Асқорыту жүйесінің ауруларымен ауыратын науқас балаларды аспаптық және зертханалық тексеру әдістері

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН “ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕДИЦИНА
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ АКАДЕМИЯСЫ”АҚ
МИНИСТРЛІГІ

«Педиатрия-1 » кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Асқорыту жүйесінің ауруларымен ауыратын науқас
балаларды аспаптық және зертханалық тексеру әдістері.

Орындаған: Қараман Б.
Тобы: В-ЖМҚА-01-18
Қабылдаған:Маймакова А.

Шымкент 2020 ж.
ЖОСПАР:

•І.Кіріспе
•ІІ.Негізгі бөлім
•Эндоскопиялық әдістер
•Функционалды зерттеулер
•Биохимиялық әдістер
•Ішектік ас қорыту мен абсорбцияны
зерттеу әдістері
•ІІІ.Қорытынды
•ІV.Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Балалар ас қорыту жолының патологиясы әртүрлі, сонымен қатар
баланың жасына байланысты кейбір науқастар балалық шақтың
кейбір кезеңіне ғана тән болып келеді және баланың жас
кезеңдеріне байланысты аурулардың клиникалық белгілерінің
көптеген ерекшеліктері бар.Ас қорыту жолының ауруларының
клиникалық көріністеріне мыналар жатады:
1)Тәбет төмендеуі
2)Дисфагия
3)Кекіру
4)Жүрек айнуы
5)Құсу
6)Ауру сезімі
7)Руминация
8)Іштің қатуы және өтуі
Рентгенологиялық
зерттеу
Рентгенологиялық зерттеуді шұғыл жағдайларда, сондай-ақжоспарлы зерттеу
кезінде де жүргізеді. Шұғыл жағдайдағы рентгенологиялық зерттеуге көрсеткіштер:
1) ішектің өтімсіздік синдромы;
2) «жедел іш»клиникалық көріністері;
3) асқазан-ішектен қан кету;
Жоспарлы зерттеуге көрсеткіштер:
1) асқазан-ішек жолының даму аномалиясына күдік;
2) іштің ауруы
3) құсу және лоқсу синдромы;
4) ісікке күдік.
Әдетте, зерттеу кеуде және іш ағзаларының шолу рентгеноскопиясынан басталады.
Содан кейін науқас ауыз арқылы рентгенді контарстты препараттарын алады
(сульфаттың барий суқосындысы), рентгеноскопиямен қатар міндетті түрде
рентгено-графия жүргізіледі.Ирригография даму аномалияларын диагностикалауға,
инва-гинацияны, полипозды және басқа да ісіктерді, шырышты қабықтың
рельефінің өзгеруі бойынша ойық жара колит, Крон ауруы және т. б.анықтауға
мүмкіндік береді.Гепатобилиарлық жүйені зерттеу үшін холецистография
қолданылады.
Радиологиялық зерттеу.
Радиологиялық зерттеудің көмегімен асқазанның
эвакуаторлықфункциясын түрлі рефлекстерін
анықтайды. Гепатобилиарлықжүйені ақпараттық
зерттеуде радиологиялық фармакологиялық
препараттарды (РФП) пайдалану, динамикалық
гепатобили және холецистография
қолданады.Сцинтографияда от қабының пішіні
мен өлшемдерін анықтауғаболады (өт айдайтын
таңертеңгі ас немесе басқа
фармакологиялықсынамаларға дейін және кейін).
Ультрадыбыстық
зерттеу
Бауырдың, өт қабының және ұйқы безінің
ультрадыбыстық зерттеуі педиатрияда кең
таралған. Ол іс жүзінде бауырдың
мөлшері,оның паренхимасының жағдайы
туралы (дәнекер тіннің өсуінбауыр циррозы,
кисталардың, ісіктердің болуын белгілейді),
өтқабының жағдайы (өлшемдері мен пішіні,
қабырғасының қалыңдығы)жалпы өт
өзектерінің диаметрін, сондай-ақ ұйқы безінің
парен-химасының мөлшерін, орналасуын және
гомогендігін анықтауға мүмкіндік береді.
Эндоскопиялық әдістер
Ас қорыту мүшелерінің әртүрлі бөлімдерінің
(жоғарғы жәнетөменгі) эндоскопиясы, сондай-ақ іш
қуысын тексеру (лапароскопия)диагнозды,
зақымданудың тереңдігін және таралуын анықтау
үшін,кең ақпараттық әдістер болып табылады. Ас
қорыту жолдарыныңжоғарғы бөліктерінің
зақымдануын диагностикалау
үшінэзофагогастродуоденоскопияны - ФЭГДС-
қолданады, ол өңештің,асқазанның, он екі елі ішектің
шырышты қабығын және аш ішектіңпроксималды
бөліктерін, дуоденалды қатпарлау бұрышынан 1м
жуық тереңдікті тексеруге мүмкіндік береді.
Эзофагогастродуоденоскопияға көрсеткіштер:

1) ас қорыту жолының жоғарғы бөліктерінен қан
кетуде орнынжәне
2) емдеу көзін анықтау үшін;
2) өңеш, асқазан және он екі елі ішек ауруларына
күдік;
3) дисфагия және шығу тегі белгісіз іштің ауруы;
4) ас қорыту жолдарының жоғарғы бөлімдерінің
ауруларыкезіндегі клиникалық,
рентгенологиялық және
функционалдықкөрсеткіштердің сәйкес келмеуі;
5) асқорыту жолдарының жоғарғы бөлігі
ауруларының (әсіресежара ауруы, ісіктер,
эзофагиттер, гастриттер, дуодениттер, гастро-
дуоденттер) ағымын динамикалық бақылау.
Асказанның және он екі елі
ішектің зақымдануының келесі
эндоскопиялық түрлерін бөледі:
беткейлік
гипертрофиялық
эрозивті
субатрофикалық (балаларда өте сирек атрофиялық)
гастрит пен дуодениттердің аралас түрлері.
Асқазан-ішек жолдарының төменгі бөліктерін зерттеу үшін
ректороманоскопия және колонофиброскопия қолданылады.
Лапа-роскопияны (құрсақ қуысын тексеру) жабық тесік
жарасына, асқазан-ішек жолының ісігіне, гепатитке (әсіресе
созылмалы және бауырциррозы), холециститке, құрсақ
қуысындағы жабысу процесі, өтпеу-шілік, апендицит, мезаденит
және т. б. күдіктенген кезде жүргізеді.Асқазан мен он екі елі
ішектің ауруларын зерттеудегі инвазивты емес әдіспен тыныс
шығарғандағы ауадағы Helicobacter pylori-ді диагностикалайды
(H. Pylori-ң өмір сүрудегі өнімдерін (көмір-Қышқыл газы, аммиак)
тіркейтін тыныстық тестілер; ХЕЛИК-тест)
Функционалды
зерттеулер
Функционалды зерттеулердің ішіндегі кең тарағаны
асказанның,ұйқы безінің, бауырдың түзулері сол сияқты жіңішке
ішекте ортүрліастың резорбциялық процестерін зерттеу.
Асқазанның секрет, қышқыл және фермент түзілулері секреция-
сын функционалды зерттеулерде зондсыз және зондылы әдістер
солсиякты, интрагастралды рН-метрияны қолданады.
Зондсыз әдістерді зондылауға қарсы көрсеткіштер
болғандақолданады. Олар секрет, қышқыл және фермент түзілу
функцияларынТек шамалайды, ал зондылау әдістері асқазан
секрециясыныңфункционалдық жағдайын дәл анықтайды.
Дуоденумды зондылау. Соңғы онжылдықта арнайы
жіңішке,шында темірі бар фракциялы зондылау әдісі өріс
алды,дуаленумның ішіндегісін және оның пайда болу уакытын
көрсетеді:
Бірінші фаза-оттің пайда болған уакытынан стимулятор
(25%Мартиний сульфат ертіндісі, ксилит) кіргізгенге дейінгі
уакыт, орташа
Екінші фаза немесе сфинктер бауыр-ұйкы безі ампуласы
атты фазаның жабык уакыты, стимулятор енгізгеннен, өттің
жаңа порциясы пайда болғанга дейін, орташа 4+2 мин.
Үшінші фаза (A порция фазасы) бауыр-ұйқы безі ампуласы
сфинктерінің ашылуынан, өт қапшыгынан пайда болған
қоңыр түстіпорцияға дейінгі уақыт. Орташа А порцияның
фазасы 2,5+0,5 мин-ке созылады.
Төртінші фаза қапшықтық-пузырная — қапшықтық өттің
көлемін анықтайды (нормада 33+11 л) және
жылдамдыгы(нормада 1,3+0,2 м/мин).
Барлық порциялар болғаннан кейін өт қалтасы Толығымен
босау үшін тітіркендіргіш енгізеді. Өт бөлінудің дұрыс
жүрісінің бұзылуы бауыр-ұйқы безі ампуласы сфинктерінің
дистониясына (гипо-немесе гипертонияға) және өт
қапшығының моторикасын (гипо-гиперкинезиясын)
көрсетеді.Дуаденумнан алынған материал
Микроскопияланады және биохимиялық зерттеледі.
Биохимиялық әдістер
Биохимиялық тексерулердің орны асқорыту агзаларын тексерудеерекше, әсіресе адамның орталық
химиялық лабораториясы болып табылатын бауырды зерттеуде. Бауырдың көптеген
ауруларында(гепатиттер) билирубиннің, көбіне тікелей мен моноглюкуронидтің жоғарылауы болады.
Гемолитикалық анемияда билирубины тікелейболатын гипербилирубинемия байқалады. Бауырда
глюкозадан гликоген, галактоза және фруктоза синтезделіп, глюкозаға айналады.Көмірсу функциясын
гликемиялық қисықтық жүктеме (глюкозамен,галактозамен, левулезамен ж.т.б.) беріп өткізеді.
Бауырда альбуминдер, фибриноген және басқа ақуыз фракция-лары, көптеген қан ұю факторлары
синтезделеді, аминқышқылдарымен несепнәр бұзылысқа ұшырайды. Бауырдың осы
функцияларынбагалау үшін жалпы белок және оның неше түрлі фракциялары, қанұюдың
факторлары — протромбин (фактор ID), проконвертин (факторVII), проакцелерин (фактор V)
фибриноген және т.б. анықталады.
Бауырдың май алмасуындағы орны холестериннің эстерифика-циясы-от кышкылына айналып,
фосфолипидтердің түзілуі. Осыфункциясы-холестериннің стерификациясы-паренхиматозды гепа-
титтерде төмендейді. Холестазда холестерин кобейеді. Жалпы липид-тер мен оның фракциялары
зерттеледі.
Бауыр, дәрумендердің, әсіресе майда еритін (А, Д Е)метаболизмінде маңызды рол атқарады. Бір
жағынан, бұл олардыңкоймасына ұқсайды, ал екінші жағынан дәрумендерді белсендіформаларга
айналдырады (мысалы, D дәруменін гидроксилдендіру,Тиаминді, дифосфатқа айналдыру және т.б.).
Бауыр организмнің сырттан түсетін улы заттардың бейтараптандыратын негізгі ағзасы
Бауырдың функционалдық жағдайын бағалау үшін қазіргіуакытта
гепатобилиарлық жүйенің барлық синдромы 4 топка бөлінеді:
1. Цитолиз синдромы, гепатоциттердің тікелей закымдалуы (олар-
дың жойылуы) деп түсіну;
2. холестаз синдромы, өт пассажының бұзылуы (өттің ішке
жәнесыртка шыгуының бұзылуы), ол жасушаішілік және
жасушасырт-кылық болады; біріншісінде өттің қанға өтуі, ал
екіншісінде өтжолдарындагы өт пассажының бұзылуы;
3.Гепатоциттің тапшылық синдромы, ол организмдегі гепатоцит-
термен синтезделетін бірқатар заттардың құрамының
азаюы(кандада)
4. қабыну синдромы, ретикулогистиоцитарлық жүйенің зақым-
далуы.
Әр синдромды әртүрлі биохимиялық параметрлердің жиынтығы-
мен (жиі минималды) анықтауға болады.
Ішектік ас қорыту мен
абсорбцияны зерттеу әдістері
Фекалийдің массасын анықтау карапайым да қол жетімді әдіс,өйткені
тамақтың гидролизденуімен олардың сорылуының басымыжінішке
ішекте өтеді. Тоқ ішекте химустыңнормадан кебеюі,полифекалияны
болдырады (қалыпты балада фекалийдің көлеміішіген сұйықтығы мен
желінген тамагының 2 % - аспауы керек).
Acкорытудың бұзылуын анықтайтын келесі тексеру копрологиялық және
бұл тексерудің аркасында асқорытудың бірнеше бұрылу синдромдарын
бөледі. Ішектің абсорбциялық функциясын анықтайтын карапайым әдіс
йодкалий тестісі, балаға калий йодты peros берген соң, сілекейіндегі
йодтың пайда болу уакыты қалыптыда8,4=1,3 мин немесе осы уакыт
өткен соң баланың сілекейінде калиййод аныкталады. Целиакияда,
энтероколитте, азырақ ойық жара ауруларында, гастродуоденитте
йодкалий уакыты созылған. Әрікарай баска киындау әдістерге көшеді,
зерттеудің маңызына карайкеңістік мембраналық ас қорытуларды және
тамак ингредиенттерінің- белок, май, көмірсу, минералды заттар мен
дәрумендердің жеке ішектік сорылуын анықтайды.
Педиатриялық тәжірибелерде май гидролизін стеатореяның деңгейі мен сипатына
қарап (бейтаратты май ұйқы безіндегілипазаның аздығын ал май қышқылдарының
болуы бауырдыңсыртқы секреторлық функциясы -өт қышқылдарының
кемшілігіндәлелдейді) айыруға болады. Крамердің баланстық әдісімен.Йодолипол
сынағы да бауырдың сыртқы секреторлық функциясын көрсетеді.
Көмірсудың сорылуын ди -және моносахаридтерді: лактозамен,сахарозамен,
глюкозамен + галактозамен, фруктозамен жүктемелеп гликемияның деңгейін
анықтайды, дисахаридтер 200 г/л- кемболмауы керек. Осымен қатар балғын нәжістің
рН. D-ксилозды тест,ішек қылдарындагы (ворсинка) эпителиальді жасушалардың
(ішіненде беткейінен де) ферменттердің белсенділігін гистохимиялықәдістермен
анықтайды.
Балада ішекте жүретін белок гидролизін анықтау қиынырак,сондықтан экссудативті
энтеропатияның диагностикасын келесі жағдайларда қою қажет:
1) бауырдың функциональды жағдайы қалыпты (белоксинтез-деуші);
2) бүйрек сау болғанда;
3) гипопротеинемияда;
4) нәжіспен көп көлемде нәруыз бөлінгенде.
Минералды тұздар мен дәрумендердің ішектегі
резорбциялықфункцияларынрадионуклеотидтті, радиологиялық әдістерменанықтайды
Копрологиялық зерттеу
Фекалийдің макроскопиялық тексеруімен қатар микроскопиялық тексеруі
де кең қолданылады: қорытылмаған тамақтар, қалдықтар түрі (ет
талшықтары, май, май қышқылдары, крахмал) шырыш және қан
гельминттердің жұмыртқалары,
Креаторея (ет талшықтар) асқазан мен ұйқы безі
секрециясыныңкемшілігінде тамақтық химустың транзиті
жеделдейді.Көп көлемді крахмал ұйқы безінің кемшілігінде және
энтеритте,
Стеаторея (көп көлемдегі бейтарапты майлар) ұйқы безіндегілипазаның
жеткіліксіздігін дәлелдейді (созылмалы панкреатит, ұйқыбезінің
кистофиброзы); май қышқылдарының көп көлемі бауырдыңсыртқы
секреторлы функциясының кемшілігінкөрсетеді,энтероколитте ішек
транзитінің жылдамдығына дәлел.
Копрологиялық тексеруде әр уақытта формалы элементтерді(лейкоциттер,
эритроциттер) белок, гельминттердің жұмыртқасыжәне қарапайымдылар,
жасырын қанға реакцияны тексереді.
Ас қорыту жүйесінің басты зақымдалу
синдромдары
«Өткір» іш (острый живот) - бұл симптомокомплекс құрсаққуысының
жедел зақымдалулары кездерінде пайда болып, жеделтүрде медициналық
көмек қажет ететін жағдай. «Өткір іш» негізгісимптомы іштің ауруы, ол
шокпен де жалғасуы мүмкін. Құсу, ішқату, газдардың тұрып қалуы, тышқақ
секілді көріністермен жүреді.Науқас қалпы аз қозғалысты, белгілі бір
қалыпта жатады (аяғын ішінебүккен). Науқастың түрі қиналған кейітті
(Гиппократ келбеті). Іншітартылган (сирек қампиған). Міндетті түрде
сусыздану жәнеинтоксикация сипмтомдары бар. Пальпация кезінде іші
ауырып,алдыңғы құрсақ қуысының қабырғасы қатайған және Щеткин-
Блюмберг симптомы оң.
«Өткір іш» синдромының жиі себептері: суықтау процесіменқосылған
перитонит (апендицит, холецистит, жедел панкреатит),(перфоративті ойық
жара ауруы), құрсақ қуысына қан кету (бауыр, өтжыртылуы, қан кететін
ойық жаралар, ішек дивертикуласы), ішектүйілуі – өтімсіздігі
(инвагинация, оралып қалу ).
«Өткір іш» синдромына күдікті аурулар хирургтардың қадағалауында
болады.
Жедел гастроэнтероколит. Балаларда жиі инфекциялы (коли-инфекция,
тагамдық токсикоинфекция, сальмонеллез, іш сүзегі,Дизентерия), сирек
алиментарлы бұзылыстар кезінде көрінеді.Клиникасында құсу (жиі
қайталамалы, сирек бір рет) іш өту,токсикоз синдромы. Бір жасқа дейінгі
балада көп реттік құсу мен ішөтуден дегидратация синдромы пайда болады.
Массасын тезжоғалтып, терісі және шырышты жабындылардың
құрғауыбайқалады. Зақымдалуына қарай гастроэнтерит немесе
колитсиндромына бөлінеді. Токсикоинфекциямен болатын жедел гастритқұсу
көп реттік болады. Іштің жоғарғы аймақтарында -ауырсыну.
Коли-инфекциядағы, сальмонеллездегі, іш сүзегіндегі, энтеритте клиникалық
көрінісі: нәжісі жиі, сұйық, гомогенді сары түсті (біржасқа дейінгі балада
жасыл түсті бояулы), патологиялық элементтерсіз. Жалпы барлық іш өтуге
ортақ, олардың бәрінде дегидратацияның болуы. Диареяның негізін
аденилатциклазаның белсенділігінің арқасында, ас қорыту жолдары
бездерінің гиперсекрециясы болатындықтан секреторлык деп есептейді.
Қорытынды:
Баладағы тамақтану жатырішілік және
жатырдантыс өсу барысында гистотрофты,
гемотрофты трансплацентарлықамниотрофты
лактотрофты -энтеральді тамақтану түрінде
жүреді.Сілекей бездері 4-5 айға қарай
функцияланып, ең жоғары көрсеткіш2-7 жаста
жетеді. Туылғанда бауыры үлкен, энтероциттер
менгликокалистық функциялар, пиноцитоз
функциялары дамыпжетілмеген. Дәрумендер
жіңішке ішектерде тез сіңеді.
Ұсынысытар: Дені сау баланың дұрыс өсіп-дамуы
рационалды-тиімді тамақтануға тікелей байланысты
болғандықтан, барлықжастағы баланың жоғарыда
аталған ерекшеліктерін біліп-ұғыну,келешек сау
ұрпақты өсірудің бірден-бір жолы.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. МУХИН Н.А., МОИСЕЕВ В.С. ПРОПЕДЕВТИКА
ВНУТРЕННИХ БОЛЕЗНЕЙ: УЧЕБНИК + СД. – 4-Е ИЗД. – М.,
2008. – 848 С.
2. ЛИССАУЭР Т., КЛЕЙДЕН Г. ПРОПЕДЕВТИКА ДЕТСКИХ
БОЛЕЗНЕЙ, ИЛЛЮСТРИРОВАННЫЙ УЧЕБНИК/ ПЕР. С АНГЛ.
ПОД РЕД.
3.Балалар ауруларының пропедевтикасы. 4 т.: оқулық / А. В.
Мазурин - Алматы : Эверо, 2016. - 156 бет. с.
4.Баймұхамбетов, Б. Н. Балалар ауруларының пропедевтикасы мен
балаларда жиі кездесетін аурулар: оқу құралы - Қарағанды : ЖК
"Ақнұр", 2012. - 336 бет
5.Балалар аурулары пропедевтикасы : оқулық / Г. А. Шәкімова [ж.
б.] . - Түзет., 2-бас. - Алматы : Эверо, 2011.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

АУЫЗ ҚУЫСЫ

Несеп жыныс сипаттама

Жүрек - тамыр жүйесінің синдромдары

Денсаулық топтары

Созылмалы аурулары бар балаларды диспансерлік бақылау

Тексеру әдістері

АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯНЫ

Аурудың соңғы сатысындағы науқастарға күтім

Ауру синдромы

Обьективті және субьективті тексеру

Пәндер