Суды тазарту әдістері мен ластанудан қорғау

Презентация қосу

Суды тазарту әдістері мен ластанудан қорғау
Судың ластану түрлері

Физикалық Химиялық Биологиялық

жылу-қызу, уытты және өсімдік,
электр- су жануар,
магнитті ортасының микроорга-
өріс, табиғи низмдер және
радиоактивті құрамын аш бейімді
заттар бүлдіретіндер заттар
Суды ластаушы көздер

- өнеркәсіп өнімдерін сақтайтын
қоймалар;
- химиялық заттар және тыңайтқыштар;
- тұрмыстық қалдықтар;
- жер асты суларымен жалғанатын
құбырлар;
- ірі құрылыс учаскелері;
- күзгі алаңдар, бұрғы-скважиналары
болып табылады
Эвтрофикация

Органикалық заттары бар ағызынды суда биогенді
элементтер әсіресе, азот пен фосфор көп болады,
олардың әсерінен суда фитопланктон жаппай көбейіп
дами бастайды, әсіресе көк жасыл, қоңыр балдырлар тез
көбейіп, жоғарғы сатыдағы су өсімдіктерінің қарқынды
дамуына жағдай жасайды. Бұл организмдер өсіп,
дамып, өліп, нәтижесінде судағы органикалық
заттардың массасы артады. Аэробты организмдердің
оттекпен тыныс алуы нәтижесінде тез арада оттектің
жетіспеушілігі туындайды. Сондықтан су тіршілікке
жарамсыз болып, онда анаэробты процестер басым бола
бастайды. Бұл процесс эвтрофикация деп аталады.
Эвтрофикация дегеніміз — суда табиғи, не
антропогендік факторлар әсерінен биогенді
элементтердің жинақталуы нәтижесінде су
объектілерінің биологиялық өнімділігінің артуы.
Атмосфераның ластануына қарағанда сулардың
ластануы көбірек қауіп туғызатын себептерін
төмендегіше деуге болады:
1) сулы ортада өздігінен тазару, ауаға қарағанда
әлдеқайда жәй жүреді;
2) судың ластану көздері өте көп;
3) сулы ортада жүретін табиғи процестер
ластаушылар әсеріне сезімтал және олар атмосферада
жүретін процестерге қарағанда жер бетіндегі тіршілік
үшін аса маңызды болып табылады.
Табиғаттағы су ауыл шаруашылығына қолданылған
түрлі тыңайтқыштармен түрлі жағдайда (жер үсті, жер
асты) ластануға ұшырайды.
Тыңайтқыштардың түрлері:
- биологиялық;
- химиялық;
- минералды;
Тапсырма №1: Судың
тыңайтқыштармен ластану
түрлері бойынша мысалдар
келтіріңіз?
Су бассейнінің ластануының негізгі
себептері — тазартылмаған ағын суларды өзен-
көлдерге жіберу. Бұған жол беретіндері:

- тұрғын-үй коммуналдық шаруашылықтар;
- өнеркәсіп орындары;
- ауыл шаруашылығын химияландыру:
- халық шаруашылығының басқа да
салалары.
Павлодар облысында өнеркәсіптерден шыққан қалдық
сынапты қалдық алаңына төккен. Тығыздығы жоғары (13,5
кг/дм3), сұйық металл топырақ құрамына сіңіп, грунт қабатының
астындағы су өткізбейтін қабат бетімен жылына 50 метр
шамасында жылжып Ертіс өзеніне жоғары деңгейде қауіп
төндірген. Егер сыныптың Ертіске қосылу жағдайы орын алған
кезде еліміздегі Павлодар облысы мен Ресей территориясының
Солтүстік Мұзды мұхитқа дейінгі жері және Об өзені ауыр
металмен ластанған болар еді. Мұндай құбылыс ХХ ғасыр 80
ж.ж. Жапонияда өнеркәсіптен теңізге төгілген сыныптың
әсерінен балықтар уланған. Сол балықтарды пайдаланған
адамдардың өміріне қауіп төнген. Ол ауру медицинада
«минамата» деген атпен белгілі.
Табиғи суларда олардың өздігінен тазару құбылысы
жүреді. Бірақ бұл процесс өте жай жүреді. Өндірістік-
тұрмыстық қалдықтар мөлшері салыстырмалы аз
болған кезде өзендерде өздігінен тазару құбылысы
жеткілікті дәрежеде жүрген болар еді.

- механикалық әдісі бойынша суды тұндыру және сүзу
арқылы ондағы механикалық қоспалардан тазартады.
- физико-химиялық әдісте ағызынды сулардан еріген
органикалық емес қосылыстар бөлініп, органикалық заттар
ыдыратылады. Көбінесе электролиз қолданылады.
- биологиялық әдісі сулардың биохимиялық және
физиологиялық өздігінен тазару құбылыстарының
заңдылықтарына негізделген.
ХХ ғ.60 ж. «Жасыл революцияның» негізін
салушы Мексика. Ал қолға алушы АҚШ.
«Жасыл революцияның» арқасында ауыл
шаруашылығында гендік инжинерия мен
биотехнология, нанотехнология дамыды.
Өнімді жоғары алу үшін қасымша берілетін
жасанды заттар мөлшері артты. Соның
нәтижесінде ауыл шаруашылығы су көздерін
ластаушы ірі салаға айналды.
Ауыз суды тұтыну мөлшері бойынша әлем
елдерінде алшақтық жоғары: Бұл көрсеткіш жалпы
алғанда дамыған елдерде жоғары, дамушы елдерде
төмен көрсеткішке ие. Бірақ та Батыс Еуропада бұл
көрсеткіш тәулігіне – 160-200 л, Солтүстік Америкада –
450-500 л, Азияда – 250-500 л болса, Африкада – 20-80
литр шамасында.

Ұқсас жұмыстар

ӨНЕРКӘСІП ОРЫНДАРЫ

Судың қасиеттері

Ағынды суларды тазарту

Ақаба суларды тазалау әдістері

Өсімдік органикалық қалдықтары

АҚАБА СУЛАР

МЕЛИОРАЦИЯ ЖҮЙЕЛЕРДІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ АВТОМАТТАНДЫРУ ПӘНІ

Ауаны тазалау әдістері

Ақаба суы

Энергетикалық кәсіпорындардың ағын сулары

Пәндер