Интеллектуалды ақпараттық жүйелер

Презентация қосу

Интеллектуалды
ақпараттық жүйелер
Орындаған: Жақыпов А.Қ
Қабылдаған: Альжапарова А.Т
Экономикадағы ақпараттық
жүйелердің (АЖ) міндеттері

Экономикадағы АЖ ‑ ның негізгі міндеті-
кәсіпорындардың компьютерлендірілген
жүйелерінде деректердің үлкен ауқымын
ұйымдастыру және тиімді өңдеу,
менеджерлердің шешімдер қабылдауына
ақпараттық қолдауды қамтамасыз ету. АЖ
экономиканың қол жеткізілген даму деңгейін
объективті бағалауға, резервтерді анықтауға
және дұрыс шешімдерді қолдану негізінде
қызметтің табысын қамтамасыз етуге
мүмкіндік береді.
Интеллектуалды АЖ

Интеллектуалды ақпараттық жүйелер (ИАЖ)
қарапайым ақпараттық жүйелердің дамуының
нәтижесі болып табылады. Оларға шешім қабылдау
үшін ақпаратты дайындау процестерін ғана емес,
сонымен қатар ақпараттық жүйеде алынған
мәліметтерге негізделген шешім нұсқаларын әзірлеу
процестерін автоматтандырудың жоғары деңгейі бар
жоғары технологиялық технологиялар кіреді.
ИАЖ-да табиғи-тілдік интерфейс құралдары бар,
сондықтан Бизнес-пайдаланушының ИАЖ-ны талдау,
бағалау және экономикалық шешімдер қабылдау
процестерін қолдау құралы ретінде тікелей қолдану
мүмкіндігі пайда болады.
ИАЖ үшін қолданылады:

кәсіпорын қызметін экономикалық
талдау,
Стратегиялық жоспарлау,
инвестициялық талдау,
тәуекелдерді бағалау және бағалы
қағаздар портфелін қалыптастыру,
қаржылық талдау,
маркетингті және т.б.
ИАЖ эволюциясы

1. Алғашқы сараптамалық жүйелер
(медицина, техникалық диагностика,
геофизика, Үздіксіз технологиялық
процестерді басқару). Бақыланатын
мәліметтер негізінде балама
гипотезалардың бірін таңдау түрінде
шешім қабылдайтын маманға қосымша
немесе ішінара ауыстыру ретінде
сенімді және дедуктивті қорытынды
әдістері.
әдістері
2. Алғашқы экономикалық
ИАЖ.
Экономиканың түрлі салаларында жасанды
интеллект технологиялары мен әдістерін
қолдану:
кәсіпорындардың экономикалық қызметінің
тиімділігін талдау және диагностикалау үшін,
бағалы қағаздар нарығындағы трейдердің
мінез-құлқының тиімді стратегиясын таңдау,
белгісіздік жағдайында және
формализациясы қиын факторлар болған
кезде инвестициялық жобалардың оңтайлы
нұсқаларын таңдау.
3. Сараптамалық және ақпараттық
жүйелердің синтезі болып
табылатын ИАЖ.
Осындай ИАЖ жасау классикалық
үлгідегі ақпараттық жүйелерді
кеңінен қолданудың табиғи жалғасы
болды.
Қазіргі заманғы ИАЖ келесі
типтегі АЖ негізінде құрылады:
BPR жүйелері (Business Process Reengineering ‑
Бизнес-үдерістердің реинжинирингі), ақпараттық ағындарды
реттеуге және ақпараттық технологияларды енгізу кезінде кәсіпорын
құрылымын жетілдіруге қызмет етеді. Оларды құру үшін кәсіпорынның
ақпараттық моделін әзірлеу әдістемесі қолданылады.
Интеграцияланған АЖ кәсіпорындар, кәсіпорынның барлық
өндірістік процестері мен қызметтеріне ақпараттық қолдауды қамтамасыз
ететін, соның ішінде өнімді жобалау, дайындау және өткізу, қаржылық-
экономикалық талдау, жоспарлау, персоналды басқару, маркетинг, өнімді
пайдалануды қолдау, перспективалық жоспарлау.
ERP типті Ақпараттық жүйелер (Enterprise Resource
Planing – Кәсіпорын ресурстарын жоспарлау), кәсіпорын жұмысының
тиімділігін 20-30% - ға арттырады.
Корпорациялар арасындағы толық компьютерленген
ақпараттық-технологиялық байланыстар (В2В жүйелері
немесе бизнес-бизнес) және корпорацияның клиенттермен байланысы
(В2С жүйелері немесе бизнес-клиент жүйелері).
Экономикалық АЖ түсінігі
Ақпараттық жүйелер (АЖ) қазіргі уақытта экономиканың
әртүрлі салаларында қолданылады :
Ұлттық өнім өндіретін кәсіпорындарда;
Салық жинайтын және трансферттер бөлетін
үкіметтерде;
Ақша ағынын қалыптастыратын тұтынушылармен
жұмыс кезінде;
Тұтынушылардың жинақтарын жинақтайтын қаржы
жүйесінде;
Өндіріске инвестиция салатын инвесторлардың
жұмысында;
Ұлттық қоғамдық өндіріспен экспорт және импорт
ағындарымен байланысты әлемдік экономикалық
жүйеде.
Экономикалық АЖ негізгі
мақсаты
‑ экономикалық объектінің жұмыс істеуі мен
дамуын басқару жөнінде шешім қабылдау
үшін ақпаратты өңдеуді және беруді
қамтамасыз ету.
Бұл тапсырманы орындау үшін қажетті ақпарат
мәліметтер базасын және ұйымды (басқару
объектісін), өзара әрекеттесетін ортаны және
сыртқы бақыланбайтын факторларды талдау
модельдерін қамтиды.
Қазіргі заманғы АЖ қолдану
салалары бойынша сараланады.
Экономикалық АЖ келесі сыныптары бар
нормативтік-құқықтық ақпаратты іздеу
жүйелері
Бухгалтерлік есеп АЖ,
шешімдерді қолдау жүйелері (DSS),
менеджменттің ақпараттық жүйелері (MIS),
Инвестицияларды басқару АЖ (Project
Expert),
Тәуекел-менеджмент АЖ (RMIS).
Менеджменттің ақпараттық
жүйелері
Менеджмент АЖ (МАЖ) немесе
"басқару" жүйелерімен
бухгалтерлік есеп немесе қойма
бағдарламаларының кешендерін
атаңыз.
Менеджменттің ақпараттық
жүйелері
Барлық осындай бағдарламалардың 90% - ы есеп
негізінде жасалған. Алайда бухгалтерияны
автоматтандыру басқарушылық АЖ-ның негізі бола
алмайды. Кешенді автоматтандыру үшін, ең алдымен,
жеткізу, өндіру және сату қызметтеріне арналған
құралдарды әзірлеу қажет. Олар жинаған ақпарат
бухгалтерияға түсуі керек. Мұндай интеграцияланған
басқару жүйелері ең толық және күрделі жүйелер
болып табылады. Оларды корпоративтік жүйелер
немесе кешенді ақпараттық жүйелер деп атайды.
МАЖ негізгі функциялары
Функция Қаржы Тауар Басқармасы Персоналды
ағындарын ағындарын өзіндік құны басқару
басқару басқару
Кезеңдері
Стратегиялық Қаржылық Сатып алу, Бизнес- Бизнес-
жоспарлау жоспарлау, сатудың жоспарлау жоспарлау
бюджеттеу тауарлық
жоспары
Жедел жоспарлау Келісімшарттар Келісімшарттар Техникалық- Орындаушыл
бойынша бойынша тауар экономикалық ар бойынша
қаржылық күнтізбесі жоспарлау қызметті
жоспарлау жоспарлауды
дербестендіру
Жедел есеп Келісімшарттар Келісімшарттар Өзіндік құн Табельдік
дың қаржылық дың тауарлық мониторингі есеп,
бөлігін орындау бөлігін нарядтар,
орындау келісім-
шарттарды
есепке алу
Бухгалтерлік есеп Қаржылық бөлім Материалдық Нақты Еңбек және
есеп шығындарды еңбекақы
есепке алу есебі
Корпоративтік МАЖ
мысалдары
– жүйе "Галактика»,
IFS қосымшалары кешені,
«БААН» жүйесі,
«БЭСТ-ПЛАН» жүйесі,
NS2000 кешені,
Platinum ERA қосымшалар пакеті,
ORACLE Applications.
Қарастырылған барлық жүйелерде ақпараттық-
анықтамалық және есептеу функциялары бар.
Алайда, есептеу алгоритмдері қатаң, алдын-ала
анықталған құрылымға ие және оларды жүйеде
өзгерту мүмкін емес.
Нақты және операциялық
білім
Кез келген ақпараттық жүйе (АЖ) келесі
функцияларды орындайды :
пайдаланушы енгізген ақпараттық сұраулар
мен қажетті бастапқы деректерді
қабылдайды;
жүйеде енгізілген және сақталған деректерді
белгілі алгоритмге сәйкес өңдейді;
қажетті Шығыс ақпаратын қалыптастырады.
Фактуалды және операциялық
білімді біріктіру тәсілдері
Мәліметтерден ақпаратты алу процесі
операциялық және нақты білімді
барабар байланыстыруға дейін
азаяды және әр түрлі IP түрлерінде әр
түрлі орындалады.
Қолданбалы бағдарлама

Бағдарлама =
Алгоритм (Деректерді түрлендіру
ережелері + басқару құрылымы) +
Деректер құрылымы
операциялық білім (алгоритм) және фактуалды
Білім (деректер құрылымы) бір-бірінен
ажыратылмайды.
Жүйесін, салынған ДБ өңдеу

Деректер базасын (SBD) өңдеуге
негізделген жүйелерде нақты және
операциялық Білім бір-бірінен
бөлінеді. Біріншісі мәліметтер базасы
түрінде, екіншісі бағдарламалар
түрінде ұйымдастырылады.
Бағдарлама пайдаланушының
сұранысы бойынша автоматты түрде
жасалуы мүмкін (мысалы, SQL
сұрауларын орындау).
Зияткерлік АЖ

Алғашқы екі типтегі жүйелерді қамтитын
дәстүрлі АЖ-ның кемшіліктері-бұл тақырып
аймағындағы өзгерістерге және
пайдаланушылардың ақпараттық
қажеттіліктеріне нашар бейімделу,
менеджерлер үнемі айналысатын нашар
формалданған міндеттерді шеше алмау.
Аталған кемшіліктер зияткерлік ақпараттық
жүйелерде (ИАЖ) жойылады).
Ақпараттық-есептеу процестерін
интеллектуализациялау

Мәселелерді шешудегі жоғары сапалы деңгей қажетті
және жеткілікті зияткерлік қолдауды қамтамасыз
етуді қамтиды. Ақпараттық-есептеу жүйелерін
(УҰИ) интеллектуалдандыру аспаптық
құралдардың жаңа буынын ғана емес,
математикалық, алгоритмдік және бағдарламалық
қамтамасыз етудің жаңа буынын да пайдалануды
білдіреді
Ақпараттық-есептеу процестерін
интеллектуализациялау
Интеллектуалды қолдауы бар ақпараттық-есептеу
жүйелері логикалық өңдеу есептеуден басым
болатын мәселелерді шешу үшін қолданылады.
Тапсырма мысалдары :
Табиғи тілдегі мәтіндерді түсіну және синтездеу;
Сөйлеуді түсіну және синтездеу;
Көрнекі ақпаратты талдау;
Бақылау роботтар;
Жағдайды талдау және шешім қабылдау.
Интеллектуалды жүйелер
теориясындағы анықтамалар мен
классификациялар
Зияткерлік жүйе-бұл оператордың
қатысуынсыз есептерді шешуде
интеллектуалды қолдауы бар
ақпараттық-есептеу жүйесі (шешім
қабылдаушы тұлғалар-ШҚТ).
Интеллектуалды жүйе – бұл оператордың
қатысуымен мәселелерді шешу кезінде
зияткерлік қолдауымен УҰИ –ШҚТ.
Интеллектуалды қолдау жүйесі – өз
бетінше шешім қабылдауға қабілетті жүйе.
Интеллектуалдандырылған жүйе (ins)
жағдайында шешім қабылдауға қабілетті
жүйені білдіреді :
Ақпараттық дерекқордың үлкен массивін өңдеу және
талдау қажеттілігі;
Шектеулі ақпарат;
Белгісіздік;
Көп өлшемді кеңістік;
Жағдайды тану қажеттілігі (суреттер, көріністер және
т. б.);
Объектілердің өмірлік циклінің әртүрлі кезеңдері –
жобалау, өндіру, пайдалану
Мәселені шешуге әсер ететін динамикалық,
эволюциялық, стационарлық емес фактілер;
Білімді формализациялау және ұсыну;
Бейімделу, өзін-өзі оқыту, өзін-өзі ұйымдастыру және
т. б.
ИАЖ белгілері

1. дамыған қарым-қатынас қабілеттері,
2. күрделі нашар формалданатын
міндеттерді шеше білу,
3. өзін-өзі оқыту қабілеті,
4. бейімделу.
ИАЖ технологиясының қолданылуына БҚ жүйелік талдау схемасы
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Ақпараттық ресурстар

Интеллектуалды ақпараттық жүйелерді құру негіздері

Эксперттік жүйелердің даму мұрағаты мен технологиясы

Ақпараттық қамсыздандыру

Зияткерлік ақпараттық жүйе

Жаңа ақпараттық технологиялар

Жасанды интеллект - зерттеудің пәнаралық саласы

Ақпараттық жүйе

Мәліметтерді алу

Ақпараттық процесс

Пәндер