Микроорганизмдердің өсуі және дақылдау

Презентация қосу

Микроорганизмдердің
өсуі және дақылдау
Жоспары:

Микроорганизмдерді дақылдауға арналған қоректік орталар,
қоректік орталардың залалсыздандыру әдістері.
Қоректік орталардың құрамы мен физикалық күйінің негізгі
типтері.
Микроорганизмдерді дақылдау әдістері.
Аэробты және анаэробты микроорганизмдерді дақылдау.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Жасуша ішіне сыртқы ортадан енген қоректік заттардан
жаңа заттардың түзілуі немесе олардың ыдырауы күрделі
биохимиялық процестердің көмегімен іске асып отырады.
Микроорганизмдер табиғатта қоректік заттарды өсімдіктер мен
жануарлар қалдықтарынан немесе тірі жасушалардан алады.
Зертханаларда микроорганизмдерді өсіру үшін арнайы
әзірленген қоректік орталар қолданылады.
Микроорганимздерді дақылдауға арналған
қоректік орта және олардың түрлері :

I. Табиғаты ІІ. Құрамы III. Тығыздығы IV. Қолданылуы
бойынша: бойынша: бойынша: бойынша:

●
1. Негізгі немесе
универсальді (ЕПА,
ЕПС)
●
1. Табиғи ●
3. Тығыз ●
3. Элективті
(пептонды су,
●
2. Жасанды ●
2. Күрделі ●
1. Сұйық селениттік
●
3. ●
1. Қарапайым ●
2. Жартылай ●
4. Дифференциалды-
Синтетикалық сұйық диагностикалық
●
2. Арнайы
(Левенштейн-
Йенсен)
Қоректік орталар. Құрамы
Табиғи – сүт, сарысу, жұмыртқа, ет, картоп, бұршақ, сәбіз, өсімдіктер және олардың
қайнатпасы
Жасанды қоректік орталар арнайы рецептер бойыншадайындалады. Олар жануар текті
(ЕПС,ЕПА, ЕПЖ) және өсімдік текті (сыра суслосы) болып екі топқа бөлінеді
Синтетикалық орта деп – белгілі бір химиялық қоспалардан тұратын ортаны
Пайдалану мақсатына қарай қоректік
орталардың топтары
Әмбебап қоректік орта. Бұл орталарда хемогетеротрофты, арнайы
органикалық заттарды қажет етпейтін микроорганизмдердің көптеген түрлері
өседі.Бұл орталарға бактериялар жақсы өсетін ет-пептонды сорпасы және
ашытқы саңырауқұлақтарға лайықты сусло жатады

Құрамы: (г/л):
Жануар ұлпасының
пептикалық қайнатпасы 5,00
Ет экстракты 1,50
Ащытқы экстракты1,50
Натрий хлориді 5,00
Агар-агар 15,00
рН (25°С) 7,4 ± 0,2
Мюллера-Хинтонның Әмбебап қоректік
ортасы
Neisseria sp үшін қолданады
және
Микроағзалардың антибиотикке
сезімталдығын анықтайды.

Құрамы (г/л):
Ет 300,00
Казеина гидролизаты 17,50
Крахмал 1,50
Агар-агар 17,00
рН ( 25°С) 7,3 ± 0,2
Арнайы орта.
Ерекше органикалық
заттарды қажет ететін және
әмбебап ортада өспейтін
хемоорганотрофты
микроорганизмдерді өсіретін
орта. Мысалы,
спирохеталарға көмірсутегі
мен аминқышқылдардан
басқа, ұзын тізбекті майлы
қышқылдар қажет. Олар қан
сарысуы құрамына кіреді.
Сондықтан спирохеталарға
арналған қоректік ортаға қан Құрамы(г/л):
не қан сарысуын қосады. Ал Протеозопептон 15,00
кейбір теңіздерде тіршілік Бауыр қайнатпасы 2,50
Ащытқы 5,00
ететін бактериялар,
Натри хлорид5,00
мысалы, Marinomonas Агар-агар 12,00
туысына жататындар, теңіз рН (25°С) 7,4 ± 0,2
суына қажетті болады.
Элективті немесе таңдамалы
орта.
Бұл орта табиғи субстраттардан
(топырақ, су, тағамдардан,
өсімдік пен жануарлардан)
микроорганизмдердің жеке
топтарын бөліп алуға арналған.
Оларды микробиологияға
С.И.Виноградский енгізді.
Элективті деп
микроорганизмдердің белгілі бір
тобының немесе түрінің өсуіне
қажетті құрамы ерекше қоректік
орталарды атайды. Құрамы (г/л):
Арнайы пептон 2,50
Ет 2,50
Натрий хлориді 1,25
Глюкоза 2,50
рН ( 25°С) 7,3 ± 0,2

Дифференциалды-диагностикалық орталар. Бұл орталарды жалпы
микробиологияда әр түрлі субстраттардан бөліп алынған
бактериялардың физиологиялық-биохимиялық қасиеттерін анықтап,
оларды жіктеу үшін пайдаланады. Ал медициналық және
ветеринарлық микробиологияда оларды ауруларды қоздыратын
бактерияларды анықтау үшін қолданады. Бұл орталар бактериялардың
белгілі бір ферменттерінің, мысалы, каталаза, оксидаза, протеаза,
фосфотаза, желатиназа және гемолитикалық ферменттердің бар-
жоғын анықтау үшін қажет.

Гисс қоректік ортасы Левин ортасы Плоскирев
ортасы

Ет-пептонды сорпа (ЕПС). Ет суына
1% пептон мен 0,5% натрий хлоридын
қосады. Ет суын пептонның толық
ерігеніне дейін араластыра отыра
қайнатып, оның рН мөлшерін
потенциометрдің көмегімен
анықтайды. Қоректікортаның рН-ын
10% натрий сілтісінің ерітіндісі
немесе натрий гидрокарбонатынң (ас
содасының) қаныққан ерітіндісімен
7,4-7,6-ға жеткізеді. Сілтіні сорпаға
қосқаннан кейін, оны тағы да 5-10
минут қайнатады. Сонан соң сорпаны
дистильденген сумен дымқылданған
сүзгіш қағаздан өткізеді. Ет-пептонды
сорпаны шыны түтіктерге құйып
1200С-та 20-30 минут стерильдейді.

Қоректік орталарға қойылатын
шарттар:
Бактерияның өсіп-өнуіне,қоректенуіне қажет барлық
қоректік заттар жеңіл қабылдайтындай болу керек;
Тиісті орта қышқылдығы (рН);

Ылғалдылығы жоғары болуы керек;

Мүмкіндігінше мөлдір болуы керек;

Стерильді болуы керек ;

Өсу факторы болуы керек;

Изотониялық болу керек.
Роберт Кох (1843-1910)

Вальтер Хессе (1846 - 1911)
Роберт Кох Қоректік сорпаны тығыз В. Хессе қоректік ортаның тығыз
массаға айналдыру үшін желатинді болуына агар-агарады қолдануды
қолдануды ұсынды.. ұсынды
Кемшілігі: 25 С температурада
балқиды

Қоректік орталарды залалсыздандыру
Микроорганизмдерді өсіруге арналған қоректік орталарда
басқа микроорганизмдердің тірі клеткалары және олардың
споралары мүлде болмауы керек. Бөгде микроорганизмдерді
жою үшін арнайы залалсыздандыру әдістерін қолданады. Бұл
мақсатта, көбінесе, жоғары температураның әсерін
пайдаланады. Температура микробтардың өсуіне лайықты
деңгейінен жоғарылаған сайын, оның әсері күшейе түсетіндігі
бұрыннан белгілі. Температураның әсерін микроорганизмдер
популяциясының белгілі бір бөлігін жою үшін қажетті
уақытпен сипаттайды.
Микроорганизмдерді дақылдау әдістері:
1. Беттік дақылдау деп аэробты микроорганизмдерді сұйық және сусымалы
орталардың бетінде өсіруді айтамыз. Бұнда микроорганизмдер оттегіні тікелей ауадан
алады. Беттік дақылдау әдісінің кемшілігі мен артықшылығы болады. Кемшілігі: үлкен
аймақты қажет ететіндігі; Артықшылығы: соңғы өнім концентрациясының жоғары
болуы.
2. Түптік дақылдау – микроорганизмдер қоректік ортаның барлық көлемінде дами
алатын сұйық қоректік орталарда жүргізіледі. Ол арнайы аппаратта фэробты
микроорганизмдердің өсуін қамтамасыз ету үшін арнайы ферментаторда жүзеге
асырылады.
3. Мерзімді дақылдау кезінде қоректік ортаның барлық көлемін таза культурамен егіп
тастайды, ол қолайлы жағдайда, белгілі уақыт аралығында, керекті өнімнің
мөлшерін жинағанша өсіріледі.
4. Ағынды режимде культураларды өсіру әдісі үздіксіз дақылдау деп аталады.
Ағынды жүйені құру негізіндегі тәжірибелерде культураның экспоненциалдық өсу
фазасында жаңа қоректік орта бөлігін супензияға қосу клеткалардың бөлінуін ұзақ
қолдайды. Үздіксіз дақылдау жабық ағынды және ашық ағынды жүйелермен іске асады.
Үздіксіз дақылдау, экспоненциалды даму фазасында
микроорганизмдердің тіршілік етуін ұстап тұру үшін ферменттерге белгілі
мөлшерде сандық және сапалық қатынастарда қоректік заттарды үздіксіз беріп
отыру болып табылады. Мұндай жағдайларға қозғалмалы күйден тепе - тең
күйге жеткізеді, бұл кезде жасушалардың үздіксіз жағдайда және бірден
жылдамдықпен көбеюі, қоректік заттардың келіп түсу жылдамдығымен сәйкес
келеді.
Анаэробтарды дақылдандыру тәсілдері:
• Жартылай сұйық ағар құйылған пробиркаға
жоғарыдан түбіне дейін себу әдісімен.
• Анаэростатта өсіру – саңылауы жоқ жабық
ыдыстарда:
- механикалық әдіс бойынша ауаны, вакуумдық
насос арқылы шығару;
- химиялық әдіс «пирогаллолмен», «ГазПак»;
- ауаның инертті газбен (азот) алмасуы немесе
оттексіз газдың қоспасымен (N2-85%, CO2-
10%,H2-5%).
• Биологиялық (Фортнер әдісі) – аэроб пен
анаэробтарды бірге өсіру.
• Веньяль-Вейон әдісі – қантты агары бар
пробиркаға пипеткамен балқытылған агарға
себу.
• Комбинациялық әдіс –оттегіні өзіне
адсорбциялайтын және сіңіретін ішкі
органдардың бөліктері бар ортаны қолдану.
Анаэробтарды дақылдандыруға арналған
қоректік орталар:
Китт-Тароцци
Вильсон-Блер
Стерильдікті бақылау ортасы
Блаурок
Анаэробтық жағдай жасау әдістері:
• Физикалық (ауаны механикалық жолмен жою);
• Химиялық (пирогаллол,тиогликольдық қышқыл, натрии
гидросульфат заттарымен оттегіні жұту);
• Биологиялық (Пастер әдісі-анаэробтар мен аэробтарды бірге
өсіру);
• Арнайы орталарды қолдану (Китт-Тароцци, Вильсон-Блер, СКС
және т.б).

Бактериялардың таза дақылдарын бөліп алу принциптері:
себу кезінде микроорганизмдерді механикалық ажырату,
микроорганизмдердің биологиялық қасиеттерін қолдану.
Микроорганизмдерді дақылдандыруды тәжірибеде қолдану:
• жұқпалық ауруларға диагноз қою үшін бактериологиялық
(вирусологиялық) әдісті қолдану,
• Биотехнологиялық жұмыстар атқару үшін.
Қорытынды
Дақылдаудың бірнеше ерекшеліктері бар. Олар үздіксіз дақылдау тұрақты
режимінің әдісінде жүзеге асырылады, уақыт мұнда әсер етпейді;
микроскоптық популяция және оның өнімдері біріңғай болады; ортаны
дайындау және өнімді бөліп алу процесі үздіксіз жүріп отырады; өсіру
процесі эффективті болып келеді, себебі аппаратураның пішіні және көлемі
қысқартылған күйде болуы мүмкін.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Есімова, А.М. Биотехнология өндірісіндегі технологиялық сызба нұсқа: оқу
құралы.- Шымкент, 2006.- 159 бет.
2. Шилова И.В., Краснов Е.А., Андреева Т.И., Карначук Р.А., Суслов Н.И.
Исследование химического состава надземных частей Atragene sibirica L. и ее
культуры ткани.
3. Аубакиров Х. Ə. Биотехнология: Оқулық. Алматы: ЖШС РПБК «Дəуір», 2011.-
368 бет.
Назарыңызға көп
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Жылу алмасу процесі

Микроорганизмдерді дақылдандыру

Микроорганизмдердің өсу кезеңдері

Сүт қышқылдық ашу процесі

Микроорганизмдердің қоректенуі

ҰЛПАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ

ТІРІ ВАКЦИНА АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Сүт қышқылды бактериялардың туыстық бөлінуі

Жасуша культурасы

Биотехнология өндірісі

Пәндер