Дөңгелек ауыздылар класы

Презентация қосу

Дөңгелек
ауыздылар
класы.
Минога
Орындаған:
Орындаған: Сейтмаханбет
Сейтмаханбет
Сымбат
Сымбат
Дөңгелек ауыздылар класы – Cyclostomata

Дөңгелек ауыздылар аздап балыққа ұқсайтын осы кезде тiршiлiк ететiн
омыртқалылардың iшiндегi өте қарапайым құрылысты жануарлар. Олар
теңiздерде және басқа да суларда тiршiлiк етедi. Дөңгелек ауыздылар
жартылай немесе толық паразиттiк тiршiлiк жағдайына бейiмделген.
Миногалар балыққа жабысып, олардың қанын сорады, кейде тiптi етiн
жейдi. Ал миксин болса жабысқан жануарлардың денесiнiң iшiне кiрiп кетiп,
етiнде, iшкi мүшелерiн де жейдi. Паразиттiк тiршiлiк етуiне байланысты,
сорғыш воронкаларының түп жағында ауыз тесiгi болады. Дөңгелек
ауыздылардың аяқтары мен жақтары болмайды.
Иiс капсуласы бiреу, ол бiр ғана танау тесiгi арқылы сыртқа ашылады. Олардың мүйiздi тiстерi болады, терiсi
жалаңаш. Балыққа тек сырт көрiнiсi ғана ұқсас, ал дөңгелек ауыздылар омыртқалылардың жеке өз бетiнше
дамыған тарауы. Қазiргi уақытта сандары өте аз бiр ғана отряд қалған. Өзен мен тұщы суларда тiршiлiк ететiн
миногалар (30 түрi бар) және мұхиттар мен теңiздерде тiршiлiк ететiн миксиналар (20 түрi бар.)

Сыртқы көрiнiсi. Денесi бас, көкiрек және құйрық бөлiмдерiнен тұрады.
Әрине ол болса сүйектiлерге қарағанда әлсiздеу көрiнедi. Терiсi көп
қабатты эпидермистен (эктодерманың туындысы) тұрады және бездi
клеткалары көп, сол бездерден терi үстiне көп шырын шығады. Терi
механикалық және сыртқы ортаның түрлi әсерлерiнен қорғайды.
Дененiң ұзындығы бiрнеше сантиметрден 1 м-ге дейiн.
Нерв жүйесі
1. Барлық омыртқалылар сияқты олардың да бас миы бес бөлiмнен тұрады: алдыңғы, аралық,
ортаңғы, мишық, сопақша ми. Көрсетiлген ми бөлiмдерi бiр тегiстiкте орналасқан және жоғары
дамыған омыртқалылардiкi секiлдi олардың ми қыртысында иректерi болмайды. Аралық мидың
үстiнде көру төбешiктерi мен эпифиз, ал оның төменгi жағында гипофиз орналасқан. Бас миының
iшiнде басқа бөлiмдермен салыстырғанда сопақша ми жақсы дамыған. Одан көптеген нервтер
кетедi атап айтқанда терiге, ауыз қуысына желбезек еттерiне, көздiң және беттiң еттерiне, тепе-
теңдiк пен есту және т.б. мүшелерiне кетедi. Жұлын сопақша мидан басталып денесiнiң соңына
дейiн созылып жатады, формасы лента тәрiздi. Жұлынның iшi қуыс, оны невроцель деп атайды.
Барлық нерв клеткалары сол қуыстың iшiнде шоғырланған. Жұлын терiнi, денедегi ет жүйесi мен
құйрықты iшкi мүшелердi нервпен қамтамасыз етедi. Жоғарыда айтылған 10 жұп бас миының нерв
жүйесi барлық кластарда – балықтарда, қос мекендiлерде, бауырымен жорғалаушыларда,
құстарда және сүт қоректiлерде кездеседi. Ми құрылыстарының ұқсастығына қарай барлық бас
сүйектiлердiң шығу тегiнiң бiр екендiгiне көз жеткiзесiң.
Асқорыту
жүйесі
Ас қорыту мүшелерi ауыздан және жақсы дамыған
ауыз қуысы мен үлкен тiлден басталады. Тiлдiң
үстiнде тамақты ұстап алуына бейiмделген мықты
мүйiз тiстерi жұтқыншақтан және iшектен құрылады.
Жағы жоқ, аузы дөңгелек, ол жануарлардың
денесiнiң қай жерiне болмасын сорып жабысып
алуға бейiмделген. Жұтқыншақ iшекпен жалғасып,
аналь тесiгiмен аяқталады. Дөңгелек ауыздыларда
қарын жоқ. Қарыны дамымағандықтан өңеш бiрден
iшекке келiп жалғасады. Миногаларда iшектiң iшкi
қабырғаларында спираль тәрiздi қыртыстары
болады, олар ас қорыту жүйесiнiң iшкi сiңiру бетiн
ұлғайтады да, тамақтың iшек қуысынан өтуiн
баяулатып, оның толық қорытылуына себепшi
болады. Lшектiң алдыңғы бөлiмiнен бауыр дамиды,
iшектiң алдыңғы бөлiмiне келiп құйылатын өтi бар,
ұйқы безi жетiлмеген. Миногалардың iрi түрi
балықтарға шабуыл жасап денесiн кемiрiп iшiне кiрiп
барлық iшкi мүшелерiн жеп, зиянын тигiзедi.
Миноганың ұсақ түрлерi судағы омыртқасыздармен
қоректенедi.
Зәр шығару Көбеюі. Дамуы
жүйесі
Жынысты жолмен көбейедi. Миногаларда даму түрленiп жүредi.
Ұрықтанған жұмыртқалардан, ересек
● Негiзгi зәр шығару мүшесi Дөңгелек ауыздылар дара
бүйрек. Екi бүйрек арқа миногаларға ұқсамайтын құмқазғыш
жынысты. Жыныс бездерi дара,
жағында хорданың астында деп аталатын личинка шығады.
орналасқан. Барлық көбею кезiнде дене қуысының Құмғазғыштар көпшiлiк уақытта
дөңгелек ауыздылардың көпшiлiк жерiн алып жатады. топырақты қазып, соның iшiнде
ұрықтарында алдыңғы
бүйрек немесе пронефрос
Бұл бездердiң арнаулы шығару жатады. Олар бiрнеше жыл өмiр
қызмет етедi. Ересек түтiктерi болмайды. Жетiлген сүредi, (2-5 жыл) сол жылдардың
дөңгелек ауыздылардың зәр iшiнде олар ересек миногаларға
жыныс гаметалары бездерден
шығару жүйесi бүйрек айналады. Құмқазғыш кейбiр
каналдарынан тұрады, оны дененiң қуысына құйылып одан
белгiлерiнiң болуына қарағанда
вольфов каналдары дейдi. арнаулы тесiктер арқылы зәр- (эндостильдiң болуы) тiршiлк ету
Бұл каналдар зәр-жыныс
қуысына барып ашылады.
жыныс қуысына құйылып, зәр тәсiлдерiне қарағанда
Ересек дөңгелек түтiк өзегi арқылы суға шығып, ланцетниктерге ұқсайды. Миксиндер
ауыздылардың көпшiлiгiнде сол жерде ұрықтанады. қос жынысты (гермафродит) болады.
бас бүйрек (пронефрос) Олар тура дамиды.
күрделiрек дене бүйрегiне
(мезонефрикалық)
айналады.
Миногалар отрядына, миногалар
тұқымдасына жататын өкiлi –
Каспий миногасы Қазақстан
қызыл кiтабына енгiзiлген.
Туыстың жалғыз түрi. Өзендерге
су құрылыстарын салу
нәтижесiнде көбею жағдайының
өзгеруiне байланысты бүкiл
Каспий алқабында саны өте
жылдам кемiп келе жатыр.
Уылдырық шашу үшiн теңiзге
құятын көпшiлiк өзендерге
өрiстейдi. Ересектерi теңiзге
құлайды, онда 55см-ге дейiн
өседi.

Ұқсас жұмыстар

Омыртқалылар

БАЛЫҚТАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ

Биологиялық қауіп

Басаяқты моллюскалар класы

САҢЫРАУҚҰЛАҚ АУРУЛАРЫ

Каспий миногасы

Картоптың алтын түсті нематодасы

Жалпы буынаяқтылар

Төмен қосындылы құрылыс болаттары. Арматуралық болаттар

Көпклеткалы жануарларға жалпы сипаттама

Пәндер