Адам тіндерінің маңызды липидтері

Презентация қосу

Оңтүстік Қазақстан «Биология
Медицина және биохимия
Академиясы «АҚ» кафедрасы»

А Д А М ТІ Н Д Е Р І Н ІҢ Н Е ГІ З ГІ
Ф О С Ф О Л И П И Д ТЕ Р І Ж Ә Н Е
Г Л И К О Л И П И Д ТЕ Р І .

Орындаған: Мұхтар Г.М
Тобы: ЖМҚА 10-19
Қабылдаған: Ордабекова А.Б

Шымкент 2020
Жоспар
Адам тіндерінің маңызды липидтері
Тіндердің резервтік және құрылымдық
липидтерінің құрамы мен құрылымы
Негізгі фосфолипидтер және
гликолипидтер
Эйкозаноидтар және олардың
метаболизм мен физиологиялық
функцияларды реттеудегі рөлі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Адам тіндерінің маңызды
липидтері

Липидтер адам дене салмағының шамамен 10-
12% құрайды. Орташа алғанда, ересек адамның
денесінде шамамен 10-12 кг липидтер болады,
олардың 2-3 кг құрылымдық липидтерге, ал
қалған мөлшері резервтік липидтерге келеді.
Резервтік липидтердің негізгі бөлігі (шамамен
98%) май тінінде шоғырланған және ТАГ түрінде
болады.
Адам липидтеріндегі негізгі қаныққан май қышқылы-
пальмитикалық (30-35% дейін). Қанықпаған май
қышқылдары моноен және Полиен түрінде болады.
Адам ағзасындағы май қышқылдарындағы қос
байланыс цис конфигурациясына ие қалыпты дене
температурасында майлар мен фосфолипидтер
сұйық консистенцияға ие, өйткені қанықпаған май
қышқылдарының мөлшері қаныққаннан басым
болады. Қанықпаған қышқылдардың
мембраналарының фосфолипидтерінде 80-85%
дейін, ал тері астындағы майдың құрамында 60%
дейін болуы мүмкін.
Тіндердің резервтік және құрылымдық
липидтерінің құрамы мен құрылымы

Май тіндері-бұл май жасушалары үлкен
кластерлер түзетін борпылдақ дәнекер
тінінің бір түрі. Май жасушасында
жасушаға тән барлық органеллалар бар,
бірақ оның негізгі көлемін май тамшысы
алады. Бұл жағдайда май жасушалары
көбейіп, жасушааралық кеңістікті
құрайтын дәнекер тіндік талшықтар
арасындағы барлық кеңістікті.
Майлы тіндердің өмірлік функциялары:
қорғаныс, құрылымдық, қоректік . Майлы
тін басқа тіндермен қатар ет құрамына
кіреді және оның сапасын айтарлықтай
анықтайды.
Негізгі фосфолипидтер және гликолипиды адам тіндерін:

глицерофосфолипидтер,
сфинголипидтер,
гликолипидтер,
Гликофосфолипидтер
Глицерофосфолипид
тер

Глицерофосфолипидтердің
негізгі қызметі құрылымдық
болып табылады-олар жасуша
мембраналарының немесе қан
плазмасының
липопротеидтерінің маңызды
құрылымдық компоненттері
болып табылады.
Кейбір глицерофосфолипидтер
фосфолипидтердің белгілі бір
класына тән функцияларды
орындайды.
сфинголипидтер

Барлық сфинголипидтер, ең
алдымен, жасуша
мембраналарының құрамына
кіретін құрылымдық
функцияны орындайды.
Цереброзидтердің
көмірсулар компоненттері
және әсіресе ганглиозидтер
гликокалликстің түзілуіне
қатысады.
Гликолипид
Гликолипидтер тіндерде,
әсіресе жүйке тінінде, атап
айтқанда мида кеңінен
кездеседі. Жануарлар
тіндеріндегі гликолипидтердің
негізгі формасы-
гликосфинголипидтер.
Соңғыларында сфингозин
спирті мен май қышқылының
қалдықтарынан тұратын
церамид және бір немесе
бірнеше қант қалдықтары бар.
Гликофосфолипид
Фосфолипидтер көптеген
липидтердің метаболизміне
қатысады. Сфингозиннен ,
қант қалдықтарынан және
май қышқылдарынан
тұратын
гликофосфолипидтер
плазмалық мембрананың
барлық липидтерінің 5-10%
құрайды .
Фосфолипидтер мен гликолипидтердің
функциялары

ФОСФОЛИПИДТЕР БИОЛОГИЯЛЫҚ МЕМБРАНАЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ
КОМПОНЕНТТЕРІ РЕТІНДЕ ҚЫЗМЕТ ЕТЕДІ. ОЛАРДЫҢ ОРТАҚ
ЕРЕКШЕЛІГІ-ГЛИЦЕРИННІҢ SN-С-З ГИДРОКСИЛ ТОБЫМЕН
ЭФИРЛІК БАЙЛАНЫС ТҮЗЕТІН ФОСФОР ҚЫШҚЫЛЫНЫҢ
ҚАЛДЫҚТАРЫНЫҢ БОЛУЫ.
СОНДЫҚТАН РН БЕЙТАРАП АЙМАҒЫНДА ФОСФОЛИПИДТЕР
ТЕРІС ЗАРЯДТЫ АЛАДЫ.ФОСФОЛИПИДТЕРДІҢ ҚАРАПАЙЫМ
ТҮРІ, ФОСФАТИД ҚЫШҚЫЛДАРЫ-ДИАЦИЛГЛИЦЕРИННІҢ
ФОСФО-МОНОЭФИРЛЕРІ.
Фосфатид қышқылы (фосфатидил
қалдығы-) басқа фосфолипидтердің
синтезі үшін бастапқы зат ретінде қызмет
етеді. Фосфор қышқылының қалдығы
аминоспирттердің (холин, этаноламин
немесе серин) немесе полиспирттердің
(миоинозит) гидроксил топтарымен
эфирлік байланыс түзуі мүмкін.
Фосфатидилхолин (лецитин) — жасуша
мембраналарының кең таралған
фосфолипиді. Фосфатидилетаноламинде
(кефалинде) холин қалдығының орнына
этанол амин, фосфатидилсеринде — серин
қалдығы, фосфатидилинозитте — циклдік
полиатомдық миоинозит спиртінің
қалдығы болады.
Фосфатидилхолин және
фосфатицилетаноламин сияқты кейбір
фосфолипидтердегі теріс зарядталған
фосфат тобымен қатар. оң зарядталған
топтар бар. Зарядтардың тепе-теңдігіне
байланысты бұл молекулалар тұтастай
бейтарап болады.
Керісінше, фосфатидилсеринде сериннің
қалдықтарында бір оң және бір теріс
зарядтар болады, ал фосфатидилинозит
(қосымша топтарсыз) фосфат тобының
әсерінен теріс зарядталады.
Сфинголипидтер жүйке тіндері мен ми
жасушаларының мембраналарында көп
мөлшерде болады. Құрылымы бойынша бұл
қосылыстар қарапайым
фосфолипидтерден
(глицерофосфолипидтер) біршама
ерекшеленеді.
Гликолипидтер барлық тіндерде, негізінен плазмалық
мембраналардың сыртқы липидті қабатында болады.
Гликолипидтер сфингозиннен, май қышқылының
қалдықтарынан және олигосахаридтен тұрады.
Олардың құрамында фосфат тобы жоқ екенін
ескеріңіз. Заттардың осы тобының қарапайым
өкілдеріне галактозилцерамид және глюкозилцерамид
(цереброзидтер деп аталады) жатады.
Сфинголипидоз
Сфинголипидоздар-липидтер,
негізінен мидың және басқа
мүшелердің жасушалық
жарғақшаларының құрамына
кіретін сфинголипидтер
метаболизмінің туа біткен
бұзылуы. Бұзылулар
сфинголипидтердің ыдырау
процестерін катализдейтін
лизосомалық ферменттердің
болмауына байланысты.
Аурудың клиникалық жоспарында
сфинголипидтердің жинақталуы мидың
өзгеруіне, сүйектердің зақымдалуына,
паренхималық органдардың (бауыр, көкбауыр,
бүйрек), терінің және көз торының өзгеруіне
байланысты прогрессивті ақыл-ой және
қозғалыс бұзылыстарымен сипатталады.
Сфинголипидтердің молекулалық
құрылымының негізін церамид құрайды-
аминоспирт сфингозин мен май қышқылының
амин тобы арқылы қосылыстың өнімі.
Эйкозаноидтар және олардың метаболизм
мен физиологиялық функцияларды реттеудегі
рөлі

Эйкозаноидтар-физиологиялық және
фармакологиялық белсенді
қосылыстардың кең тобы. Оларға
простаноидтар (простагландиндер,
простациклиндер, тромбоксандар) және
лейкотриендер жатады.
Эйкозаноидты синтездеуге арналған
субстраттар өте қарапайым құрылымға ие
(полистирол май қышқылдары), олардан
заттардың үлкен және әр түрлі тобы пайда
болады. Адам ағзасында ең көп таралған
простагландиндер, олар алғаш рет простата
безінен оқшауланған, сол жерден олар өз
атын алды. Кейінірек дененің басқа тіндері
простагландиндер мен басқа
эйкозаноидтарды синтездейтіні көрсетілген.
Эйкозаноидтар - бірқатар белгілер бойынша
жергілікті әсер ететін гормондар:

эндокриндік бездерде ғана емес, әртүрлі
ұлпалар мен органдарда
түзіледі;аутокринді немесе паракринді
механизмдер бойынша әрекет
етеді;қандағы эйкозаноидтардың
концентрациясы мақсатты жасушаларда
жауап беру үшін қажет болғаннан аз.
Тек кейбір патологиялық жағдайларда
эйкозаноидтар, егер олардың қандағы
концентрациясы бүкіл ағзаның, мысалы,
ішек, өкпе, қан тамырларының ТМК-ге әсер
ете алатын мөлшерге дейін жоғарыласа,
жүйелік әсер етуі мүмкін.
Антиоксидант Антиоксиданттар (тотығуға
қарсы заттар,
консерванттар) —
тотығуды баяулатуға
қабілетті тотығу
ингибиторлары, табиғи
немесе синтетикалық
заттар (негізінен
органикалық
қосылыстардың тотығуы
тұрғысынан
қарастырылады).
Ең көп таралған антиоксиданттардың
(хош иісті аминдер, фенолдар, нафтолдар
және т.б.) әсер ету механизмі
реакциялық тізбектердің бұзылуынан
тұрады: антиоксидант молекулалары
белсенді радикалдармен әрекеттесіп,
белсенді емес радикалдар түзеді.
Қорытынды
Қорытындылай келе, липидтер адам
организмі үшін маңызды роль атқарады.
Липидтерге майлар және май тәрізді заттар
— липоидтер жатады. Липидтердің
молекуласының құрамына C, H, O атомдары
кіреді. Липидтер барлык тірі жасушаларда
болады, осыған орай организмде мынадай
маңызды қызметтер атқарады: құрылыс,
энергия көзі, қоректік зат, қорғаныштық,
метаболизмдік және т.б
Пайдаланылған әдебиеттер

1.«Биохимия» Е.С. Севериннің ред. басшылығымен,
«ГЭОТАР, Медиа», 2014ж;
2. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия –
Алматы, 2011
3. Сейтембетов Т.С. Биологиялық химия-Алматы
2011
4. Сеитов З.С., Биохимия, - Алматы, 2012;
Қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА
корр., проф.
2. С.М.Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана,2003.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Липидтердің алмасуы

Тіс қатты тіндерінің өлеттенуі

Биологиялық мембрананың өткізгіштік механаимі. Иондық каналдар және тасымалдаушылардың құрылысы мен функциясы. Электрогенез механизмі

Бұлшықет тіндері

Жүрек бұлшықет тінінің регенерациясының мүмкіндіктері

Тістің флюорозы

Жасушаның биологиялық мембраналарының молекулалық құрылымы мен функциялары

Гликолипидтер синтезі

Жасушалық регенерация

Бірыңғай салалы бұлшықет ұлпалары

Пәндер