Ісік клеткаларын зерттеу әдістері

Презентация қосу

Ісік клеткаларын зерттеу
әдістері
Жоспары:
1. Ісік туралы ұғым және ісіктердің этиологиясы.
2. Ісіктің морфологиялық көріністері мен құрылысы. Өсу ерекшеліктері.
3. Ісіктің түрлері.
4. Ісік клеткаларын зерттеу әдістері.
5. Ісік өсуінен сақтандыру және оны емдеу тәсілдері.
6. Қорытынды.
Пайдалынылған әдебиеттер.
Ісік дегеніміз
Ісік (латынша-tumor,blastoma, грекше-neoplasma,орысша-опухоль)- шексіз
тоқтаусыз,бақылаусыз өсумен сипатталатын патологиялық үрдіс. Ісік өсуге қабілетті кез-
келген тіннен дамуы мүмкін.
Ісіктер қазіргі таңда ауру адамдар өлімінің негізгі себебі ретінде екінші орында тұр.
Адамдардың әрбір бесінші немесе алтыншысы осы қатерлі ісіктен өледі екен. Сол үшін
ісіктердің пайда болу себептерін, оның таралу жолдарын, морфологиялық өзгешеліктерін
білу және үйрену медицина тәжірибесі үшін өте маңызды мәселе. Ісіктерді зерттеумен
онкология ғылымы шұғылданады.
Ісіктің морфологиялық көріністері мен
құрылысы. Өсу ерекшеліктері.
Ісік қай тіннің негізінде өсуіне байланысты әр түрлі түзіліске ие. Ісік ағза қуысына қарай
немесе терінің сыртында полип тәрізді жіңішке сабаққа ілініп тұрса, оны экзофитті өсу
дейді. Егер ісік қуыс ағзаның қабырғасына немесе басқа ағзалардың ішіне қарай өссе,оны
эндофитті өсу деп атайды.

Қатерсіз ісіктер Қатерлі ісіктер
● ұзақ уақыт өседі және ағзаны аса қатты ● клеткалық атипизм тән. Оларды түзуші
өзгерістерге ұшыратпайды. Оларға клеткалар өзі өсіп шыққан ағза не тін
негізінен тіндік атипизм тән. Тіндік клеткаларынан өзгеше болып
атипизмге ісік құрамындағы паренхима гетерологиялық ісіктер қатарына жатады.
мен строма арақатынастарының бұзылуы, Қатерлі ісіктер тез өсіп-өнетіндіктен
строманы түзуші дәнекер олардың арасында митоз құбылысы көп
талшықтарының, жүйке талшықтарының кездеседі, кейде ісік клеткаларының 10
әр түрлі жуандықта болуы немесе пaйызы митоз күйінде болады, олардың
олардың түрлі бағытта ретсіз орналасуы, ішінде патологиялық митоздардың саны
қан тамырларының бір жерде көп, екінші көбейеді
жерде аз болуы және т.б. кіреді. Бірақ ● Кейбір клеткаларда хромосома саны 200-
Ісіктің бірнеше:
-өсіп-өну атипиясын;
-морфологиялық атипиясын;
-биохимиялық атипиясын;
-антигендік атипиясын;
-функциялық атипиясын;
-физикалық-химиялық атипиясын-ажыратады.
Ісіктердің этиологиясы.
Ісіктердің пайда болу себептері өте көп, олар әлі де болса ақырына дейін зерттелмеген. Ракты
тексеруші Халықаралық қоғамның анықтауы бойынша адам рагының 80-90 пайызы қоршаған ортада
таралған әртүрлі (химиялық, физикалық және биологиялық) ықпалдардың әсеріне байланысты.

● Этилнитроздық аминдер
бүйректің, жүйке жүйесінің ● Ренгенологтарда тері обыры
Химиялық
рагына, канцерогенез
диэтилнитроздық менФизикалық факторлар
сүйек саркомасы ●
Биологиялық
Вирустардың канцерогенез
әсерінен
аминдер - бауыр рагына дамуының мүмкіншіліктері адамда Т-жасушалы лейкоз
соқтырады. байқалды. Адамдарда т.б. дамиды. Ересек
● Шеккен шылымның рентген сәулелерімен жалпы адамдарда Т-жасушалық
түтінінде, арақ-шарап сәулелендірудің нәтижесінде лимфолейкоз вирустың
құрамында канцерогендік ісік пен лейкоздардың ықпалынан туындайды.
заттар бар. Шылым шегетін дамуы жиілейді Адамда кездесетін
адамдарда шылым ● Бұларға әртүрлі иондағыш герпесвирустар (герпес-
шекпейтіндерге қарағанда сәулелердің түрлері және ұшық) ДНҚ-онковирустарға
өкпе рагы 10 есе жиі ультракүлгін сәулелер жатады. Олардың ішінде
ұшырайды. Сонымен қатар жатады. Иондағыш Энштейн – Барр вирусы сау
ауыз қуысы,жұтқыншақ, сәулелердің барлық түрлері адамдардың жұтқыншақ –
көмей рактары да 3-9 есе канцерогендік әсер ете көмейлерінің
Ісіктің түрлері:
1. Арнайы даму орны жоқ эпителийлі ісіктер (жеке ағзаға тән емес ісіктер).

2. Сыртқы және ішкі секреция бездері мен жамылғы эпителий ісіктері (жеке ағзаға тән
ісіктер).

3. Мезенхималық ісіктер.

4. Меланин түзуші тін ісіктері.

5. Жүйке жүйесі мен ми қабықтарының ісіктері.

6. Қан жүйесінің ісіктері.

7. Тератомалар.
Қатерлі ісіктің клиникалық
классификациясы.
I саты - ісік бір ғана жерде орналасқан, шағын шектеулікеңістікті алып жатады, ағза
қабырғасынан өтпеген, метастаздары жоқ.
II саты - ісіктің көлемі үлкен, дегенмен, ағзаның шеңберінен шыға қоймаған, аймақтық
лимфа түйіндерінде бірен- саран метастаздар болуы мүмкін.
III саты - ісіктің көлемі үлкен,ыдырау процестерінің белгілерібар, ағзаның қабырғасынан
өтіп кеткен немесе шағын ісік, бірақ аймақтық лимфа түйіндерінде көптеген метастаздары
бар.
IV саты - ісік іргелес ағзаларға, оның ішінде алынбайтын ағзаларға (аорта, қуыс вена)
таралып өскен немесе алыс аймақтардағы метастаздары бар кез-келген көлемдегі ісік.
Ісік клеткаларын зерттеу
әдістері

Морфологиялық әдіс Микроскопиялық әдіс Цитологиялық әдіс

● дәрігер арнаулы құралдар
(гастроскопия, ● биопсия арқылы және ● тін пункциясы арқылы
ларингоскопия, т.б.) арқылы алынған тін бөлігін зерттеу анықталады. Арнайы ине
немесе жай көзбен көру арқылы жүргізіледі. Осы
арқылы ісік жасушаларын
арқылы тіннің патологиялық әдістің арқасында ісіктің өсу
өсуінің сыртқы көрінісін не өспеуі және қандай түрі және сұйықтығы адам
организмінен алынады.
макроскопиялық тексеру екендігін анықтауға болады.
арқылы анықтайды.
Цитологиялық зерттеу
Ісіктің макроскопиялық формалары

Инфильтрлік өсу Экспансивті өсуі
Қатерлі ісіктерді анықтау және
дәлелдеу үшін қосымша зерттеу
әдістерін қолданады:
1. Эндоскопия (эзофагоскопия, гастродуоденоскопия, колоноскопия, бронхоскопия,
ректороманоскопия, цистоскопия, лапароскопия, торакоскопия және т.б.).
2. Рентгенография.
3. УДТ.
4. үш тәсілмен орындалатын цитологиялық әдіс:
» таңба-жүғындылар;
» пункциялық биопсия;
» биопсия (инцизиялық,эксцизиялық).
5. Рактың лабораториялықдиагностикасы (қанның морфологиялық құрамы, қан плазмасындағы
өзгерістер, арсынақтар - маркерлер).
6. Радиоизотоптық диагностика.
7. Ангиография.
8. Лимфография.
Иммуногистохимияның мысалы:
барлық күдікті құрылымдардың айналасындағы СК14-ке оң реакция (қоңыр бояу) сүт
безінің қатерлі ісігін жояды-науқасқа қосымша емдеу қажет емес
Ісік өсуінен сақтандыру және
оны емдеу тәсілдері.
Ісік өсуінен алдын-ала сақтандыру обыр алды және дисгормондық жағдайларды ерте
анықтап емдеуге негізделеді. Сонымен бірге қоршаған ортаның тазалығы үшін және әртүрлі
зиянды әдеттермен күресуді қажет етеді.
Емдеу тәсілдерінің жалпы негіздері мынаған бағытталған:
хирургиялық емдеу – ісікті сау тіннің көлемінде дер кезінде отап тастау;
химиотерапия үшін жасушалардың өсіп-өнуін тежейтін дәрі-дәрмектер қолдану;
ісік жасушаларының өсіп-өнуін тежеу мақсатында иондағыш сәулелерді қолдану;
организмнің қорғаныстық күштерін көтермелеу және жетілдіру.

Ол үшін еркін радикалды тотығуды тежейтін антиоксиданттар, ісік өсуін туындататын
вирустарға қарсы интерферондар, иммундық жүйені қалпына келтіретін дәрі-дәрмектер, зат
алмасудың бұзылыстарын жөнге келтіретін витаминдер т.с.с. заттар қолданылулары керек.
Қорытынды:
Қатерлі ісік неден пайда болады?
Жалпы, ДДҰ сарапшыларының бағалауы бойынша, 30 пайыз жағдайда қатерлі ісіктің пайда болу қаупін дұрыс
тамақтану, белсенді өмір салтын ұстану және шылым шегуден бас тарту есебінен алдын алуға болады. Бұдан
бөлек, мамандар теріге ультракүлгін сәулелердің әсерін төмендету мақсатында солярий қабылдау санын азайту
керек екендігін айтады. Қәзіргі деректер бойынша өкпе қатерлі ісігінің 35 пайызы темекі шегуден пайда
болады. Темекі түтінінің құрамында өте қауіпті зат-бензопирен бар. Күніне 20-30 талын шеккен адамда ол
көбейіп, өкпені зақымдайды. Содан ісік туындайды. Бензопирен қуық қатерлі ісігін де тудырады екен. Ал өңеш
қатерлі ісігі (оны халқымыз қылтамақ деп атаған) тағамды-шайды, кофені, майлы сорпаны өте ыстық күйінде
ішкеннен, қақталған, қуырылған, тұзды, ащы және қатты тамақтарға әуестіктен, тамақты әбден шайнамай
жұтудан, күйдірген майды бірнеше еет қолданудан пайда болатын көрінеді. Сүт безіндегі қатерлі ісік әйелдің
жыныс мүшесінің созылмалы аурулары, тұқымқуалаушылық, жиі күйзелу мен гормондар деңгейінің
бұзылуынан басталады. Осы кеселдің пайда болғаны бірден білінбейтіндіктен көптеген әйелдер ауруын
асқындырып алады. Сондықтан әйелдер мүмкін болса сүт бездерін үнемі өзі тексеріп, қандай да болмасын
күдік пайда болса маман-дәрігердің тексеруінен жүгінгені жөн.
Қазір әлемдік медицинада қатерлі ісікті емдейтін түрлі дәрі-дәрмектер қолданысқа енуде. Бірақ олардың
ешқайсысы обырды 100 пайыз емдей алмайды. Қатерлі ісікті кешенді түрде, атап айтқанда, хирургиялық
тәсіл, сәулені қолдану мен химиялық терапия, сондай-ақ иммунотерапия арқылы емдеу әдістері қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Струков А.И.Серов В.В.”Патологиялық анатомия”(Жалпы бөлім):Қазақшаға аударған
доцент М.Т.Айтқұлов.Алматы, 2013 ж.Медицина баспасы.
2. Г.Н.Кисманова Жалпы патологиялық процестер Оқулық-Алматы:Эверо.2010ж.
3. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия Алматы 1993ж.
4. Нұрмахамбетұлы Ә.Патофизиология Алматы 2007ж.
5. Серов В.В. Ярыгин Н.Е. Пауков В.С. Атлас патологической анатомий.М:Медицина 1986.
Назарыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Асқазан рагы

Жануарлар биотехнологиясының әдістері

Өсімдіктерден экономикалық маңызы зор заттарды алу

Моноклональды антиденелер - жеке антиген детерминантына қарсы антиденелер

Лимфа түйіндері

Жедел лейкоз

Интервенциялық ядролық медицина

Өсімдік клеткаларын өсіру

Ісіктердің құрылысы

Жануарларды клондау

Пәндер