Жеке тұлға басқарудың объектісі

Презентация қосу

Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік
университеті

№3 МӨЖ тақырыбы:
«Жеке тұлға басқарудың
объектісі»

Тексерген: Есенгулова М.Н.
Орындаған:Жадкеева А.К.
М013-Химия
Жоспар
1.Басқару жүйесіндегі жеке тұлға түсінігі.
2.Өзін – өзі бағалау еңбек әрекеттіндегі
ниет пен фрустрация деңгейі
3.Еңбек әрекетіндегі тұлғаның жіктелуі.
«Тұлға» түсінігі көп жақты.

Тұлға философия, социология, психология,этика, эстетика,
педагогика сияқты ғылымдардың негізгі зерттеу нысаны
болып табылады. Бұл ғылымдар тұлғаны өз ғылыми ерекшелігі
бойынша зерттейді.

Тұлға түсінігіне «адам», «жеке адам», «даралық» түсініктері жақын. «Адам –
динамикалық алға ұмтылған жарқыраған энергетикалық жүйе» - деп Э.Берн
адамның анықтамасын жақсы келтірген
Тұлға әлеуметтік түсінік, ол адамдағы табиғаттан тыс, тарихи құбылыстарын
білдіреді. Тұлға туылмайды, ол мәдени және әлеуметтік жетілу барысында
туындайды. Ерекше және басқаларға ұқсамайтын тұлға өзінің физикалық және
жан дүниесі қасиеттерінің толықтырылуын «даралық» түсінігімен сипаттайды.
Даралық тәжірибенің, білімнің, пікірдің, сендірудің, мінездің әртүрлілігімен
қызуқандылығымен көрсетіледі және біз даралығымызды дәлелдейміз.
Тұлғаның
анықтамасы көп.
Олардың тұлғаның мәселелерінің әр қырынан көрсетуіне
қарамастан келесілері мейілінше дұрыс болып
ұсынылады:

1.Б. Г. Ананьев : тұлға – еңбектің, танымның,
қатынастың субъектісі.
2.И. С. Кон: тұлға – бұл әлеуметтік рольдердің
интеграциялық қырлары.
3.А. Г. Ковалев: тұлға – бұл қоғамда өзіндік орыны
бар және белгілі бір қоғамдық рөль атқарушы,
пайымдаушы жеке адам.
Тұлға
Тұлға дегеніміз
дегеніміз тек
тек қана
қана талапшыл
талапшыл жүйе
жүйе ғана
ғана емес,
емес, сонымен
сонымен қатар
қатар
өздігінен
өздігінен
ұйымдасушы
ұйымдасушы жүйе.
жүйе. Тұлға
Тұлға болу
болу дегеніміз
дегеніміз өзін
өзін –– өзі
өзі және
және басқаларды
басқаларды
әрдайым
әрдайым
қадағалап
қадағалап отыру,
отыру, сонымен
сонымен қатар
қатар өз
өз тәртібін
тәртібін өзіне
өзіне бағындыру
бағындыру үшін
үшін
әдіс
әдіс ––
тәсілдердің
тәсілдердің көптеген
көптеген түрлеріне
түрлеріне иелік
иелік ету.
ету. Тұлға
Тұлға болу
болу дегеніміз
дегеніміз ––
таңдау
таңдау еркіне
еркіне ие
ие
болу
болу және
және соның
соның салдарын
салдарын тарту.
тарту. Осының
Осының бәрін
бәрін іске
іске асыру
асыру үшін
үшін
жеке
жеке тұлға
тұлға
дүние
дүние және
және өз
өз дүниесін
дүниесін танудың
танудың концепциясын
концепциясын құруы
құруы тиіс.
тиіс. Бұндай
Бұндай
жекеше
жекеше
философия
философия «
« Мен-
Мен- концепциямын»
концепциямын» деген
деген атауға
атауға ие.
ие.
«Мен – концепциясы» субъекттің өзі туралы
қалыптасқан, иерархиялы түрде ұйымдасқан,
динамикалық мінезге ие, жалпылама және тұрақты
жүйе деп есептейді. «Мен – концепциясы» өзін – өзі
сезінудің әртүрлі қырларын көрсетеді.Өзін – өзі сезіну
құрылымынан мыналарды бөліп көрсетуге болады:

1)«Меннің»
негізгі және 3)Өзі туралы
қосымша 2)Өзінде бар 4)Өзі
танымды,
мақсаттарын және өзінен туралы
көргісі келетін
когнитивті
сезіну («Мен пікір эмоциялы,
әрекет етуші қасиеттерді
сезіну қалыптастыр сезімге
субъект»); («Шындықты у («Мен толы пікір
Мен» бақылаушы қалыптасты
және «Мінсіз объект ру
Мен); ретінде»)
Өзін – өзі бағалау еңбек әрекеттіндегі
ниет пен фрустрация деңгейі
Біздің әрқайсымыз әдейі немесе білместікпен
өзімізді басқалармен салыстыра отырып өзінің
ақыл – ойы, келбеті, денсаулығы, қоғамдағы
орны туралы пікір қалыптастырып, ұялшақ
немесе такаппар, талапшыл немесе сабырлы
сияқты өзін – өзі бағалаудың жиынтығын
құрастырамыз.
Көптеген адамдарда өзін бағалау ортада
деңгейден сәл жоғары болады. Бұл дегеніміз
адамның өзін құрметтеуі, яғни психологиялық
тұрғыдан тұрақтылық пен жақсы көңіл – күйдің
қайнар көзі. Ал кейбір адамдардың өздерін
бағалауы төмен немесе жоғары деңгейде
болады, сол себепті адамдардың қоғамға
деген негативті көзқарастарын туғызады.
Өзін – өзі құрметтеу – тұлғаның өзіне деген
жалпылама қатынасы- жеткен жетістіктер
санына тура шамалас және ниет деңгейіне
кері шамалас, яғни ниет жоғарылаған сайын
адамның өзін құрметтейтін жетістіктері де
көбейе түспек.
Төмен құрметтеушілік өзіне көңіл
толмағандықтан, өз тұлғасына кері баға
берушіліктен туындайтын сабырсыздық,
депрессия өз жетіспеушіліктерінің
гипертрофеясы оны жеңудің емес, керісінше
өзін ақтап қызметінен бас тартуға әкеліп
соғады.
Фрустрация – адамның эмоциалды күйінің
ерекшелігі, ол қалаған мақсатқа жетудегі
кедергіні жеңе алмаудан пайда болады.
Фрустрация ашушаңдық, дөрекілік түрінде
басқаларға немесе өзінің сәтсіздіктеріне өзін
кінәлау барысында өзіне бағытталады.
Еңбек әрекетіндегі тұлғаның жіктелуі
Қызмет жолында тұлға барлық мінездерінің жиынтығымен көрінеді.
Тұлғаның
жіктелуінің 6 түрі бар. Осыған байланысты Э. Шпрангер әр тұлға белгілі бір
қасиеттеріне байланысты 6 топтың біріне кіреді деп ойлайды.
1 .Теориялық адам.

Теориялық адам мәселелерге, байланыс орнатуға және
түсіндіруге мүмкіндік беретін сұрақтарға қатты қызығушылық танытады. Оның
әсіреушіліктері шын өмірден өзгеше, ол білуге мүмкіндігі болмаса күйзеліп, ал
өзіне зиянды болса да теориялық жаңалық ашса қуануы мүмкін. Ол үшін білудің
әдістерінің шындығы бағалы болып саналады. Ол үшін дүние – жаратылыстардың
шексіз пайда болуы мен қатынастарға тәуелділік жүйесі ретінде көрінеді.
2. Экономикалық адам.

Экономиқалық адам міндетті түрде өндіріспен
байланысты адам емес. Жалпы алғанда эконмикалық адам дегеніміз бірінші
орынға пайдалылықты қоятын адам. Ол үшін барлығы қолайлы өмір сүруге
жұмсайтын қажеттіліктер ретінде көрінеді. Ол уақытты, күшін,
материалдарды
пайдаға жарату үшін әркез үнемдеп отырады. Оның әрекетінің мағынасы
оның
қызметінде емес, пайдалық эффектінде.
3. Эстетикалық адам.

• Өнер туындысы эстетикалық әсерленуші жанда ғана
• пайда болады, ішкі дүниеде ғана өнер туындысы пайда болып, ішкі дүние
• ырғағынан әуен пайда болады. Эстетикалық адам дүниетануымның өзіне тән
• қырымен ерекшеленеді: сезудің және алдын ала көре алу қабілетімен.
Теориялық
• адам үшін ол арманшыл, қиялшыл болса, экономикалық жағынан
эстетикалық
• идеал мен экономикалық құндылықтар қарама – қайшы дүние.
4.Әлеуметтік адам.

Әлеуметтік тәртіпке басқалардың өміріне араласу мен өзін
бөтен сезіну сипатты. Басқа адам үшін өз өмірінен бас тарту әрекеті өмірінде
басты қағидаға айналуы нәтижесінде әлеуметтік атына ие болған өмір
сүрудің
ерекше формасы махаббатқа байланысты. Ол өмір сүрудегі негізгі басты
сезім
болып қалуы мүмкін. Ол белгілі бір нәрселерге бағытталып өзінің бірінші
қажеттілігін жоғалтпайды.
5.Саяси адам.

Шпрангер саясатқа қатысы болмаса да басты құндылығы билік
болып саналатын адамдарды саяси адамдар деп есептейді. Бұл жерде белсенді
және құлықсыз саяси жаратылысты атап өтеді. Біреулер басшылыққа ұмтылып,
басшы болғанда ғана өздерін жақсы сезінеді, ал кейбіреулері өзін басқаратын
адамдарсыз өмір сүре алмайды. Өмір сүрудің бұл түрі тұрмыс пен басқаға
еліктеуден туады. Физикалық және жан дүниелік жаратылыстан басқа салт –
дәстүрге берік адамдар да саяси адамдар қатарына жатады.
6.Діни адам.

Діни адам дегеніміз рухани құрылымын толығымен
құндылықтардың ең биігін сезінуге арнаған адам. Діни ұғымды 3 негізгі түрге
жіктеуге болады:егер барлық өмірлік құндылықтар позитивті түрде сезілсе
онда
біз имманентті дәруіш ұғымын; егер негативті болса трасцендентальды дәруіш
ұғымын; егер жартылай негативті, жартылай позитивті бағаланса
дуалистикалық
дәруіш ұғымын қолдана аламыз.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Паркинсон С.Н., Рустомджи М.К. Искусство управления. С-
Пб,1992
2 .Морозов, А.В. Управленческая психология: учеб. для ссузов и
вузов / А.В. Морозов.- 4-е изд., испр. и доп.- М.:
Академ.проект: Фонд "Мир", 2008;
3 .Смирнов, В.Н. Психология управления персоналом в
экстремальных условиях: учеб.пособие для вузов / В.Н.
Смирнов.- М.: Академия, 2007
4 .Андреева Г.М. Социальная психология. М.,1994

Ұқсас жұмыстар

Жеке тұлға басқарудың субъектісі

Тұлға әлеуметтік қатынастардың объектісі

ҰЙЫМДАРЫНДА МОНИТОРИНГ

МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСТАРЫ

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҰЖЫМДАҒЫ

Қазақстанда аграрлық заңнамалардың даму тарихы

Ғылыми басқару

Басқару психологисы тарихы, пәні

Әкімшілік құқықтың нормалары

Басқару психологиясы

Пәндер