Синапстарда қозудың берілуі

Жоспары:

Синапс және оның түрлері.

Синапстардағы қозуды өткізу механизмі.

Синапстардың физиологиялық қасиеттері.

Жүйке талшықтары арқылы импульс өткiзу жылдамдығы.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

Синапс

Синапс - орталық нейрондық жүйенің морфофункционалды құрылымы, ол нейронды басқа нейронды сигнал беруді немесе нейронды эффекторлық жасушаға (бұлшықет талшығына, секреторлық клеткаға) кепілдік береді.

«Синапс» - термині мен тұжырымдамасы C. Sherrington физиологиясына енгізілді. Ол орталық жүйке жүйесінің жұмысын зерттеп, 1897 жылы енгізген, шын мәнінде нейрондық синаптич деп атаған арнайы механизмнің көмегімен бір-бірімен байланысады. Бұдан кейінгі жылдары бұл идея бекітілді.

Нейронаралық синапстың

құрылымдық сызбанұсқасы

Нерв талшығы арқылы келген қозу синапстық көбіктегі медиатордың пресинапстық мембранасынан өтіп, синапс аралығына құйылуына түрткі болады. Ол медиатор синапс аралығындағы клеткаралық сұйықта диффузды түрде тарап, постсинапстық мембрананы тітіркендіреді. Постсинапстық мембранада медиатордың әсері қайтадан қозуға айналады.

Медиаторлар

Медиаторлардың екі түрі болады:

Қоздырғыш медиаторлар-ацетилхолин, адреналин, серотонин, дофамин.

Тежегіш медиаторлар-ГАМҚ, глицин, аланин.

Ацетилхолин, норадреналин, гамма-аминомай қышқылы (ГАМҚ), глицин, гистамин, серотонин, дофамин.

Ацетилхолин қозуды жүйке клеткалардан ОЖЖ-ға өткізеді, симпатикалық жүйке жүйесінің преганглийлік талшықтарынан қозуды гангийлерге өткізеді. Парасимпатикалық жүйке жүйесімен қозуды эффекторға өткізеді, қозғалтқыш жүйкелерден эффекторлық нейрондарға өткізеді.

Норадреналин қозуды симпатикалық жүйке талшықтардың постганглийлерінен эффекторға өткізеді.

СИНАПСТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Химиялық синапстардағы қозуды өткізу механизмі

Қоздырушы синапста:

Синапстарда ҚПСП түзілуі

Тыныштық күйде постсинапстық мембранада үнемі пластинканың ұшы миниатюралық потенциалы түзіліп тұрады. Қозу өткізген кезде постсинапстық мембранада қоздырғыш постсинапстық потенциал түзіледі.