Тыныс шығару

Презентация қосу

СРС: «ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ»
ПРОЕКТІ

Нұр-Сұлтан, 2020ж
Мазмұны
1. Негізгі функциялар
2. Тыныс алу кезеңдері
3. Функционалды анатомиясы
4. Газ заңдары
5. Вентиляция
6. Сыртқы тыныс алуды зерттеу
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Негізгі функциялар
1. Газдардың алмасуы
2. pH реттелуі
• CO2 бөлінуі мөлшері
3. Қорғаныш
4. Дауыс шығару
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Тыныс алу
• Тыныс алу – бұл организмнің оттегіні қолданып, көмір қышқыл
газының шығарылуын қамтамасыз ететін үдерістер жиынтығы.
• 1 кезең = вентиляция
дем алу(инспирация) мен шығару(экспирация)
• 2 кезең = альвеоллалар(өкпе) мен қан капиллярлары арасында газ
алмасу
Сыртқы тыныс
• 3 кезең = қанда арқылы газдардың тасымалдануы
• 4 кезең = қан мен тіндер жасушалары арасында газ алмасуы
Ішкі тыныс
• Жасушалық тыныс алу – оттегінің АТФ синтезіне қолданылуы.
Сыртқы тыныс

Тыныс алу схемасы

Ішкі тыныс
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
Тыныс алу кезінде келесі құрылымдық
аспектілер ескеріледі:

Өткізгіш бөлім
Алмасу бөлімі
Вентиляциямен байланысты құрылымдар
• Скелет және мускулатура
• Плевральді мембрана
• Нейрондық жолдар

Тыныс жолдары бөлінеді:
• Жоғарғы респираторлы жолдар
Мұрын қуысы, жұтқыншақ, көмей

• Төменгі респираторлы жолдар
• Трахея, бронхылар, өкпе(альвеоллалар)
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
• Сүйектер, бұлшықеттер, және мембраналар
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
Сүйектер, бұлшықеттер және
мембраналар қасым градиентін
қалыптастырады
Бұл негізделеді:
• Бұлшықеттердің қабырғаларға және
тіндерге бекінуі
• Диафрагманың өкпе негізіне және
плевральді қабықтарымен
байланысуы
• Париетальді және висцеральді
мембраналардың байланысуы
• Жоғарыда айтылған
құрылымдарының қозғалуы кезінде
өкпенің қеңеюі мен тарылуы
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
• Тыныс алу ағашы
• Жоғарғы респираторлы тракт тек бір өткізгіш түтікті құрайды
• Төменгі респираторлы тракт көмейден басталады және төменге
қарай тармақталады және алмасы мембраналарын құрайды.
• Кеңірдек(трахея)
• Біріншілік бронх
• Екіншілік бронхтар
• Үшіншілік бронхтар Өткізгіш бөлігі
• Бронхиолалар
• Терминальді бронхиолалар

• Респираторлы бронхиолалар
және альвеолалардың басталуы Алмасу бөлігі
• Альвеолалар
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
• Жоғарғы тыныс алу жолдарының қызметі:
Кірген ауаны
37 градусқа
• Жылыту
дейін
• Ылғалдау Forms
Ылғалдылықты mucociliary
• Фильтрация
100% - ға дейін escalator
• Дауыс беру көтереді
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Функционалды анатомиясы
• Төменгі респираторлы жолдардың қызметі:

Газдардың алмасуы
• Беттің үлкен ауданы = 1x105 m2 (Альвеолалардың 1 типі)
• Өкпелік капиллярлардың байланысқан жүйесі 80-90% Альвеолалардың
арасында қан толтырылған
• Альвеолалар мен қан алмасуы аймақтарының арасында қашықтық 1
мкм

Қорғаныштық
• Еркін альвеолярлы макрофагтар
• 2 типті альвеолалармен сурфактант(беткейлік белсенді зат) бөлінуі
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Негізгі атмосфералық жағдайлар
• Қысым негізінен сынып бағанасының мм-де есептеледі
• Атмосфералық қасам 760мм сынап бағанасы болып келеді.
• Атмосфера компоненттері:
Азот = 78%
Оттегі = 21%
Көмірқышқыл газы = 0,33%
Су буы, криптон, аргон және т.б
• Газ заңдары:
Далтон заңы
Диффузия заңы
Бойл заңы
Идельді газ
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Далтон заңы
- парциалды қысым бойынша заңы
«қоспадағы әрбір газ басқа газдарға қарамастан қысым түсіндіреді»
немесе
Газдардың жалпы қысымы әрбір жеке газдардың қысымдарының
қосындысына тең.
• Атмосфералық қысымды (760 мм рт. ст), және газдардың
алыстырмалы қатынасын біле отырып газдардың индивидуалды
эффектін есептеуге болады.
Patm x % атмосферадағы газдар= кез келген газдың парциальді қысымы
Pо2 = 760mm Hg х 21% = 160 мм рт.
Парциалды қысымды біліп, диффузияны реттейтін градиенттерді
анықтауға болады.
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Диффузия заңы
Таралу жылдамдығына әсер ететін құбылыстар:
• Диффузияға дейінгі арақашықтық
• Градиент мөлшері
• Диффузды молекулалардың көлемі
• Температура
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Бойл заңы
• Қысым мен көлем арасындағы байланысты түсіндіреді.
• “қысым мен көлем бір бірінен кері тәуелділікте болады”
• P1V1 = P2V2
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Бойл заңы қалай жүзеге асады?

• Кеуде қуысының кеіеюімен көлем артады, ал қысым төмендейді.
• Кеуде қуысының тарылуымен көлем өмендейді, ал қысым артады.
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары

• Идеалды газ заңы
• Газдың қысымы және көлемі газдың температурасына және
молекулалар санына тура пропорционал болып келеді.
• PV = nRT
• n = газдар молекулалары
• T = абсолютті температура
• R = газ константасы 8.3145 J/K·mol
Тыныс алу жүйесінің негізі:
Газ заңдары
• Чарльз заңы Генри заңы

Белгілі көлемде Белгілі температурада газдың
температура артқан сұйықтықта ерігіштігі осы
сайын көлем сұйықтықтың бетіндегі қысымға
пропорционалды тең
артады
V T
Вентиляция
• Тыныс алу – ауаның тыныс алу жолдарына кіруі
• Тыныс шығару – ауаның тыныс алу жолдарынан шығуы
• Тыныс алу циклы – 1 тыныс алу мен шығару
Тыныс алу қалай жүреді:
Биологиялық негіздеме: Инспираторлы бұлшықеттердің жиырылуы
кеуде қуысының кеңейіп, ауаның өкпелерге өтуіне мүмкіндік пайда
болады.
Физикалық негіздеме: кеуде қуысының өсуіне байланысты тыныс алу
жолдарында қысым атмосфералық қысымнан төмен болады. Осылай
молекулалардың тыныс алу жолдарымен қозғалуға мүмкіндік беретін
градиент қысымы пайда болады.
• Диафрагма көлемнің өзгеруінің 60-70 % қалыптастырады.
Вентиляция
Атмосфералық қысым = 0 mm Hg
А(-) атмосффералық қысымнан төмен екенін көрсетеді.
А(+) атмосфералық қысымнан жоғары екенін көрсетеді.
Тыныс алу
• Альвеолярлы қысымның атмосфералық қысымнан төмен түсуі
кезінде пайда болады.
• Тыныс алу басында (time = 0),
Атмосфералық қысым = альвеолярлық қысым.
• Тыныс алудың 0-2 секундында
Кеуде қуысының, өкпе тінінің және тиісті плевральді қабықтарының
кеңеюі альвеолярлы қысымның төмендеуіне: -1mm Hg
Ауа өкпеге төмен қарай парциальді қысымның градиенті бойынша
өтеді.
Вентиляция
• Тыныс шығару
Альвеолярлы қысымның атмосфералық қысымнан артуы
кезінде пайда болады. Бұл кеуде қуысының тарылуымен
түсіндіріледі.
2-4 секундта:
• Инспираторлы бұлшықеттер босаңсиды
• Кеуде көлемі төмендейді және альвеолярлы қысым
көеріледі: 1 mm Hg
4 секундта:
• Альвеолярлы қысым атмосфералық қысымға тең болады.
Вентиляция

Диафрагма кеуде
қуысының көлемінің
өзгеруінің 60-70 %
қалыптастырады.
Вентиляция
Вентиляция
Өкпелік көлемдер мен сыйымдылықтар.
• Өкпелік көлемдер мен сыйымдылықтар:

• Өкпенің жалпы сыйымдылығы(ӨЖС) – максималды дем алудан
кейін өкпеде болатын ауа көлемі – бұл барлық 4 өкпелік көлемдердің
қосындысы.
4 өкпелік көлем:
• Тыныс алу көлемі(ТАК) – бірқалыпты дем алу және дем шығару
кезінде өкпе арқылы өтетін ауа көлемі. Салыстырмалы түрде 500мл
өтеді.
• Дем алудың қорлық көлемі(ДАҚК) – форсирленген дем алуда
адамның қосымша белгілі бір ауа көлемін жұтуы. Орташа есеппен 250
мл-дей.
• Дем шығарудың қорлық көлем(ДШҚК) – форсирленген дем
шығаруда, бірқалыпты дем шығарудан кейін адам қосымша белгілі бір
ауа көлемін шығара алады. Бұл ДШҚК болып келеді. Әдетте 1300 мл
• Өкпенің қалддық көлемі(ӨҚК). Максималды дем шығарудан кейін
өкпеде белгілі бір ауа көлемі қалады. Ол ешқандай жағдайда өкпеден
шықпайды. Орта есеппен 1200 мл-ге тең.
• Өкпенің тіршілік сыйымдылығы(ӨТС) – бұл
максималды дем алудан кейін өкпеден шығарылған ауа
көлемі. ӨТС = ӨЖС – ӨҚК.
• Дем алу сыйымдылығы(ДАС) – бұл кәдімгі дем
шығарудан кеййін, дем алуға мүмкін болатын ауаның
максималды көлемі. ДАС = ТАК+ДАҚК.
• Өкпенің қызметтік сыйымдылығы(ӨҚҚС) – кәдімгі дем
шығарудан кейін өкпеде қалатын ауа мөлшері. ӨҚҚС =
ДШҚК +ӨҚК.
Сыртқы тыныс алуды зерттеу
• Пневмография – тыныстық қимыл-қозғалыс кезінде кеуде қуысының
қозғалыстарын тіркеу. Ол кеуде қуысының сызықтық орын ауыстыру
өзгерістерін механикалық немесе электрлік сигнал түріне
трансформациялау арқылы жүреді. Пневмограмма уақыт бірлігінде
тыныс қозғалыстарының санын, тыныс патернін, әр түрлі жағдайларда
оның өзгеруін бағалауға мүмкіндік береді. Алайда өкпе сыйымдылығы
мен өкпе көлемдерін бағалау мүмкін емес
Сыртқы тыныс алуды зерттеу
• Спирометрия – өкпенің біріншілік көлемдерін – ТАҚ,
ДАҚК, ДШҚК және өкпенің сыйымдылығын тіркеу. Әр
түрлі құрылымдарды спирометрлер.
Сыртқы тыныс алуды зерттеу
• Спирография – ТАМҚ, ТАҚ, ДАҚК, ДШҚК, ӨМЖ
анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, дем алу мен
дем шығару кезінде өкпе арқылы өтетін ауа ағысының
жылдамдығын есептеуге, яғни тыныстық көлемдік
жылдамдығын бағалауға мүмкіндік береді.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Бронхиалды обструкцияның негізгі механизмдері

Өкпедегі газ алмасу

Ауа жолдары

Көмей ӨКПЕ

Тыныс алу жолдарындағы немесе өңештегі бөгде заттар

Аяқты қайшылау

Тыныс жолдарының желденуі

ТЫНЫС ЖОЛЫНА

Буылтық құрттар туралы ақпарат

Сыртқа шығару физиологиясы

Пәндер