Интеллектуалды ақпараттық жүйелер

Орындаған: Жақыпов А. Қ

Қабылдаған: Альжапарова А. Т

Экономикадағы ақпараттық жүйелердің (АЖ) міндеттері

Экономикадағы АЖ ‑ ның негізгі міндеті-кәсіпорындардың компьютерлендірілген жүйелерінде деректердің үлкен ауқымын ұйымдастыру және тиімді өңдеу, менеджерлердің шешімдер қабылдауына ақпараттық қолдауды қамтамасыз ету. АЖ экономиканың қол жеткізілген даму деңгейін объективті бағалауға, резервтерді анықтауға және дұрыс шешімдерді қолдану негізінде қызметтің табысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Интеллектуалды АЖ

Интеллектуалды ақпараттық жүйелер (ИАЖ) қарапайым ақпараттық жүйелердің дамуының нәтижесі болып табылады. Оларға шешім қабылдау үшін ақпаратты дайындау процестерін ғана емес, сонымен қатар ақпараттық жүйеде алынған мәліметтерге негізделген шешім нұсқаларын әзірлеу процестерін автоматтандырудың жоғары деңгейі бар жоғары технологиялық технологиялар кіреді.

ИАЖ-да табиғи-тілдік интерфейс құралдары бар, сондықтан Бизнес-пайдаланушының ИАЖ-ны талдау, бағалау және экономикалық шешімдер қабылдау процестерін қолдау құралы ретінде тікелей қолдану мүмкіндігі пайда болады.

ИАЖ үшін қолданылады:

кәсіпорын қызметін экономикалық талдау,

Стратегиялық жоспарлау,

инвестициялық талдау,

тәуекелдерді бағалау және бағалы қағаздар портфелін қалыптастыру,

қаржылық талдау,

маркетингті және т. б.

ИАЖ эволюциясы

Алғашқы сараптамалық жүйелер (медицина, техникалық диагностика, геофизика, Үздіксіз технологиялық процестерді басқару) . Бақыланатын мәліметтер негізінде балама гипотезалардың бірін таңдау түрінде шешім қабылдайтын маманға қосымша немесе ішінара ауыстыру ретінде сенімді және дедуктивті қорытынды әдістері.

2. Алғашқы экономикалық ИАЖ.

Экономиканың түрлі салаларында жасанды интеллект технологиялары мен әдістерін қолдану:

кәсіпорындардың экономикалық қызметінің тиімділігін талдау және диагностикалау үшін,

бағалы қағаздар нарығындағы трейдердің мінез-құлқының тиімді стратегиясын таңдау,

белгісіздік жағдайында және формализациясы қиын факторлар болған кезде инвестициялық жобалардың оңтайлы нұсқаларын таңдау.

3. Сараптамалық және ақпараттық жүйелердің синтезі болып табылатын ИАЖ.

Осындай ИАЖ жасау классикалық үлгідегі ақпараттық жүйелерді кеңінен қолданудың табиғи жалғасы болды.

Қазіргі заманғы ИАЖ келесі типтегі АЖ негізінде құрылады:

BPR жүйелері (Business Process Reengineering ‑ Бизнес-үдерістердің реинжинирингі), ақпараттық ағындарды реттеуге және ақпараттық технологияларды енгізу кезінде кәсіпорын құрылымын жетілдіруге қызмет етеді. Оларды құру үшін кәсіпорынның ақпараттық моделін әзірлеу әдістемесі қолданылады.

Интеграцияланған АЖ кәсіпорындар, кәсіпорынның барлық өндірістік процестері мен қызметтеріне ақпараттық қолдауды қамтамасыз ететін, соның ішінде өнімді жобалау, дайындау және өткізу, қаржылық-экономикалық талдау, жоспарлау, персоналды басқару, маркетинг, өнімді пайдалануды қолдау, перспективалық жоспарлау.

ERP типті Ақпараттық жүйелер (Enterprise Resource Planing - Кәсіпорын ресурстарын жоспарлау), кәсіпорын жұмысының тиімділігін 20-30% - ға арттырады.

Корпорациялар арасындағы толық компьютерленген ақпараттық-технологиялық байланыстар (В2В жүйелері немесе бизнес-бизнес) және корпорацияның клиенттермен байланысы (В2С жүйелері немесе бизнес-клиент жүйелері) .

Экономикалық АЖ түсінігі

Ақпараттық жүйелер (АЖ) қазіргі уақытта экономиканың әртүрлі салаларында қолданылады :

Ұлттық өнім өндіретін кәсіпорындарда;

Салық жинайтын және трансферттер бөлетін үкіметтерде;

Ақша ағынын қалыптастыратын тұтынушылармен жұмыс кезінде;

Тұтынушылардың жинақтарын жинақтайтын қаржы жүйесінде;

Өндіріске инвестиция салатын инвесторлардың жұмысында;

Ұлттық қоғамдық өндіріспен экспорт және импорт ағындарымен байланысты әлемдік экономикалық жүйеде.

Экономикалық АЖ негізгі мақсаты

‑ экономикалық объектінің жұмыс істеуі мен дамуын басқару жөнінде шешім қабылдау үшін ақпаратты өңдеуді және беруді қамтамасыз ету.

Бұл тапсырманы орындау үшін қажетті ақпарат мәліметтер базасын және ұйымды (басқару объектісін), өзара әрекеттесетін ортаны және сыртқы бақыланбайтын факторларды талдау модельдерін қамтиды.

Қазіргі заманғы АЖ қолдану салалары бойынша сараланады.

Экономикалық АЖ келесі сыныптары бар

нормативтік-құқықтық ақпаратты іздеу жүйелері

Бухгалтерлік есеп АЖ,

шешімдерді қолдау жүйелері (DSS),

менеджменттің ақпараттық жүйелері (MIS),

Инвестицияларды басқару АЖ (Project Expert),

Тәуекел-менеджмент АЖ (RMIS) .

Менеджменттің ақпараттық жүйелері

Менеджмент АЖ (МАЖ) немесе "басқару" жүйелерімен бухгалтерлік есеп немесе қойма бағдарламаларының кешендерін атаңыз.

Менеджменттің ақпараттық жүйелері

Барлық осындай бағдарламалардың 90% - ы есеп негізінде жасалған. Алайда бухгалтерияны автоматтандыру басқарушылық АЖ-ның негізі бола алмайды. Кешенді автоматтандыру үшін, ең алдымен, жеткізу, өндіру және сату қызметтеріне арналған құралдарды әзірлеу қажет. Олар жинаған ақпарат бухгалтерияға түсуі керек. Мұндай интеграцияланған басқару жүйелері ең толық және күрделі жүйелер болып табылады. Оларды корпоративтік жүйелер немесе кешенді ақпараттық жүйелер деп атайды.

МАЖ негізгі функциялары

Функция

Кезеңдері

Қаржы ағындарын басқару

Тауар ағындарын басқару

Басқармасы өзіндік құны

Персоналды басқару

Стратегиялық жоспарлау

Қаржылық жоспарлау, бюджеттеу

Сатып алу, сатудың тауарлық жоспары

Бизнес-жоспарлау

Жедел жоспарлау

Келісімшарттар бойынша қаржылық жоспарлау

Келісімшарттар бойынша тауар күнтізбесі

Техникалық-экономикалық жоспарлау

Орындаушылар бойынша қызметті жоспарлауды дербестендіру

Жедел есеп

Келісімшарттардың қаржылық бөлігін орындау

Келісімшарттардың тауарлық бөлігін орындау

Өзіндік құн мониторингі

Табельдік есеп, нарядтар, келісім-шарттарды есепке алу

Бухгалтерлік есеп

Қаржылық бөлім

Материалдық есеп

Нақты шығындарды есепке алу

Еңбек және еңбекақы есебі

Корпоративтік МАЖ мысалдары

- жүйе "Галактика»,

IFS қосымшалары кешені,

«БААН» жүйесі,

«БЭСТ-ПЛАН» жүйесі,

NS2000 кешені,

Platinum ERA қосымшалар пакеті,

ORACLE Applications.

Қарастырылған барлық жүйелерде ақпараттық-анықтамалық және есептеу функциялары бар. Алайда, есептеу алгоритмдері қатаң, алдын-ала анықталған құрылымға ие және оларды жүйеде өзгерту мүмкін емес.

Нақты және операциялық білім

Кез келген ақпараттық жүйе (АЖ) келесі функцияларды орындайды :

пайдаланушы енгізген ақпараттық сұраулар мен қажетті бастапқы деректерді қабылдайды;

жүйеде енгізілген және сақталған деректерді белгілі алгоритмге сәйкес өңдейді;

қажетті Шығыс ақпаратын қалыптастырады.

Фактуалды және операциялық білімді біріктіру тәсілдері

Мәліметтерден ақпаратты алу процесі операциялық және нақты білімді барабар байланыстыруға дейін азаяды және әр түрлі IP түрлерінде әр түрлі орындалады.

Қолданбалы бағдарлама

Бағдарлама =

Алгоритм (Деректерді түрлендіру ережелері + басқару құрылымы) + Деректер құрылымы

операциялық білім (алгоритм) және фактуалды Білім (деректер құрылымы) бір-бірінен ажыратылмайды.

Жүйесін, салынған ДБ өңдеу

Деректер базасын (SBD) өңдеуге негізделген жүйелерде нақты және операциялық Білім бір-бірінен бөлінеді. Біріншісі мәліметтер базасы түрінде, екіншісі бағдарламалар түрінде ұйымдастырылады. Бағдарлама пайдаланушының сұранысы бойынша автоматты түрде жасалуы мүмкін (мысалы, SQL сұрауларын орындау) .

Зияткерлік АЖ

Алғашқы екі типтегі жүйелерді қамтитын дәстүрлі АЖ-ның кемшіліктері-бұл тақырып аймағындағы өзгерістерге және пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктеріне нашар бейімделу, менеджерлер үнемі айналысатын нашар формалданған міндеттерді шеше алмау. Аталған кемшіліктер зияткерлік ақпараттық жүйелерде (ИАЖ) жойылады) .