Қан тамырларының жіктелуі

Презентация қосу

“Жүрек-тамыр
жүйесі.Тәждің
құрамы мен
қызметі.Қан
тамырларының
жіктелуі”
“Қан құрамы”
• Қан құрамында эритроциттер,тромбоцитте
р,лейкоциттер болады.Лейкоциттер ақ түст
і қан жасушалары,тромбоциттер-қан пласт
иналары,эритроциттер-қанның қызыл түйір
шіктері.Және Плазма мен жасушалардан т
ұрады (лейкоциттер, эритроциттер мен тро
мбоциттер). Ол жүрек соғуы әсерімен там
ырлар жүйесі бойынша айналады және де
ненің өзге тіндермен ұйқаспайды. Орташа
есеппен, адамның жалпы салмағына шаққ
анда қанның жалпы үлесі 6,5-7 % құрайды.
• Қан плазмасы – құрамында су ж
әне басқа да заттар бар (ақуызд
ар және өзге де қоспалар) бар қ
анның сұйық бөлімі. Альбуминд
ер, глобулиндер және фибриног
ен плазманың негізгі ақуыздары
болып табылады. Плазманың 8
5 % су құрайды.
Қан тамырлары
• Қан тамырлары - адамның бүкіл
денесіне жайылып, бойында қан
жүретін түтікше тәріздес құрылы
мдар. Қан айналым жүейсіндегі
қысым жүйе тұйық болғандықта
н, өте жоғары. Мұндай жүйеде қ
ан айтарлықтай жылдам айнала
ды.
Қан тамырларының түрлері
• Адам ағзасында қан тамырларының үш тү
рі бар. Бірінші түріне күретамырлар (артер
ия) жатады. Олар қанды жүректен басқа ағ
залар мен тіндерге тасымалдайды. Күре та
мырлар көп тармақталып, артериола құрай
ды.Екінші түрі - көктамыр (вена). Көктамыр
арқылы қан ағзалар мен тіндерден жүрекке
қайтады. Қан қылтамырлары - ең жіңішке қ
ан тамырлары. Олардың бірігуінің нәтижес
інде венулалар, яғни ең кішкентай көктамы
рлар пайда болады.
• Қан — ересек адам ағзасында шамам
ен бес литр қан болады. Қан — ағзад
ағы дәнекер ұлпасының бір түрі. Оны
ң негізгі бөлігі жасуша аралық сұйық з
ат — плазмадан құралады. Плазмада
н қан жасушалары — эритроциттер м
ен лейкоциттер және қан пластинкал
ары — тромбоциттер болады. Тромб
оциттер сүйектің кемік майындағы жа
сушалардан түзіледі. Олардың жетілу
і, қорға жиналып, бұзылуы басқа мүш
елерде өтеді. Эритроциттер тасымал
дау, лейкоцит фагацитоздау жəне тро
мбоцит қан ұшуға қатысады.
• Адамның денесіндегі қан — организмнің сұ
йық негізгі ішкі ортасы. Қанның жалпы мөл
шері ересек адамда 4,5-6 л шамасында, яғ
ни дененің жалпы салмағының 6-8 %. Жаң
а туған нәрестеде ол 10-20 %, 1 жаста 9-1
3%, 5-7 жаста 7-8 % болады. Организмдегі
барлық қанның 50% қан деполарында қор
болып сақталады. Ондай мүшелерге бауы
р, көк бауыр, өкпе және тері жатады. Бұл м
үшелердегі қан қоры адам жараланып, қан
сырағанда қан айналымына шығып, тіршілі
кті сақтап қалады, ал денедегі қанның 50-6
0% жоғалса, адам өліп қалады.
Қан тобы
• Қан топтары – бір биологиялық түр
дарабастары қанының иммуногене
тикалық белгілері. Адамның қан то
бы ұрықтың жатырда даму барысы
нда қалыптасып, өмір бойы өзгерм
ейді. Қан белогының құрамында аг
глютинин деп аталатын ерекше за
ттар болады. Олар a және b әріпте
рімен таңбаланады.
• Барлық адамдардың қаны 4 топқа бөлінед
і: I, II, III, IV. Қан беретін адамды - донор (л
атынша «donore» – сыйлаушы), қабылдайт
ын адамды – реципиент (латынша «recepie
ns» -қабылдаушы) дейді. Қаны I топка жата
тын адамдардың қанын барлық топқа (I, II,
III, IV) аз мөлшерде (200-300 мл) құюға бол
ады. II топқа жататындардың қанын III жән
е IV топқа береді. III топтағылардың қанын
III, IV топқа, ал IV топтағылардікін тек IV то
пқа құюға болады Егер қан топтары сәйкес
келмесе, эритроциттер желімденіп қалады
да, аяғы сәтсіздікке ұшырайды. Қазіргі кезд
е қан құюда тек өз тобына сәйкес қан құйы
лады.
Қанның ағзадағы функциялары
• Қан қан тамырларының тұйық жүйесі бойы
нша үздіксіз айналалып, ағзадағы түрлі фу
нкцияларды атқарады:
• Тасымалдаушы — қанды айналдыру; оның
бірнеше кіші функциялары бар:
• Демалу – оттегіні тіндерден және көмір қы
шқылды газды тіндерден өкпеге тасымалд
ау;
• Қоректендіру — қоректендіру заттарды тін
дер жасушаларына жеткізеді;
• Экскреторлық — зат алмасудың қажетсіз з
аттарын ағзадан шығару үшін өкпе мен бүй
рекке тасымалдау;
• Термореттегіш — дене температурас
ын реттейді;Реттеуші — оларда пайд
а болатын заттарды (гармондар) тас
ымалдай отырып, түрлі ағзалар мен
жүйелерді өзара байланыстырады.Қ
орғаныс — бөтен антигендерден жас
ушалық және гуморалдық қорғаныст
ы қамтамасыз ету;Гомеостатикалық
— гемеостазды (ағзадағы ішкі ортан
ың тұрақтығы) – қышқылды-негізгі те
пе-теңдікті, су-электролиттік баланст
ы және тағы басқаны сүйемелдеу;Ме
ханикалық — ағзаларға қан келу арқ
ылы тургорлық кернеуді беру.
Қан ыстық болса
• Дәрігерлердің айтуынша бауырда ыс
тық болған жағдайда қанда да ыстық
болуы мүмкін. Мұның белгісі ретінде
адам тез шөлдейді, кейде шаш ағар
ады. Бұл әйел адамдардың бала көт
еруіне де әсер етеді. Ал қан жасау ж
әне жаңарту ролін атқаратын бауыр
дың қызметі дұрыс болмаса адам де
несіне қажетті қоректіктер мен минер
алдар жетіспейді. Сол себепті адам
терісінде қысаға, теміреткі, қотыр се
кілді тері аурулары пайда болады.
Қан алудың пайдасы
• Түрлі ұсақ қан тамырларда ұйып қал
ған, қақ боп тұнған немесе жел мен с
уықтың кесірінен қан жүруіне кедергі
келтірген қалдықтарды сорып шығар
ту арқылы оның орнына жаңа қанны
ң келуін қамтаматсыз етеді. Осы арқ
ылы зақымдалған ет не басқа құрыл
ымға қажетті қоректіктер кедергісіз ж
еткізіледі де аурудың жазылуына, ал
дын алуға және денсаулықты нығайт
уға ықпал етеді.
Қан алудағы көңіл бөлетін істер
• 1. Тазалық;
2. Қан алу нүктелері аурудың түріне қарай
әртүрлі болады. Мәселен, жүкті бола алма
й жүрген аналардан қан алу, қан қысы бар
адамдар мен инсулт алған адамдардан қа
н алу, тілдің астынан қан алу тәсілдері мен
орындары әртүрлі. Соған сәйкес нәтижесі
де басқа болады.
3. Қан алғанда тыртық із қалмауы, албаты
жерге қандауыр тиіп, қосымша ауру тудыр
ып алмауы керек.
4. Кей адамдардан мүлде қан алуға болма
йды.
• "Шетпе" ауруы – вирус, микроб, бактерия т
аяқшасынан пайда болмайды. Осы заманғ
ы медицина іліміне енбеген, ғылыми талда
уы кемшіл ауру түрі.
• Жалпы ғылыми тұрғыдан алғанда, жел тиіп
немесе терлеп жатқан баланы аша қойған
да ұстаған желден не суықтан, тер қатудан
немесе кіндік кескен кезде кіндік бауы толы
қ саумаланбай ішінде қан не ауа қалып қо
юдан сәбидің тері лимфа тамырлары, тері
ұсақ тамырлары және тері бездері зақымд
алудан пайда болады. Қан айналысы баяу
лап, жон, арқа жағы тырысады да қызуы кө
теріледі. Сәбилердің іші кебеді, мазасызда
нып, жылай береді.
• Ата-бабаларымыз шетпені "қан шетпе", "ж
ел шетпе" және "жүрек шетпе" деп үшке бө
лген:
• Қан шетпе: нәрестелер туа салып кіндік ке
скен кезде кіндік ішінде қан қалса, ол бала
ның қан айналу жолдарына әсер етіп, тосы
лу пайда болады. Бұл қан шетпе делінеді.
• Жел шетпе: кесілген кіндік ішінде жел қалс
а (ауа қалса), жел қан тамырларына өтеді.
Бұл жел шетпе делінеді.
• Жүрек шетпе: кіндік ішінде қалған ауа қан а
рқылы жүрекке барып, негізгі қан айналыс
ын тосқындыққа ұшыратып өмірге қатер тө
ндірсе, жүрек шетпе болады. Мұндай жағд
айда баланың арқасы, жоны қарайып, қан
жүрмей қалады.
Назарларыңызға рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Шеткі қан тамырларының бұзылыстары

Жүрек қан-тамырлар жүйесінің аурулары

Витаминдердің жіктелуі

Гонадотропты гормондар

Төменгі аяқ артерияларының атеросклерозы

Қан кетудің негізгі қаупі - жедел қан кетуің дамуы

Газды гангренаның таралуы

Мидың қан ағымын жоғарылататын заттар

Артериялық гипертензия

Организм реактивтілігі, анықтамасы

Пәндер