Қар жамылғысы

Презентация қосу

ОҢТҮСТIК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТIК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Атмосфералық
жауын – шашын
Группа: 129-28
Орындаған: Әйтбек Д.
Қабылдаған: Валиева Г.
Жауын-шашынның құрылуы
Егер бұлт тамшылары белгілі себептермен іріленіп,салмақтары өсіп,ауаның жоғары
бағытталған қозғалысы оларды қалқытып ұстап тұра алмайтын болса, онда ол бұлттан
жауын жауады.Бұлт тамшылары ірілену жолдарына қарай 3-ке бөлінеді:

Конденсация нәтижесінде тамшы
үстіне су қосылып өлшемі -0,1 мм
ге дейін жылдам өседі, ал одан ірі Сублимациялық
тамшылар пайда болу үшін өте
ұзақ уақыт қажет.

Каогуляциялық ірілену-
тамшылардың бір-біріне қосылуы
арқасында іріленуі.
Атмосфералық жауын-шашын деп жер бетіне
атмосферадан түсетін су тамшылары мен мұз
кристалдарын жатқызады. Олардың өзі екі топқа
бөлінеді:
- бұлттардан түсетін жауын-шашындар
- жер бетінде пайда болатын жауын - шашындар.
Метеорологияда жауын мөлшерін миллиметр су
қабатымен (мм) өлшейді. Ауаданы 1 м2 беткейге
жауған 1 мм су қабатының салмағы 1 кг-ға тең.
Катты күйдегі жауын - шашындар ерітіліп барып
өлшенеді.
Жауын-шашынның екінші маңызды сипаттамасы -
оның карқындылығы, яғни бірлік уақыт аралығында
жауған жауын мөлшері (мм/мин). Жауын-шашын
карқынды-лығына байланысты быр, орташа және
қарқынды болып бөлінеді. Жалпы, картада қандай да
бір уақыт аралығындағы (мысалы, айлық, жылдық)
жауын - шашынның бірдей мәндерін қосатын
сызықтарды изогиеталар деп атаймыз.
Физикалық сипатына байланысты бұлттардан түсетін
жауын-шашын мынадай түрлерге бөлінеді:

қатты (қар, мұз,
мұзды аралас (дымқыл
сұйық (жаңбыр,
жаңбыр,нөсерлі жабысқақ қар,
нөсерлі жаңбыр,
қар,қар жармасы, нөсерлі жабысқақ
сіркіреуік жаңбыр)
қар қиыршығы қар)
бұршақ, т.б.)
Синоптикалық пайда болу жағдайларына байланысты бұлттардан түсетін жауын -
шашындар: массаіші және шептік жауын - шашын болып екіге бөлінеді.

Массаіші жауын-шашындары біртекті ауа массасы ішінде
пайда болады. Тұрақты стратификациясы жылы ауа
массасындағы қатпарлы (St) бұлттардан сіркіреуік, қалың
қатпарлы будақ(Sc) бұлтынан кейде саябыр ақ жауын жаууы
мүмкін.Тұрақсыз стратификациялы салқын ауамассасы
бұлттарынан нөсер жауын жауады.

Шептік жауын-шашындар атмосфералық шептердің өтуімен
байланысты. Жылы шепке ақ жауын, салқын шепке нөсер
жауын сәйкес келеді.Бірақ, бірінші негізді салқын шеп
өткенде жауын нөсерлепбастап ақ жауынға ұласады.
Жербетіжауын-шашындары

Жер бетінде пайда болатын жауын - шашындарға:

Шық Қырау Қылау

Мұзөрнек Көктайғақ
Шық
Шық - жер бетіндегі заттар мен
өсімдіктер бетінде ауадағы су
буының конденсациясы
арқасында пайда болатын
тамшылар. Ол жылы
маусымда, көбіне түнде,
бұлтсыз аспан, әлсіз жел
жағдайында, жер бетінің сәуле
шашып салқындап
температурасының шық
нүктесіне дейін төмендеуінен
пайда болады.
Қырау

Қырау - жердегі заттардың бетінде
(қар бетінде де) ауадағы су буының
сублимациясы арқасында пайда
болатын ақ кристалды мұз қабаты.
Ол салқын маусымда радиациялық
салқындаудан пайда болады;
Қылау

Қылау - ағаш бұтақтарында, электр
сымдарында, заттардың қырлы
бұрыштарында және басқа да жіңішке
заттарда пайда болатын қар тәрізді
ақшыл қоным. Оның кристалды және
жармалы екі түрі болады.
Мұзөрнек

Мұзөрнек - жер бетінде, ағашта, электр сымында және басқа да заттар
қабырғасында пайда болатын мөлдір мұз қабаты. Оның пайда боолуы
өте салқындаған жаңбыр немесе сіркіреуік жауынның түсуімен
байланысты. Салқындаған тамшы температурасы О °С-дан төмен
беткейге тигенде тез қатып мұз қабатын құрайды. Мұзөрнек көбінесе
күзде немесе ерте көктемде ауа температурасы О °С-дан минус 5 °С
жағдайында пайда болады:
Көктайғақ
Көктайғақ - кәдімгі жаңбыр тамшыларының салқын жер
бетіне тиіп қатып қалуынан пайда болатын мұз қабаты. Ол
қысқа уақытта ғана байқалады.
Қар жамылғысы

Қар жамылғысы— жер
бетіне жылдың қыс
мезгілінде немесе суық
күндері кристалл
түріндегі қатты
атмосфералық жауын-
шашын түрі - қар жаууы
нәтижесінде
қалыптасатын қар
қабаты.
Метерологияда қар жамылғысының күйі оның
биіктігімен,тығыздылығымен,құрылысымен және жату сипатымен
аңықталады.
Тығыздығы Биіктігі
Қар жамылғысының биіктігі бірлік
Қар жамылғысының тығыздығы- бейткейге жауған қардың
қардың салмағының көлеміне мөлшеріне,оның тығыздығына және
қатынасы ретінде анықталады рельефке байланысты болады. Қар
және өте өзгермелі келеді.Жаңа жамылғысының биіктігіне өсімдік,жел
және температура режимі де әсер етеді.
жауған ұлпа қардың тығыздығы
Ең биік қар жамылғысы Енсисейдің
0,04-0,1 г/см^3 болса ортаңғы ағынында (110 см) Камчатка
жылымықтан кейін тығыздалып мен Орал тауының батыс беткейінде (90
көктемде -0,6-0,7 г/см^3-қа жетеді см) байқалады, Қоңыржай белдеуде қар
Қардың орташа тығыздығы 0,2- жамылғысың биіктігі (30-50 см)
құрайды және тауларға қарай біршама
0,25 г/см^3 құрайды
ұлғаяды.
Жауын шашындарға бақылау жүргізу

Метеорологияда жауған жауын шашын мөлшерін өлшейтін
әртүрлі құрал-аспаптар бар. Соның ішінде
метеорологиялық стансада негізінен "Третьяков
жауынөлшегіші 0-1" (сурет-14) және "Плювиограф П-2"
қолданьлады. Сонымен қатар шалғай таулы және шөлді
аудандарда "Жиынтық жауынөлшегіш арқылы маусымдық
немесе жылдык, жауын мөлшері жиналып өлшенеді.
Агрометеорологиялық және басқа да экспедициялық
зерттеулерде Ф.Ф.Давитайдың да жаңбыр-өлшегіші
қолданылады.
"Третьяков жауынөлшегіші 0-1"

Екі жауын жинағыш ыдыстан (1),^2 желқаққыштан және өлшегіш стаканнантұрады Жауын
жинағыш ыдыстың қабылдау ауданы 200 см биіктігі 40 см болады. Желмен үрленіп және
буланып кетпес үшін ыдыстың ішіне конусты диафрагмна(2) жапсырылған.Оған жазғы
маусымда воронка кигізіледі .Жауын шашын ыдыстан қалпақшасы (4) бар шүмек (3) арқылы
құйылып алынады. Шүмектің қалпашасы ыдысқа шыңжырмен (5) бекітілген. Ыдыс бағанға
бекітілген тағанға (6) отырғызылады.Жауын өлшегіштің желқаққышы бір-біріне шыңжырлармен
жалғасқан трапеция сипатты иілген планкадан(7) тұрады.
Плювиограф П-2
Плювиограф (лат. pluvia — жаңбыр және гр. grapho —
жазамын) - жерге жаңбыр күйінде түсетін атoмосфералық
жауын-шашынның мөлшерін жазып тіркеп отыратын
метеорологиялық аспап. Қораптың жоғарғы жағында
орналасқан,ауданы 500 см^2 қабылдаушы ыдыстың (1) табаны
конус тәріздес болып келіп бірнеше су ағатын тесігі
болады.Жаңбыр суы ыдыстан трубка (2) арқылы ағып
қалтқылы камераға (3) құяды.Камераның сиымдылығы 10
мм.Оның ішіндегі қаңылтыр қалтқы (4) темір өзек (5) арқылы
сиялы ұшы бар стрелкамен (6) байланысады.Камераға су
жиналғанда қалтқы көтеріледі де,стрелка сағаттық механизмі
бар барабанға кигізілген қағаз лента (9) бойымен
қозғалады.Калтқылы камераның бір жақ қабырғасына
муфтамен (7) бекітілген жауын суы ағатын сифонды шыны
трубка (8) бар, ал үстіңгі қалпақшасында суды күштеп
ағызатын механизм(11) орнатылған.Қалтқылы камерада су
мөлшері 10 мм-ге жеткенде аталмыш механизм камерадағы
суды сифонға сығып шығарады,ал одан әрі физика заңы
бойынша су түгелдей ағып кетеді.Аққан су плювиограф
қорабының табанындағы шелекке (10) жинала береді.

Ұқсас жұмыстар

Өскемен қаласының атмосфералық ауасы және агроценоздарының ластануын бағалау

Тундра мен орман тундрадағы индикациялық заңдылықтар

ӘЛЕМНІҢ ТОПЫРАҚ ЖАМЫЛҒЫСЫ

Таулы алқаптың топырақтары

Қазақстанның топырақ типтері

ТОПЫРАҚ ТҮЗІЛУІ

Қазақстан аумағындағы мұздықтар — жер суару мен гидроэнергетиканың басты көзі. Мұздықтар тұщы судың орасан зор қоймасы

Эрозиялық құбылыстың дамуына сол жердің топырақ - өсімдік жамылғысы және геол

Алматы облысы Көксу ауданы Үйгентас ЖШС топырақтары және оларды ауылшаруашылығында пайдалану

Карта - белгілі бір топографиялық проекциялар көмегімен Жер бетінің үлкен өлшем бірліктерінде анықталатын аудандардың нақты жазықтықта кішірейтілен кескіні

Пәндер