Ғылыми зерттеу әдістері

Презентация қосу

Тәжірибелік сабақ №2
Сабақтың тақырыбы: Ғылыми зерттеу әдістері. Биология
пәні бойынша жүргізілетін тәрбие жұмыстарының
міндеттері. Тәрбие беру элементтерінің жүйесі.
Білімгерлердің тұлғалық қасиеттерін дамыту жолдары.
Сабақтың мақсаты: Зерттеу әдістерін оқып-үйрену
Талданатын сұрақтар:
1)Зерттеу әдістері туралы түсінік
2)Зерттеу әдістерінің түрлері және олардың анықтамалары
1) Зерттеу әдістері туралы түсінік

Ғылымның алдына қоятын негізгі мақсаты –өз
нысанын жан-жақты танып білу, оның белгісіз
сырларын, заңдылықтарын ашып айқындау.
Мұндай мақсатты орындау үшін ғалымдар
зерттеудің әр түрлі амал-тәсілдерін қолданады
Нысанды жан-
жақты танып білу,
оның белгісіз
сырларын,
заңдылықтарын
ашып айқындау
амал-тәсілдердің
жүйесі мен
жиынтығын
зерттеу әдістері
деп атаймыз
Тіл білімінің зерттеу
әдістеріне айтылғандай:

әдіс (метод)
әдістеме (методика)
әдіснама (методология)
тәсіл (прием) деген
терминдері
қолданылады.
Алдыңғы үшеуінің
ішіндегі ең жалпысы
және мағынасы жағынан
ауқымдысы –әдіснама
да, ал нақтылысы –әдіс
термині
Әдіснама (методология) –жаратылыс пен қоғам өміріндегі
құбылыстардың зерттеудің, танып-білудің, түсіндірудің жалпы
ғылымдық, философиялық бағыт-бағдарын, жолын көрсетеді. Ол
барлық ғылым салаларына ортақ. Мысалы: бұрынғы Кеңес
Одағындағы мұндай әдіснамалық принцип –тарихи материализм
немесе маркстік диалектика деп аталынған. Ол барлық ғылым
салаларына басшылық жасады және бірден-бір ғылыми жол деп
есептелінді
Әдіс (метод) дегеніз –әр ғылымның тек өзіне ғана тән
арнаулы зерттеу жолы, амалы. Яғни ол –әр ғылымның өз
нысанын теориялық тұрғыдан зерттеуде қолданылатын
амал-тәсілдердің жиынтығы. Мысалы: биология
ғылымында –биологиялық әдіс, тіл ғылымында –
структуралық әдіс деген сияқты
Тәсіл (прием) –ол бір
әдістің ішіндегі одан гөрі
майдарақ, одан гөрі
нақтылау келеген іс
жүргізу амалы. Тәсіл
қажетті материалды
қалай жинауды, қалай
екшеп сұрыптауды,
қалай топтап жіктеуді
айқындап береді. Бұл
жағынан алғанда тәсіл
әдістің көмекші құралы
қызетін атқарады
Зерттеу әдістері мен
тәсілдерін таңдау –
зерттеушінің өз еркіндегі
нәрсе емес, ол –жұмыстың
тақырыбына және алдына
қойған мақсаты мен
міндеттеріне қарай
айқындалатын нәрсе.Әрбір
ғылыда біренеше әдіс
болуы мүкін
2)Зерттеу әдістерінің түрлері және олардың
анықтамалары

Ғылыми әдіс — жалпы
ғылыми аясындағы
қолданылатын әдістердің
жиынтығы. Осыған қоса
әрбір ғылым саласы тек
қана арнаулы объектіге ғана
емес, сол объектіге сәйкес
арнаулы әдіске де ие
болады
Ғылыми әдістер

Жалпы
Жеке Жалпылама
ғылыми
ғылыми зерттеулер Философия ғылымына
нақты зерттеулердің тар аясында кең сәйкес келеді
шеңберінде қолданылады және
қолданылады
зерттелетін объектілердің
сапалық ерекшеліктерімен
тығыз байланыста болады
Пәндік бағдарына қарай
зерттелу
үдерісіне: физикалық, биологиял
ық, әлеуметтік әдістері
қолданылады.
Мысалы, химиядағы валенттілікт
і табу, социологиядағы анкета
жүргізу әдістері сияқты
Ғылыми әдістер

Эмпирикалық Теориялық
Эмпирикалық әдістерге төмендегілер жатқызылған:
1) бақылау – объективті шынайылықты арнайы түрде қабылдау;
2) суреттеу – объектілер туралы мәліметті табиғи және жасанды тілдің көмегімен
бекіту;
3) өлшеу – объектілерді ұқсас қасиеттері немесе белгілері бойынша салыстыру;
4) тәжірибе жасау – құбылыс қайталанған кезде қажетті жағдайлар қайталанғанына
байланысты өзгерістерді арнаулы дайындалған орындар арқылы бақылау.
5)сұхбат; сауалнама; эксперимент; рейтинг; сарапшы бағасы; өзін-өзі бағалау;
нәтижелерді талдау.

Зерттеулердің теориялық деңгейіндегі ғылыми әдістерге төмендегілер
жатқызылады:
1) формаландыру – зерттеліп отырған шынайы процестердің мағынасын ашатын
абстрактылы-математикалық модельдер құру;
2) аксиомаландыру – дәлелдеуді керек етпейтін аксиомалар, яғни дәлелдеуді
қажет етпейтін тұжырымдардың негізінде теория құру;
3) гипотетикалық-дедуктивтік әдіс – нәтижесінде эмпирикалық фактілер
тұжырымдалатын бір-бірімен, дедуктивті байланыста болатын гипотезалардың
жүйесін жасау.
анализ – жан-жақты аналогия – объектілердің дедукция – жалпы
зерттеу мақсатында бірдей белгілерінің тұжырымнан жеке
бүтін бір затты ұқсастығы негізінде тұжырым жасауға
құрамдас бөліктерге олардың ұқсастығы туралы мүмкіндік беретін
(жақтарына, айтуға үмкіндік беретін талқылау әдісі;
белгілеріне, таным әдісі
қасиеттеріне және
т.б) бөлу;
индукция – жеке
қорытулар
негізінде жалпы
синтез – заттың тұжырым жасауға
құрамдас мүмкіндік беретін
бөліктерін біртұтас зертеу мен
затқа біріктіру; талқылау әдісі;

абстракциялау – зерттеліп
отырған құбылыстың жалпылау – объектілердің
қажетті емес қасиеттері мен жалпы белгілері мен
қарым-қатынастарынан қасиеттерін анықтауға
зерттеуге керек қасиеттері мүмкіндік беретін ойлау
мен қарым-қатынастарын әдісі;
бөліп алу;
• экстрополяция –
Зерттеу процесі барысында төмендегідей
ойдың дамуы
интерғылыми әдістер қолданылады
немесе белгілі бір
тарихи кезеңдегі
тенденциялардың
• ретроспекция – ашылуы, яғни
объектінің жүйелі жасалған заңдар мен
түрдегі сипаттамасын тұжырымдардың
алу үшін зерттеу бақылау аймағынан
объектісінің тарихи басқа аймаққа
дамуын зерттеу, яғни ауысуы;
оның әртүрлі уақыт
кезеңдеріндегі • интерполяция –
• модельдеу – шынайы түрде бар дамуының құбылыстардың
процестер мен құбылыстардың динамикалық қатарын динамикалық
логикалық, информациялық зерттеу; қатарында
және графикалық құрылымын көрінбейтін, бірақ
жасау, яғни объектілерді осы қатар
жеңілдетілген түрінде бейнелеу; • эксперттік мүшелерінің
модельдеу – түпнұсқаның бағалау – арақатынасын ашу
зерттеушіні қызықтыратын эксперттің немесе негізінде
қажетті жақтарының дәлме – дәл эксперттердің параметрлерді,
көшірмесін түсіру арқылы тұжырымдары мен функцияларды,
зерттеу; ойлары. көрсеткіштерді табу;

Ұқсас жұмыстар

Әдістанымның жалпы сипаты

Білім алушылардың ғылыми-зерттеу практикасының жұмыс бағдарламасы

Педагогика әдіснамасы

Теориялық әдіс Эмпирикалық әдіс

Эмпирикалық зерттеу әдістері

Ғылыми зерттеулердің әдісі

Әдістеме деңгейлері

Теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістері

Жоғары мектеп педагогикасының зерттеу әдістері мен әдіснамасы

Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері мен әдістері

Пәндер