізді ажырауынан, І саусақ сыртқы және ортаңғы саусақтың балға тәрізді деформациясынан қыстырады.

Көлденең жалпақтабан

кезінде тік күмбез жалпайып, аяқ басы еденмен бүкіл табанмен жалғасады, аяқ басының ұзындығы ұзарады

Тік жалпақтабан табанның жүкпен бүйір проекциясындағы рентгенограммада анықталады. Бүйір проекциядағы табан рентгенограммасы вертикальді қалыпта кассетада 18* 24 немесе 24* 30 см. Зерттелуші 5 см биіктіктегі ағаш затта тұрады. Онық сыртқы жиегі ағаш заттық сыртқы жиегіне сәйкес, ал екінші аяғын артқа әкетіп, қолмен орындыққа тіреледі. Кассета ағаш заттың ішкі жиегінде үстелде табан маңайында ұзын қабырғамен орналасады және қолқа тығыз жнасады. Орталық сәулені табанның сыртқы беті арқылы горизонтальді кассета ортасына бағыттайды

Тік жалпақтабан

Көлденең жалпақтабан табан рентгенограммасында жүктемемен түзу проекцияда анықталады. Түзу проекциядағы табан рентгенограммасы кассетада, өлшемі 13* 18 немесе 18- 24 см, вертикальді жағдайда жасалады. Зерттелуші орындыққа қолмен тіреліп, кассетада табанмен тұрады. Орталық сәуле кассета ортасына вертикальді бағытталады.

Айқын көрінген көлденең жалпақтабан кезінде 2 және 3 саусақтардың балға тәрізді қисаюы туындайды. 1 табан сүйектің басы дегенеративті-дистрофиялық өзгеріске ұшырайды, ол деформацияланады, үлкейеді және киста тәрізді өзгеріске ұшырайды.

Көлденең күмбезде

тік жалпақтабанның дәрежелері

анықталады:

І- дәреже: Күмбез бұрышы 131 °- 140º, күмбез биіктігі 35-25 мм. Табан сүйегінін деформациясы жоқ:

ІІ - дәреже: Күмбез бұрышы 141° - 155°, күмбез биіктігі 24-17 мм. Өкше сүйегі қысқарған, мойны анықталған. Тобық - ладье тәрізді байламда деформиленген артроз немесе табанның сыртқы беткейінде байлам аппаратының тармақсыздануы болуы мүмкін.

ІІІ - дәреже: Күмбез бұрышы 156° және оданда биік, күмбез биіктігі 17 мм-ден төмен.

Әлсіз көрінген жалпақтабан кезінде (І- дәреже) физикалық күш түсуден кейін аяқ шаршайды, өкшеге басқанда ауырсынады. Жүрісі өзгереді, түнге қарай табан ісінеді.

ІІ- дәрежедегі жалпақтабанды адамдарда ауырсыну тек табанда ғана емес, сонымен қатар балтыр аймағына беріледі. Ол қатты және жиі ауырады. Табан бұлшықеттері серпімділігін жоғалтады, жүрісі өзгереді.

Жалпақтабанның ІІІ- дәрежесі - табанның айқын деформациясы. Әдетте науқастар дәрігерге осы дәрежеде барады. Өйткені табанда, балтырда ауырсыну, ісіну, сондай-ақ тізе буындарда жиі сезіледі. Әсіресе белде қатты ауырсыну болып, бос ауырсыну пайда болады. Жалапақтабанның ІІІ дәрежесінде спортпен айналысу мүмкін емес, жүрісі өзгеріп, баяулайды, қиындайды. Әдеттегі аяқ киіммен адам жүре алмайды.

Көлденең жалпақтабан салдарын, табанның көлденең жалпақтануы әлсіз болса да ескеру керек. Жалпақтабан пайда болып, жылдам прогрессирленетін ауруға жатады. Сондықтан көлденең күмбез мүлдем анықталмау керек. Бұл саусақтардың деформациясының себебі, олар балға тәрізді пішінге ие болады.

Жалпақтабанды адамдар аяқтарын ажыратып, тізесін әлсіз бүгіп, қолдарын бұлғап жүреді. Оларды әдетте табанның ішкі жағы тозады. Жалпақтабанды нақты анықтау үшін дәрігер - ортапедке қаралу керек.

Ерте мектеп жасынан балаларда жалпақтабандылықты даму фазасын қарастыру керек. Өсу деңгейіне байланысты жалпақтабан көп балаларда 7- 8 жасында жоғалады, ал табан қызметі қалпына келеді.

С. Ф. Гадунов: