Жекеше кредит

Презентация қосу

Қазақстанда
мемлекеттік несие
механизмін басқару
Жұмабай Саламат
Оразгелдиев Бейбарыс
Бекниязов Оразалы
Арғанбай Жоламан МЖБ-41
Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың
(жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
елдің заңды және жеке тұлғаларының бос ақша
қаражаттары да, сонымен бірге, басқа елдердің
(үкіметтердің, қаржы-кредит мекемелерінің) және
халықаралық қаржы-кредит институттарының
ресурстары да несие капиталы ретінде уақытша
пайдалануға жұмылдыру үшін және бюджет
тапшылығы проблемаларын шешу үшін тартылуы
мүмкін. Оны алудың басты әдісі мемлекеттік
кредит болып табылады.
Мемлекеттік кредит - жалпы мемлекеттік қаржының басты буындарының бірі және
кредиттік қатынастардың жиынтығы, бұл қатынастарда мемлекет кредитордың да, қарыз
алушының да, гаранттың да (қарыз алушы үшін мемлекеттің кепілгерлігін білдіреді) рөлінде
көрінуі мүмкін. Кредиттік қатынастарда тараптардың бірі мемлекет, ал заңды және жеке
тұлғалар кредиторлар немесе қарыз алушылар болып табылады. Мемлекеттік кредиттің
ерекшелігі карызға берілген қаражаттардың қайтарымдылығында, мерзімділігінде және
ақылығында. Алайда, бұл қатынастарды банк кредитімен шатастыруға болмайды.

Мемлекеттік кредиттің жекеше кредиттен айырмашылығы:

Жекеше кредит:
1) өндірістік мұқтаждар үшін жұмылдырылады;
2) несие капиталы жұмылдырылады;
3) өтеу қосымша өнім немесе өндіріс үдерісінде пайда болатын құннан жүргізіледі;
4) капиталдың қолдану сферасын (өндірістік сфераны) кеңейтеді.

Мемлекеттік кредит:
1) өндірістік және өндірістік емес мұқтаждар
2) төлем және сатып алу қаражаттары жұмылдырылады;
3) өтеу бюджет кірістерінен (негізінен салықтық түсімдердің есебінен) жүргізіледі;
4) капиталды қолдану сферасын тарылтады.
Мемлекеттік кредиттің көздері -
кәсіпорындарда, банктерде, зейнетақы
қорларында, сақтық қорларында, халықта
пайда болатын уақытша бос қаражаттар.

Мемлекет кредиттік ресурстарды:

1) бюджет тапшылығын қаржыландыру;
2) ұлттандырылған және аралас
кәсіпорындарға жұмсалатын күрделі
жұмсалымдарды қаржыландыру;
3) биліктің жергілікті органдарының
шаруашылық органдарын қаржыландыру;
4) елдің ақша айналысын реттеу үшін
пайдаланады.
Мемлекеттік кредиттің көмегімен жұмылдырылған
қаражаттар көбінесе экономиканы қаржыландыруға
бағытталатындықтан оның өндірістік сипаты болуы
тиіс. Мемлекеттік кредит бойынша қатынастарды
қаржылық қатынастарға мына негіздемелер
бойынша кіріктіреді:

1) мемлекеттік кредит жолымен жұмылдырылатын
қаражаттар әр түрлі мұқтаждарды - өндірістік
сияқты, өндірістік емес мұқтаждарды да, сол
сияқты стратегиялық, сондай-ақ оперативтік
мұқтаждарды да қаржыландыруға бағытталатын
мемлекеттің қаржылық ресурстары ретінде
қаралады;
2) алынған және берілген кредиттер үшін есеп
айырысулар, олар үшін пайыздар төлеу
бюджеттердің - үкіметтің қарыз алулары кезінде
орталық (республикалық) немесе биліктің жергілікті
органдарының қарыз алулары кезінде жергілікті
бюджеттердің қаражаттары есебінен жүргізіледі.
Бюджет кірістерінің негізгі және тұрақты бөлігін
салықтық түсімдер құрайтындықтан қарыздар
арқылы жұмылдырылатын қаражаттар
Қаржының ұдайы өндірістік функциясы шектерінде мемлекеттік кредит ақшалай
қаражаттарды (оларды кейін қайтару шарттарында) қайта бөлудің қосалқы функциясын
орындайды. Бұл халықтың, шаруашылық жүргізуші субъектілердің уақытша бос ақшалай
қаражаттарын шоғырландырумен байланысты. Бұл функцияда мемлекеттік кредит
жинақақшаны ұйымдастыру нысандарының бірі болып табылады. Кредиттің көмегімен
халықтың, кәсіпорындардың шамамен көп емес орташа жинақақшалары мемлекетте
шоғырландырылады және экономиканың, әлеуметтік-экономикалық инфрақұрылымның
қажеттіліктерін қаржыландыруға бағытталады. Бұған халықтың, шаруашылық жүргізуші
субъектілердің арасында орналасырылатын мемлекеттік қарыздардың облигацияларын
шығару, мемлекеттің бағалы қағаздарының басқа түрлерін (қазынашылық міндеттемелерді,
қазынашылық боналарды, сертификаттарды) шығару арқылы қол жетеді. Мемлекеттік қарыз
алудың сан алуан құралдарының болуы халыққа жинакақшалардың ұйымдық нысандарын
таңдау еркіндігіне мүмкіндік береді. Бұл функция іс- әрекетінің объективті нәтижелері
ұлғаймалы ұдайы өндірістің көлемін арттыру және оның қарқынын тездету болып табылады.
Ағымдағы кезеңде пайдаланылатын қаражаттар кредиторға ондаған жылдардан кейін, яғни
келешектегі ұрпақтардан өндіріп алынатын салықтар есебінен кайтарылуы мүмкін болғанда
мемлекеттік кредиттің қайта бөлгіштік функциясы сонымен бірге оның «мерзімінен бұрын
төлену» қасиетінде көрінеді, сөйтіп, келешектегі ұрпақтардың қаражаттарын бүгінгілердің
пайдасына қайта бөлуге қол жетеді («уақытқа қарай қайта бөлу»).
Мемлекеттік кредиттің екінші қосалқы функциясы - реттеуші функциясы. Бірінші кезекте
мемлекет несиелік пайыздың мөлшеріне ықпал жасай отырып, ақша ағындарын реттейді: несие
капиталдарының рыногында қарыз алушы бола отырып, ол бұл капиталға деген сұранымды
арттырады, мұның нәтижесінде несие капиталының нормасы артады. Бұл ретте мемлекет бұл
рыноктағы бәсекеге араласады, одан жеке инвесторларды ығыстырады («ығыстыру әсері»).
Бұл олардың бизнестің белгілі бір түрлерін инвестициялауын шектеуді тудырады. Бір мезгілде
Мемлекеттік кредит түрлері
Мемлекеттік кредит түрлері бойынша ішкі, сыртқы,
шартты болып ажыратылады (сызбаны қараңыз). Ішкі
кредитте мемлекеттік-кредиттік қатынастар жан-жақты
тұрғыда - қарыз алушылар ретінде де, сондай-ақ
кредиторлар ретінде де елдегі үкіметтің, биліктің
жергілікті органдарының, кәсіпорындардың, ұйымдардың
және халықтың арасында пайда болады.
Халықаралық кредитте қатынастарға бір жағынан,
үкімет, биліктің жергілікті органдарды, басқа жағынан
басқа мемлекеттердің үкіметтері, банктері,
компаниялары, сондай-ақ халықаралық қаржы-банк
ұйымдары араласады. Кредит беруші тарап мемлекет-
Мыналар: донор немесе ұйым-донор, ал кредит алушы ел
реципиент-ел деп аталады.
Шартты мемлекеттік кредит отандық қарыз
• мемлекеттік қарыздар шығару;
алушылар: кәсіпорындар, ұйымдар, фирмалар, жергілікті
• коммерциялық банктердегі билік органдары алған қарыздарына басқа елдердің
халықтың салымдарының бір бөлігін кредиторларына берілген кепілдіктер мен кепілгерліктер
мемлекеттік қарыздарға айналдыру; бойынша үкіметтің міндеттемелері ретінде болады.
• қазынашылық несиелер мемлекеттік Қарыз шарттары орындалмаған жағдайда үкімет
кредиттің нысандары болып отандық қарыз алушының уақыты келген міндеттемелері
табылады. бойынша жауап береді - қарыз алушының мүлкінен
немесе басқа активтерінен бюджеттік қаражаттар
есебінен қарыздың сомасын төлейді.
Мемлекеттік борыш, Мемлекеттік Қарыз, мемлекеттік
заем - мемлекеттің өтелмеген қарыздары,
міндеттемелері, несиелері және оларға байланысты
төленбеген пайыздары бойынша берешегінің жалпы
сомасы. Тағы бір анықтамасы — мемлекеттің үкімет
немесе орталық (ұлттық) банк арқылы жүргізетін
қарыздарлық қатынасы. Бұл — басқа мекелерден,
елдерден мемлекеттік бюджеттің дефицитін жабу
үшін алынатын қарыз. Барлық елдер экономикалық
саясатты жүзеге асыру тетіктерінің бір ретінде
мемлекеттік қарызды пайдаланады. Мемлекеттік
борыш бір жағынан, экономикаға ауыртпалық
түсіреді және экономикалық жағдаяттың
нашарлауына байланысты әсе түседі. Екінші
жағынан, Мемлекеттік борыш пен бюджеттен
қаржыландыру - экономиканы мемлекеттік реттеудің
тиімді құралы. Ол ақша айналысына, тұтыну, жинақ
ақша, инвестиция деңгейіне тұрақтандырушы ретінде
де, тұрақсыздандырушы ретінде де әсер етуі
ықтимал, яғни экономикалық өсуге серпін беруі де,
оны тежеуі де мүмкін.
Несие қаражатының қайдан алынғанына қарай
Мемлекеттік борыш ішкі және сыртқы
борыштарға, қызмет көрсету мерзіміне қарай
күрделі және ағымдағы борыштарға, мерзіміне
қарай

қысқа мерзімді - 1 жылға дейін;
орта мерзімді - 1 жылдан 10 жылға дейін;
ұзақ мерзімді - 10 жылдан аса мерзімге - борыш
түрлеріне бөлінеді
Мемлекеттік кредит кызметінің нәтижесінде
мемлекеттік борыш түзіледі. Мемлекеттік борыш - бұл
алынған (игерілген) және өтелмеген мемлекеттік
қарыздардың, белгілі бір күнге, сондай-ақ борыштық
міндеттемелердің белгілі бір күнге сомасы (олар
бойынша есептелген пайыздарды қоса). Мемлекеттік
борыш ұлғаймалы ұдайы өндірісті және қоғамдық
қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін ақшалай
ресурстарды тарту нысандарының бірі ретінде
мемлекеттік қарыздарды пайдаланудан туады.
Сыртқы мемлекеттік борыш - Мемлекеттік борышты мемлекет мемлекеттік бюджеттің
Үкімет пен Ұлттық банктің қаражаттары есебінен өтейді. Орналастыру рыногына,
Қазақстан Республикасының қарыз валютасына және басқа сипаттамаларына қарай
бейрезиденттері алдындағы мемлекеттік борыш ішкі және сыртқы мемлекеттік
сыртқы мемлекеттік қарыздары борыш болып бөлінеді.
мен басқа борыштық Ішкі мемлекеттік борыш - Үкіметтің, Ұлттық банктің және
міндеттемелері бойынша жергілікті атқарушы орғандардың Қазақстан
мемлекеттік борышының құрамдас Республикасының резиденттері алдындағы ішкі
бөлігі. Сондай-ақ күрделі және мемлекеттік қарыздары мен басқа борыштық
ағымдағы мемлекеттік борыш міндеттемелері бойынша мемлекеттік борышының
болып бөлінеді. құрамдас бөлігі.
Сонымен қатар күрделі және ағымдағы мемлекеттік
борыштарды ажыратады.

Күрделі мемлекеттік борыш деп мемлекеттің
шығарылған және өтелмеген борышқорлық
міндеттемелерінің бүкіл сомасын (бұл
міндеттемелер бойынша есептелген пайыздарды
қоса айтады.

Ағымдағы борыш - бұл мемлекеттің барлық
борышкорлық міндеттемелері бойынша
кредиторларға табыс төлеу және мерзімі келген
міндеттемелерді өтеу жөніндегі шығыстар.

Мемлекет кепілдендірген борыш - Қазақстан
Республикасының мемлекеттік кеепілдіктері бар
белгілі бір күнге алынған және өтелмеген
мемлекеттік қарыздардың сомасы.
Мемлекеттік борышты басқару - мемлекеттің өзі
және оның кепілдігімен алынған борышқа
қызмет көрсету, оны жоспарлы өтеу, жаңа
қарыздарды тарту мен жүзеге асырудың
шарттарын жасау жөніндегі мемлекет
шараларының бүкіл спектрі; мемлекеттің оған
уәкілетті органдары арқылы ұтымды және
тиімді қарыз алуды қамтамасыз ету және
мемлекеттік кредитке қызмет көрсетудің құнын
оңтайландыру жөніндегі қызметі. Мемлекеттік
борышты басқару келешекте
макроэкономикалық қиыншылықтардан және
төлем балансының проблемаларынан аман болу
мақсатында жүзеге асырылады. Бұл ретте -
борышты есепке алу, талдау және
қалыптастыру, өзгерту және оған қызмет
көрсету үдерістерін қадағалап, бақылап отыру
жөніндегі уәкілетті органдардың қызметі
ретіндегі мемлекеттік борыш мониторингі
жүргізіледі.
Мемлекеттік борышты басқарудың әдістері

Қайта қаржыландыру мемлекеттік берешекті жаңа
қарыз шығару есебінен өтеуді білдіреді. Бұл ретте,
бұрын шығарылған қарыздардың орнына бірдей құндық
арасалмақпен бағамдық айырмашылықты есепке алмай
жаңа қарыздың облигациялары беріледі.
Жаңғырту деп бұрын шығарылған қарыздардың
шарттарын табыстылығы бойынша аз жағынан да, көп
жағынан да өзгертуді айтады. Бірінші жағдайда үкімет
борыш бойынша елеулі шығыстар кезінде, екіншісінде
инфляцияның болуы кезінде немесе қарыздық
Қарыздарды өтеудің мерзімін ұзарту облигацияларды сатып алудағы халықтың мүдделігін
мемлекеттің едәуір берешегі кезінде, күшейту мақсатымен істейді.
сондай-ақ олармен байланысты болатын Мерзімді ұзарту мерзімі бойынша қарыздың бастапқы
қаржылық қиыншылықтар кезінде
шарттарын оларды ұзарту немесе қысқартумен
қолданылады, үкімет қарыздарды өтеудің
және олар бойынша төлемақының
байланысты өзгерту болып табылады.
мерзімдерін кейінге қалдыра тұру туралы Сәйкестендіру бірнеше қарыздарды бір қарызға
мәлімдейді. біріктіруді білдіреді, бұл мемлекеттік борышты
Мемлекеттік борышты төлеуден бастарту басқаруды оңайлатады.
(күшін жою) елде саяси режім ауысымы Облигацияларды кемімелі арасалмақ бойынша
және жаңа үкіметтің бұрынғы айырбастау Ұлттық ақша бірлігінің дефляциясы
міндеттемелерді олардың заңсыздығы жағдайында және мемлекетке қарыздар бойынша тым
себепті орындауды мойындамауы кезінде
қымбат ақшамен есептесу тиімсіз кезде жүргізіледі.
болады. Бас тарту мемлекет
ЕЛ Мемлекеттік ЖІӨ % Жан басына Ескерту (2018
қарыз (млрд (USD) жылғы есеп)
USD) (млрд USD)
АҚШ $ 9, 133 62% $ 29, 158 ($ 5,415, 38%)

Жапония $ 8, 552 198% $ 67, 303 ($ 7,469, 172%)

Германия $ 2, 446 83% $ 30, 024 ($ 1,931, 66%)

Италия $ 2, 113 119% $ 34, 624 ($ 1,933, 106%)

Индия $ 2, 107 52% $ 1, 772 ($ 1,863, 56%)

Франция $ 1, 907 82% $ 27, 062 ($ 1,453, 68%)

Бразилия $ 1, 776 59% $ 6, 229 ($ 775, 39%)

Канада $ 1, 117 84% $ 32, 829 ($ 831, 64%)

Испания $ 823 60% $ 17, 598 ($ 571, 41%)

Ұқсас жұмыстар

Грамматикалық категориялары және сөздік формасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА НОТАРИАТТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

Тұтыну кредиті, кредит құнын есептеу

Корпорацияның қарыз капиталының құрамына

Қаржы жүйесін ұйымдастыру

Ауани жекеше желіні жобалау және деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Екі жақты жазу және бухгалтерлік шоттар

АТФ БАНКІНІҢ НЕСИЕЛІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

Қазақстан және Ресей елдерıнıң нотариалдық палаталары

Өкілеттіктерді теріс пайдалану

Пәндер