Жазық координаталар жүйелері

Презентация қосу

Жаңатас көпсалалы колледжі

Жазық тік бұрышты координаталар
жүйесі:геоцентрлік және референцтік
координаталар жүйелері.

Оқытушы: Әбілдаева Ж.О
Тобы: 01-18
Жоспар:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Геодезияда қолданылатын координаталар жүйесі
2.2. Геоцентрлік координаталар жүйелері
2.3. Референцтік координаталар жүйелері
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Геодезиялық координаталар — нүктелердің геодезиялық
өлшеулер арқылы және референц-эллипсоид бетінде одан орі
есептеулер арқылы алынған ендіктері мен бойлықтары.
Геодезиялық координаталар берілген нукте
арқылы референц-эллипсоид бетінде өтетін нормальмен
байланысты.
Геодезиялық координаталар жүйесі. Жердің физикалық
бетіндегі нүктелердің орындарын бастапқы жазықтықтар,
бағыттар және нүктелер арқылы анықтайтын координаталар
жүйесі. Геодезиялық координаталар жүйесі: кеңістіктік және
жазықтықтық болып бөлінеді. Координаталардың кеңістіктік
жүйесі: географиялық және полярлық жүйе болып
ажыратылады. Ал географиялық координаталар жүйесі өз
кезегінде: астрономиялық және геодезиялық болып бөлінеді.
Жазықтық координаталар жүйесіне тікбұрышты жазық (х, у)
және жазық полярлық координаталар жатады.
Геодезияда қолданылатын координаталар
жүйесі
Координаталар -
кеңістіктегі нүктенің
орнын анықтайтын
шамалар. Геодезияда,
топографияда, жер
бетіндегі нүктелердің
орналасуын және
көлемділігін анықтау үшін
әр түрлі контурлар
қолданады.
Кеңістік координаттар жүйесі
Кеңістік координаттар жүйесі. Жер бетіндегі нүктелердің орның
оның координаталары, яғни алынған координаталар жүйесінің
бастапқы жазықтары мен сызықтары қатысты ізделіп отырған
нүктелерді сипаттайтын шамалар арқылы анықтайды. Геодезияда
қолданылатын барлық координаталар жүйелері кеңістік және
жазықтық жүйелері болып екіге бөлінеді.

Координаталардың кеңістік жүйелерінің
ішіндегі көпшілікке танымалысы-географиялық
координаталар жүйесі. Бұл жүйеде нүктенің
жер бетіндегі орны жалпы дүниежүзілік
масштабта аңықталады. Олардың географиялық
ендік – және географиялық бойлық 人 – дейді.
Географиялық (φ) экватор жазықтығы мен
бекітілген Р нүктесі арқылы өтетін тіктеуіш
сызық арасындағы бұрыш. Ендік экватордан
бастап, берілген нүктеге дейінгі географиялық
меридианның доғасымен өлшенеді де,
экватордан екі жаққа солтүстікке қарай 0°тан
90°-қа дейін өзгеріп отырады.
Жазық координаталар жүйелері

Жазық координаталар жүйелері ішінде геодезияда ең
кеңінен тарағандары-тік бұрышты және полярлық
координата жүйелері.

Жазық тікбұрышты координаттар жүйесі — жазықтықта нүктенін орнын аныктайтын координаттар осіне
катысты сызыктык шама. Топографияда жазық тікбүрышты координаттар жүйесі мына ретпен салынады:

Жер шарының беті алты градустык аймақтар бойынша жазықтыққа жазылады.
Олардың есебі Гринвич меридианынан шығыска қарай бірден алпысқа дейін жүргізіледі.
Абсцисс осі X (тік осі) — орбір аймақта остік меридианның бейнесі, ал ордината осі У (көлденең осі) —
экватор бейнесі ретінде кабылданады.
Олардың қиылысу координатының басы О.
Географиялық координаталар жүйесі
Географиялық
Географиялық координаталар
координаталар
жүйесі
жүйесі бүкіл
бүкіл жер
жер шарына
шарына ортақ
ортақ
және
және олар
олар астрономия,
сфералық
сфералық геометрия,
геометрия,
картография,
картография, ғарыш
ғарыш
мәселелерін шешуде
шешуде жиі
қолданылады. Бұл
Бұл сфералық
сфералық ендік пен
пен бойлық
өлшемдерді
өлшемдерді пайдалана отырып,
пайдалана отырып, Жер
Жер
бетіндегі орналасуларды сипаттау
бетіндегі орналасуларды сипаттау
әдісі. Бұл
Бұл Жердің
Жердің орталығынан
орталығынан
бұрыштарды
бұрыштарды (градустарда)
(градустарда) жер
жер
бетіндегі нүктеге дейін өлшеу,
бетіндегі нүктеге дейін өлшеу,
Жердің
Жердің пішіні
пішіні бойынша
бойынша алынады.
алынады. Қолдану
Қолдану салалары
салалары
Жаһандық
Жаһандық деректер
пайдаланушылары жиі
географиялық
географиялық координаттарын
координаттарын
пайдаланады
пайдаланады жаһандық желідегі
деректерді сақтау
сақтау және
және басқару
басқару
үшін,
үшін, бірақ өңдеу және талдау үшін
бірақ өңдеу және талдау үшін
жергілікті
жергілікті тегіс
тегіс координат
координат
жүйесінде жобалық
жобалық деректерді
деректерді
пайдаланады
пайдаланады
Геодезиядағы негізгі координаталық жүйелер

Бұл координат жүйелері мынадай негізгі ерекшеліктерге сәйкес
жіктелуі мүмкін:

•Координаттардың шыққан жерінен: Геоцентірлік, квазигеоцентриялық
және топоцентрлық;

•Координалық сызықтар түріне қарай: Жазық және кеңістіктегі тік
бұрышты, қисық сызық

•Кездесу бойынша: Жұлдызды және жердегі.
Геоцентрлік координаталар жүйелері

Күн системасының құрылымы жөніндегі жалған ілім, оған
сәйкес Жер әлемнің қозғалмайтын орталығы, ал оны айнала
Күн, жұлдыздар, планеталар қозғалады деп есептеледі.
Дүниенің геоцентрлік бейнесінің негізгі қағидаларын
Аристотель мен Птолемей жасады.
Геоцентрлік координат жүйесі картаның проекциясына
негізделген тегіс проекция емес. Бұл географиялық
координаталық жүйе, онда Жердің орталығынан оң жақты X, Y,
Z (үш өлшемді Декартты) өлшеу жүйесіндегі сфера немесе
сфероид ретінде модельденеді.
Геоцентрлік координаттар жүйесі бойлық пен ендік негізінде
географиялық координат жүйесімен ұқсас, мұнда бұрыштар
Жердің орталығынан өлшенеді.
Референцтік координаталар жүйелері

Компоненттерде геометриялық объектілермен
жұмыс істеу ұсынылады. Табиғи анықтамалық
жүйелер жиі пайдаланылады, егер
голономикалық координат негізі таңдалса,
яғни базалық векторлар координат
сызықтарына тән.
Жалпы айтқанда, жергілікті деңгейде ғана
бар. Туынды топтаманың жаһандық
сипаттамасы үшін әр нүктенің маңайында
референс жүйесін енгізу керек және
координаттар мен трансформациялау заңын
бір референттік жүйеден екіншісіне ауысқан
кезде анықтау керек және, әрине, негізді
трансформациялау сызықтық болуы керек.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Пентаев Т., Атымтаев Б. Инженерлік
геодезия. Алматы, 2002ж.
2. Сытник В.С. Основы расчета и анализа
точности геодезических измерений в
строительстве. – М.: Стройиздат, 1987.
3. Инструкция по построению государственной
геодезической сети СССР. – М.: Недра, 1966.
4. Справочное руководство по инженерно-
геодезическим работам. Под редакцией. В.Д.
Большакова и Г.П. Левчука. – М.: Недра, 1980.

Ұқсас жұмыстар

Жазық полярлық координаталар жүйесі

Геоцентрлік координаталар жүйелері

Тік бұрышты жазық координаталар жүйесі

Гаусс-Крюгер проекциясы және координаталар

Гаусс-Крюгер проекциясы

Картографиялық проекция. Гаусс-Крюгер проекциясы

Геодезия және топография ғылымдарының даму тарихы

Геодезияда қолданылатын координаталар

Астрономия пәні. Аспан координаталар жүйесі

Құрылыс алаңдардағы геодезиялық торлар

Пәндер