Микроорганизмдерге физико - химиялық факторлардың әсері

Микроорганизмдерге
физико-химиялық
факторлардың әсері
Жоспары:
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім:
1) Микроорганизмдерге физико-химиялық факторлардың әсері.
2) Радиация, микроорганизмдерге әсер етуі.
3) Микроорганизмдердің ультракүлгін және иондаушы сәулелерге төзімділігі.
ІІІ. Қорытынды.
Кіріспе.
Микроорганизмдердің өніп-өсуі, тіршілігі сыртқы орта жағдайларына тікелей байланысты.
Орта жағдайы неғұрлым қолайлы болса, соғұрлым ол белсенді тіршілік етеді. Табиғатта
микроорганизмдерге әсер ететің жағдайларды негізінен үш топқа бөлуне болады:

1. Физикалық.

2. Химиялық

3. Биологиялық факторлар.
Микроорганизмдерге әсер ететін
физикалық факторлар:
Температура.

Кептіру (лиофильді кептіру).

Сәулелі энергия (микротолқынды энергия, ультракүлгін сәулелер, иондаушы
сәуле).

Ультрадыбыс.

Қысым (атмосфералық, гидростатикалық, осмотикалық).

Оттегінің болуы. Тіршілік ортасының ылғалдылығы (тұтқырлығы).
Физикалық факторлардың ішінде
температураның микроорганизмдер
үшін маңызы зор.
Бірақ микроорганизмдер өсімдіктер мен жануарларға қарағанда температураның
құбылуына төзімді келеді. әр түрлі микроорганизмдер топтары үшін температураның үш
нүктессі бар:

оптималь – ең тіршілікке қолайлы температура;

Минималь – бұл тіршілікке қажетті температураның ең төменгі шегі;

максималь – микроорганизмдер тіршілік ететін температураның жоғарғы шегі.
Жалпы микроорганизмдердің температураға қатысын
зерттегенде оларды үш топқа бөлуге болады:

1 2 3
. . .
П М Т
с е е
и з р
х о м
р ф о
о и ф
ф л и
и д л
л е д
д р е
е . р
р .
.
Психрофилдер
Иерсини
Псевдомонадтар
Клебсиеллдер
Листерии және
0 0 0 0 т.б.
0 С 10 С 20 С 35 С

Мезофилдер
• Патогенді
• Шартты-
патогенді

100С 300С 400С 500С

Термофилдер
Сапрофиттер
Санитарлық-
көрсеткіш
бактериялар

400С 500С 600С 800С

Ылғалдылықтың әсері
Су барлық өмірлік процестер үшін қажет.
Сусыздандыру және кептіру зиянды әсер етеді.
Микроорганизмдер кептіруге әртүрлі қарсылыққа ие.
Сүт қышқылы бактериялары, ашытқылар кептіруге
төзімді.
Бактериялар мен саңырауқұлақтардың споралары
әсіресе кептіруге төзімді
Микроорганизмдерге құрғатудың
әсері.
Микроорганизмдер спорасы денесінде ылғал кем
болғандықтан, ұзақ жылдар бойына тіршілігін
жоймай сақталады. Құрғату, әсіресе
микроорганизмдердің вегетативтік клеткасына
күшті әсер етеді. Әр түрлі микроорганизмдердің
құрғақшылыққа қатысы да түрліше. Мәселен сүт
қышқылы бактериялары тіршілігін құрғақшылық
жағдайда 10 жылдай жоймайды, туберкулез Кептірілген диплококктар
таяқшасы 3-9 айдай сақтайды. Құрғатқанда
микроорганизмдердің тіршілік процесі
баяулайды, көбеюі тоқталады.
Жарықтың микробтарға
әсері.
Күн сәулесінің тікелей түсуі микроорганизмдерге жойқын әсер етеді. Бірақ микробтардың
ішінде қарақошқыл күкірт бактериялары сәуледен өлмейді, қайта оны өз бойына сіңіре
алады. Күн сәулесінің әсеріне, патоген, яғни ауру қоздырғыш бактериялар шыдамсыз
болады. Сондықтан да жұмыста бөлмені желдетіп, күн сәулесін түсіріп алып тұрғанда,
санитарлық жағдай жақсарып, зиянды микробтар қырылады.
Микроорганизмдерге жойқын әсер ететің күн сәулесінің бір бөлігі –ультракүлгін сәуле.
Міне оның бұл қасиетін лабораторияларды, емдеу мекемелерінің ішін зарарсыздандыру
мақсатында кеңінен қолданады. Бактерияларға қарағанда вирустар ультракүлгін сәулеге
төзімсіз.
Бактерицидті
лампалар
Химиялық факторлардың микроорганизмдерге әсері

Антисептическалық Ортаның
заттар қышқылдығы

қоршаған ортадағы химиялық заттар рН көрсеткіші
микроорганизмдерге теріс әсер етеді,
олардың дамуын тоқтатады
0-ден 14-ке дейін өзгеруі мүмкін
немесе жасушалардың өліміне әкеледі сутегі иондарының концентрациясы
Ортаның қышқылдығы
Өсу жағдайы: ортаның сілтілігі немесе
қышқылдығының белгілі бір анықталған шарттары

• Бактерия үшін Оптимум : рН 6,5 – 7,5
• Саңырауқұлақ үшін Оптимум: рН 5,5 – 6,5
Ортаның қышқылдығына байланысты
бактериялардың келесі топтары бөлінеді
НЕЙТРОФИЛЬДІ АЦИДОФИЛЬДІ АЛКАЛОФИЛЬДІ
БАКТЕРИЯЛАР БАКТЕРИЯЛАР БАКТЕРИЯЛАР
Облигатты Облигатты
Бейтарапқа жақын
рН аймағында дамиды, Ацидотолерантты Ацидотолерантты
рН орта
4-тен 9-ға дейін
рН орта
1-4 рН орта
8 - 12
Иондаушы радиация
Микроорганизмдер жоғары дамыған тіршілік
иелеріне қарағанда радиацияға төзімді.
Радиоактивті әсердің үлкен дозалары, сөзсіз,
микробтық жасушаларға зиянды әсер етеді.
Кішкентай дозалар жасушаларға мутация тудыруы
мүмкін, бұл жаңа белгілерге әкелуі мүмкін,
мысалы, микроорганизмнің антибиотиктерге
төзімділігі.
Deinococcus radiodurans, Shizosaccharomyces
pombe, Boda marina ұрпақтарының
микроорганизмдері радиацияға ең жоғары
қарсылыққа ие.
Әр түрлі сәулеленудің әсері
• Ферменттердің инактивациясын, ақуыздардың коагуляциясын,
Иондаушы емес: жасуша өлімін тудырады. Жасушаның ДНҚ-ға зиянды әсері,
тимин димерінің пайда болуы.
ультракүлгін • Pseudomonas пигментті бактериялар, ашытқы УКС төзімді.

Ультракүлгін сәулелері іс жүзінде үй-жайлардың ауасын
дезинфекциялау, ыдысты, жабдықтың бетін, суды
зарарсыздандыру үшін кеңінен қолданылады

• Атомдар мен молекулаларды зарядталған бөлшектер –
иондарға айналдыру арқылы иондану процесін тудырады.
Иондаушы: рентген • Су радиолизі, бос радикалдар мен пероксидтердің түзілуі,
гамма-сәулелену физика-химиялық процестердің бұзылуы.
• Төзімділік Vasillus pumilus, Deinococcus radiodurans көрсетеді
Ионизирлеуші сәулелендіру
Ионизирлеуші сәулелендіру дезинсекция, сақтау мерзімдерін ұзарту, дезинфекция мен
өнім саласын жақсартуда қолданылады. Дезинсекция (жәндіктерді жою)- бұл егінді
жинаудан кейінгі маңызды өңдеу әдістерінің бірі болып табылады. Оны жүргізу үшін
қарапайым жағдайда химикаттар қолданады. Жемістерді дезинсекциялау 3кГр дейінгі
мөлшерді қолдану кезінде тиімді болады. Оның төменгі мөлшері 0,15-0,50 кГр өнімдегі
жәндіктердің әртүрлі даму кезеңдерінде тек ғана зақымдайды. Сәулелендіру жәндіктердің
өмір сүруін немесе өсу мен көбею қабілетін тежейді.
Қорытынды.
Тіршілік ету ортасы микроб клеткасына үнемі әсер етіп отырады. Кейбір
микроорганизмдер әр түрлі факторлардың кең спектрінде тіршілік етуге қабілетті.
Микроб клеткасына сыртқы ортаның әсерінің нәтижесі фактордың ісер ету механизмі мен
ұзақтығына, микроорганизмдердің түрлі төзімділіктеріне, әсері қарқындылығына
(мөлшері, концентрациясы), сонымен қатар, ортаның физико-химиялық жағдайларына
тікелей байланысты.
Сыртқы ортадағы микроорганизмдерге көптеген қолайсыз факторлар әсер етеді, бұл
олардың үнемі жетілуіне, бейімделуіне және эволюциялық тұрғыдан дамуына септігін
тигізеді.
Назарыңызға
көп рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Химиялық стерилизация

Биологиялық факторлардың микроорганизмдерге әсері

Микроорганизмдерге физикалық факторлардың әсері

Микроорганизмдерге температураның әсері

ЗАТТАРДЫҢ ӘСЕРІ

Топырақ және агротопырақтану ілімінің даму тарихы. Топырақ түзілу үрдісінің мәні. Топырақтанудың негізгі салалары. Либих,Докучаев,Костычев,Вильямс

Табиғи жағдайда суды өзін - өзі тазарту әдістерінің сипаттамасы

Жағар майлар

Антибиотиктер. Медицинадағы маңызы

Табиғатта микроағзалардың әсері

Пәндер