Гистологиялық препараттарды дайындау әдістері

Презентация қосу

Гистологиялық
препараттарды дайындау
әдістері
Жоспары:
1. Гистологиялық препараттар және оның түрлері.
2. Жақсы дайындалған гистологиялық препарат нұсқаулары.
3. Гистологиялық препараттарды дайындаудың негізгі кезеңдері.
4. Материалды алу техникасы.
5. Микротом.
6. Кескіндерді бояу.
7. Пайдаланылған әдебиеттер.
Гистологиялық препараттар
бұл арнайы гистологиялық
бояғыштармен боялған ағзалар, тіндер
немесе жасушалар кесінділері.
Гистологиялық препараттар —
микроскопиялық зерттеулерде
пайдаланылады.
Гистологиялық препараттар зерттеу
мақсатына байланысты бөлінеді:

Уақытша Тұрақты

● препаратты салатын орта ретінде ● ұзақ уақыт бойы сақталып
глицерин немесе суды қолданады. қолданылады
● бір рет зерттеу үшін дайындалады
Жақсы дайындалған гистологиялық
препарат мына көрсетілген нұсқауларға
сай болуы қажет:
-зерттелетін тін немесе мүшелердің кесіндісі тіршілік кезіндегі құрылысын
мүмкіндігінше сақтап қалуы қажет;

-кесінді бөлігі жұқа және мөлдір боуы қажет(себебі:одан жарық өту үшін);

-зерттелетін микроқұрылымдары жақсы көрінуі қажет.

Оны қамтамасыз ету үшін:
-дер кезінде зерттелетін материалды алу және фиксациялау;
-кесінділердің сапасы мен өңдеу шаралары;
- зерттелетін препаратқа сәйкес бояуды қолдану;
т
і
е
м
р
и
и
к5.
а
Тл Гистологиялық препараттарды
р
К дайындаудың негізгі
оо
ғы кезеңдері мыналар:
д
ы
тнБ
о
со
а
ы
м
еязл
ж
р
у
д
у;
әві
аж
р
л
ә
у;
д
ен
ей
е
м
ті
б
ін
е
м
о
кі
е
р
т
н
ту;
ка
ел
сі
ы
п
қ
ақ
л
а
у.
е
н
гі
з
◦ Микроскопиялық зерттеу кезінде ең маңызды болып материалды алу техникасы маңызды рөл
атқарады.Сондықтан кесіндіні бөліп алу кезінде мына ережелерді есте сақтау қажет:
●
● Зерттелетін объектілер
объектілер әрқашанда жаңа болуы болуы қажет.Бұл
қажет.Бұл
материалдарға
материалдарға көбінесе
көбінесе операциялық
операциялық бөлімдегі
бөлімдегі кесінділер
кесінділер
1.. сәйкес келеді.Көбінесе нашар кесінділер қайтыс болған
келеді.Көбінесе нашар кесінділер қайтыс болған
адамдардың денесінен алынғанда,препаратты
алынғанда,препаратты жарақаттау
кезінде және т.б. жатады.
● Кесіндіні бөлген
бөлген кезде
кезде оның
оның микроскопиялық
микроскопиялық құрылымын
құрылымын солсол
2.. ●

мүшеге немесе
немесе тінге байланысты екенін ұмытпау қажет.
●
● Патологиялық
Патологиялық және
және өзгеріске
өзгеріске ұшыраған
ұшыраған
тіндерді(ісіктер,жаралар)бөліп алғанда
алғанда қалыпты
қалыпты және өзгеріске
3.. ұшыраған
ұшыраған бөліктер
бөліктер мен
мен бірге
бірге алу
алу қажет.Егер
қажет.Егер бірнеше
бірнеше
патологиялық
патологиялық процесске ұшырағанда
ұшырағанда бірнеше
бірнеше препарат
препарат алу
алу
қажет.
●
● Кесінді алу
алу кезінде
кезінде өткір
өткір құрал-саймандармен
құрал-саймандармен бөліп
бөліп алу
алу
4.. қажет(себебі бөлінген тінді немесе мүшені жарақаттап алмау
үшін).
үшін).
●
● .Ешқашан бөлінген
бөлінген кесіндінің
кесіндінің бетін тазаламау керек
5 (мысалы:шырышты қабықты,серозды
қабықты,серозды бөлікті).Және
бөлікті).Және
материалды сығып немесе қысым
қысым түсірмеу қажет.

● Кесіндіні
Кесіндіні фиксаторға
фиксаторға анатомиялық
анатомиялық пинцетпен
пинцетпен
6.. ●

мұқият тасымалдау қажет.
мұқият тасымалдау қажет.
Бекіту
Бекіту мақсаты тірі организмді тұрақтандыруда, яғни тіршілік процесін тоқтатуда болып
отыр. Бұл кезде зерттелетін ағзаның тірі кезіндегі құрылымын сақтап қалуға ұмтылу қажет.
Бекіткіштер (фиксаторлар) қарапайым және күрделі болады.
Бекіту ұзақтығы, зерттелетін заттың мөлшері мен қалыңдығына байланысты 2-24 сағат
аралығында болуы мүмкін. Материалды жылдам бекіту үшін ағзалар мен тіндердің
кішірек үлгілерін алады (0,5 – 2 см). Бекіту мөлшері бекітілетін материалдың мөлшерінен
20-30 рет жоғары болуы керек. Бекітудің көптеген тәсілдерінен кейін зерттелген
микропрепаратты сумен жуады. Бекіткіштер әсерінің салдарынан зерттелетін үлгінің
мөлшері біршама азайып, тығыздалады.
Буэн қоспасының
Формалин (әдетте, 10-
құрамына формалин,
12% ерітіндісі), спирт, пикрин қышқылы

Фиксатор түрлері

Қарапай
ым Күрделі
Фиксациялаушы сұйықтықтармен жұмыс
істегенде тиісті ережелерді есте сақтау
тиіс.Фиксация кезіндегі жалпы ережелер:
фиксацияны бөлме температурасында жүргізу керек(18-20ОС).

кесінділерді фиксация алдында жууға болмайды;

егерде фиксациялаушы сұйықтыққа батырылған кесіндіден кейін лайланып немесе қанға
боялып кетсе оны міндетті түрде ауыстыру қажет.
фиксациялаушы сұйықтықтың көлемі оған батырылатын кесіндіден 20 есе үлкен болуы
керек..
фиксацияның ұзақтығы оның фиксаторының құрамына және оның кесіндіге сіңуіне қарай
болады.
белгілі алынған материал міндетті түрде алдын-ала дайындалған фиксаторға салынуы
қажет,егер жылдамдатпаса оның әсері микроскопиялық зерттеулердің нәтижелеріне әсер етуі
мүмкін.
Тығыздау.
Гистологиялық препаратты дайындаудың мақсаты зерттелетін материалға қажетті
қалыңдығы бар жұқа кесінділерді алуға мүмкіндік жасайтын тығыздық беру болып
табылады. Мұны екі тәсілмен жүзеге асырылады: үлгіні қатыру немесе тығыздалған
ортамен сіңіру (парафин, целлоидин және т.б.).

Парафин немесе целлоидинге салу үшін бекітілген үлгілерді құрғатады, өйткені
бекіткіштердің көпшілігі сулы ерітінділер болып табылады және су тығыздалатын ортамен
араласпайды.
Парафинге құю.
Парафин қалыпты температурада қатады, сондықтан сіңіру
алдында оны термостатта 52-56оС дейін ысытады. Парафин
спиртпен араласа алмайтындықтан, аралық орта (ксилол,
толуол және т.б.) қолданады.
Үлгіні спиртте дегидратациялағаннан кейін, оны ксилол мен
абсолют спирттің теңдей қоспасына, кейінен таза ксилолға
ауыстырады. Одан әрі материалды бірнеше сағатқа
парафин мен ксилол қоспасына (37оС-та ), содан соң 1-2
сағат таза ерітілген парафинге салып, (52-56оС температура
кезінде), соңынан формаларға (қағаз немесе метал)
ауыстырады. Үлгілер бар бекітілген парафиннен тік
бұрышты блоктарды кеседі, оны ағаш кубикке ерітілген
парафинмен бекітеді. Осындай түрде материал кесуге
дайын.
Целлоидинге құю.
Целлоидин – арнайы дайындалған
целлюлоза. Дегидратациядан кейін үлгіні
абсолютті спиртпен сусыз эфирдің
теңдей қоспасына, ал содан соң
целлоидиннің 2,4 және 8% ерітіндісіне
бірнеше тәулікке ауыстырады. Одан әрі
материалды хлороформ буында
тығыздайтын қою целлоидинге
ауыстырады. Бекітілген целлоидиннен
блокаторды кеседі, ағаш кубиктерге
желімдейді және сақтау үшін 70%-ті
спиртке салады. Бұл құюдың кемшілігі
тығыздалудың ұзақтығы (10-15 тәулік),
кесінділерді 7-8 мкм-ден жіңішке етіп
алу мүмкін еместігі.
Кескіндерді дайындау.
Кескіндерді дайындау үшін арнайы аспап – микротомды қолданады. Оның үш негізгі бөлігі
бар: объектіні ұстаушы (ағаш кубикті блокқа қатайту үшін); микрометриялық механикалық
жүйе (объекті ұстағышты берілген шамаға беру үшін); микротомдық пышақты ұстаушы.

Микротомның әртүрлі конструкциясы бар. (Микротомдар). Арнайы суытатын үстелдермен
жабдықталған микротомдарды бекіткіштер әсерінен құтылу керек болған жағдайда
қолданады, мысалы гистохимиялық зерттеулер кезінде. Осы микротомдарда 10-20 мкм
және одан да үлкен қалыңдықтағы кескіндерді алады.
Микротом (кесінді жасауға арналған
аспап)
Микротом түрлері
Кескіндерді бояу.
Гистологиялық практикада қолданылатын бояғыштар химиялық қасиеттеріне байланысты
үш топқа бөлінеді: негізді, қышқылды және бейтарап. Негізді бояғыштар (азур,
гематоксилин, кармин және т.б.) боялатын негіздің тұздары болып табылады. Негізді
бояғыштармен таңдамалы боялатын гистологиялық құрылымдар базофильді деп аталады.
Негізді бояғыштартармен жасуша ядроларын бояйды. Қышқылды бояулармен (эозин,
қышқыл фуксин) әдетте цитоплазмалық құрылымдарды бояйды.
Қышқыл бояумен боялатын гистологиялық құрылымдар оксофильді деп аталады.
Бейтарап бояғыштар боялатын негіздермен қышқылдың тұздары болады.
Препарат-иттің аш ішегі Препарат-ақ майлы тін.
Гематоксилин-эозинмен боялған Судан III-гематоксилинмен бояу.
1. Суретте біз ішектің ішкі бетін (1) көреміз. а) препараттағы май жасушалары үлкен май
тамшыларымен толтырылған (1), Олар судан ІІІ ашық-
2. а) жасуша ядролары (2) - базофильді және
қызғылт сары түске боялған.
гематоксилинмен күлгін түске боялған. б)
Цитоплазма (3) оксифилді және эозинмен б) гематоксилинмен күлгін түске боялған жасуша
қызғылт түске боялған. ядролары (2).
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Гистология: Оқу құралы төрт бөлімді/ Ж.О.Аяпова. Алматы: «Кітап» баспасы. – 2005. -
285 б.
2. Гистология, цитология және эмбриология атласы медицина жоғары оқу орындарының
студенттеріне арналған. /Р.Б. Абильдинов, Ж.О. Аяпова, Р.И. Юй. - Алматы: «Эффект»
баспасы, 2006. – 411 б.
3. Гистология, цитология және эмбриология атласы: медициналық жоғары оқу
орындарының студенттеріне арналған оқу құралы. / П. Қазымбет, М. Рысұлы, Ж.Б.
Ахметов. - Астана, 2005. – 400 б.
4. Гистология: Оқу құралы. Ажаев С.А. Төрт бөлімді. Кентау: Еркін и К – ХХI, 2004.
Назарыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Құю парафин

Жарық микроскопы

Гистологиялық препараттарды жасау және бояу әдістері

Гистология, цитология және эмбриология пәндерінің даму тарихы. Қазақстан Республикасындағы гистология пәнінің даму тарихы

Гистологиялық техника, Гистологиялық материалды жануарлардан алу

КЛЕТКАНЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ ЦИТОЛОГИЯ ГИСТОЛОГИЯ

Бірінші микроскопиялық кезең

ПАРАФИН БЛОКТАРЫНАН СЕКЦИЯЛАРДЫ ДАЙЫНДАУ

Микоз қоздырғыштары

Ветеринарияда пайдаланылатын дәрілік заттар мен биологиялық препараттар қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

Пәндер