Сыбайлас жемқорлықтың зардаптары

Презентация қосу

«Біз сыбайлас жемқорлыққа қоғамдық мүдделерді
сатқындауға қарсымыз»
Сабақтың мақсаты

• “Сыбайлас-жемқорлық” деген ұғымды түсіндіріп,
пайда болу жағдайлары жайлы түсінік
қалыптастыру.
• Өз көзқарастарын білдіріп, дүниетанымдарын
кеңейту. Өз ойларын еркін жеткізе білу
қабілеттерін дамыту
• Өз мемлекетіне жауапкершілікпен қарау және
әділдікке тәрбиелеу. Патриоттық тәрбие
қалыптастыру
Жемқорлық дегеніміз не?

“Сыбайлас-жемқорлық” (.Коррупция)- термині латын
тілінің «corrutpere» деген сөзінен шығып, мағынасы
жағынан «мемлекет организмін, қоғамдық қарым-
қатынастарды бұзу» дегенді білдіреді, «параға сатып алу»
терминімен сәйкес, яғни лауазымды тұлғаның өз билігі
өкілеттігі мен сеніп тапсырылған құқығын заңға және
моральдық нормаларға қайшы келетін өтірік айту,
бопсалаушылық, сөзбұйда жасау жолдарымен жеке бас
пайдасы үшін пайдалануы.
Қазақстан Республикасының бірінші Президенті
Н.Ә.Назарбаев атап өткендей: «Сыбайлас жемқорлық – бұл
ғаламдық мәселе, одан әлемнің бірде-бір мемлекеті, бірде-бір
саяси жүйе, бірде-бір саяси тәртіп қорғалған емес».

1. - сыбайлас жемқорлық құбылысының өзіне тән белгілері
бар;
2. - сыбайлас жемқорлық - бұл, ең алдымен, әлеуметтік
құбылыс;
3. - халықаралық құжаттарда жемқорлықтың нақты
анықтамасы жоқ;
4. - әрбір мемлекет қазіргі құқықтық дәстүрлер негізінде
өздерінің жемқорлыққа қарсы құралдар жиынтығын
анықтайды;
5. - жемқорлық ұғымы қазіргі қоғамдағы жемқорлықтың
құқықтық анықтамасына негізделмеген.
Жемқорлықтың жалпылама
белгілері

Ақша немесе
Лауазымды мүлік Пара
адам сипатында беруші
пара алу

Нәтижесінде: Қызметке ретсіз
қабылдау және көтермелеу
және қоғамдық мүліктерді
талан-таражға салу
Сыбайлас жемқорлықтың зардаптары:

1. қоғамның бақытты болашағын тежейді;

2.елдің халықаралық беделіне көлеңке түсіреді;

3. жұртшылықтың заң мен әділдікке, билікке деген
сеніміне сызат түсіреді.
Сыбайлас жемқорлықтың даму тарихы ежелгі
кезеңнен бастау алады. Атақты француз философы
Шарль Луи Монтескье: «Көптеген ғасырлар тәжірибесі
көрсеткендей, қолында билігі бар адам, қылмыс жасауға
бейім тұрады және де тиісті шекке жетпейінше, сол
бағытта әрекет жасай береді», - деп айтқан .

«Шенеуніктер жақсы болса, заңның шикілігіне
қарамастан, елді дұрыс басқаруға болады.
Ал, шенеуніктер жаман болса, ешқандай да жақсы заң
мемлекетті құтқара алмайды» (Отто фон Бисмарк)
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы
күрес

Сыбайлас жемқорлық және онымен күрес сонау ежелгі заманда пайда
болған. Сазға жазылған сына жазудың арқасында қазіргі уақытқа дейін
жеткен тарихи мәліметтерге сәйкес, сыбайлас жемқорлықпен күресуші
боп танылған бірінші билеуші б.з.д. 2400 жылда өмір сүрген шумерлік
билеуші болған. Ол жемқорлық үшін өте қатал жаза енгізген.

ҚР 37 мемлекет қабылдаған конвенцияға қосыла отырып, 1998 жылы 2
шілдеде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң қабылдады.

Қазақстпнда сондай-ақ сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық,
тәртіптік, әкімшілік жауапкершілікті реттейтін арнайы
нормативтік-құқықтық актілерде қабылданды.
СИНГАПУРДЕ СЫБАЙЛАСТЫҚ
ЖОҚ
XX ғасырда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің жаңа
моделін енгізген мемлекеттердің бірі - Сингапур. Мәселен,
1965 жылы тәуелсіздігін алған Сингапурде парақорлық
өршіп тұрған. Кез келген мәселе пара беру арқылы ғана
шешіліп отырған. Міне, осының барлығына аталған елді
бірнеше жыл басқарған Ли Куан Ю нүкте қойды. Ол елде
сыбайлас жемқорлықпен күресудің жоспарын әзірлеп, оны
іс жүзінде ұтымды пайдалана білді. Бірінші кезекте
заңдарды қатаңдатты. Соттық жүйенің тәуелсіздігін жо
ғарылатты. Сыбайлас жемқорлықты тергеу бойынша
дербес Бюро құрылды.
Қазаққа жемқорлық қайдан келіп, қалай қалыптасты…

Жыл сайын түрлі елдердің мемлекеттік секторындағы сыбайлас
жемқорлықтың деңгейін зерттеп жариялайтын Халықаралық
Transparency International ұйымының мәліметі бойынша,
2019жылы Қазақстан коррупцияның деңгейі жөнінен 188 елдің
арасында 113-шы орынды иеленді (2014 жылы – 123-шы орын).
«Коррупцияға төзімділік индексі» деп аталатын бұл кестеде 50-ші
орыннан төмен орналасқан елдегі сыбайлас жемқорлық
алаңдатарлық жағдайда деген сөз. «Коррупцияға төзімділік
индексі тізімінің соңында тұрған елдер өз халқының игілігі үшін
коррупцияға қарсы шұғыл шаралар қабылдауы қажет» деп дабыл
қағады осы ұйым басқармасының төрағасы Хосе Угос.
Қазақстандағы сыбайлас жемқорлықтың
негізі түрлері

1. Корпоративті сыбайлас жемқорлық – капиталдың елден шығарылуы,
салық төлеуден жалтару, кәсіпкерлігін жүргізу үшін шенеуніктерге
пара беру, үстемақы алу үшін монополиялық жағдайды пайдалану,
келісім, сараптама мен сертификат алу үшін пара беру.

2. Саяси сыбайлас жемқорлық – ақша алып, мемлекеттік сатып алудың
бюджеттік қаржысын заңсыз бөлу, түрлі мемлекеттік қызметтердің
орындалуын тездету үшін пара алу, түрлі заңбұзушылықтарды
жасыру үшін ақша бопсалау, қаржының депозит не облигация
ретінде қаржы ұйымдарына жіберілуі, инвесторларға заңсыз түрде
қолайлы жағдай жасау.

3. Тұрмыстық сыбайлас жемқорлық – түрлі әлеуметтік жеңілдіктер мен
қызмет үшін тұрғындардан пара алу, заңның бұзылуын жасыру,
түрлі рұқсатнамалар алу.
Тарихта сыбайлас жемқорлықтың пайда болуымен күресудің
көптеген әдістері бар.
1. Біріншіден, заңды қатайтып және оның орындалуың қатаң қадағалау,
сол арқылы жазалау қаупін күшейту.
2. лауазымды адамдарға ережелер мен заңдарды бұзбай өздерінің
кірістерін көбейтуге мүмкіндік бермеу.
3. Нарық пен бәсекелестіктің рөлін күшейту, сол арқылы сыбайлас
жемқорлықтан түсетін ықтимал пайданың көлемін азайту үшін
экономикалық механизмдерді туғызу.
Сыбайлас - жемқорлықты
қала жоюға болады?
1. Пара бермеу және алмау.
2. Мақсаты нәтижелерге
жету үшін, өз
мүмкіншілігіңмен жетуге
тырыс.
3. Парақорлықты көрсеңіз
жергілікті органдарға және
ақпарат көздеріне хабар
беріңіздер.
Қорытынды

Пара беру дегеніміз не?
Пара мен сыйлықтың айырмашылығы қандай?
Сыбайлас жемқорлық дегенімізді қалай
түсінесіңдер?
1. Сыбайлас жемқорлықты қалай жеңуге болады?
https://youtu.be/LwWKyYQv3Ec

Ұқсас жұмыстар

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ ЗАҢДАР

Саяси себептер

Қазақстанның Transparency International сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексіндегі рейтингінің жақсаруына ықпал ету

Сыбайлас жемқорлықтың туындау себептері мен жағдайлары

Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық-құқықтық нысандары

Сыбайлас жемқорлық қоғамдық өмір құбылысы және сыбайлас жемқорлық мінез - құлық ретінде

Сыбайлас жемқорлықтың мәні және оның шығу себептері

ШЕТ ЕЛДЕРДЕ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР

Сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтары және сыбайлас жемқорлықтың жіктелуі, механизмдері

Сыбайлас жемқорлықтың алдын - алу шаралары

Пәндер