Дительдің сипаттамалық психологиясы

Презентация қосу

ПСИХОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ

Орындаған:Бектеналы К.Т
Тобы:В17ПСХ-1
Ғылым ретінде психология нені сипаттайды? Оның ғылыми ілімдеріне не кіреді? Бұл
сұрақтарға жауапты психология ғылымының тарихынан іздеп, психологияны әр даму
кезеңіне орай өзінің зерттеу пәніне деген көзқарасының өзгеретінін байқау қажет.
Психология өте ертеден келе жатқан ғылым салаларының бірі, бірақта жеке ғылым ретінде
дамығанына бір ғасырдай уақыт болды. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында,
белгілі психолог Г.Эббингауз психологияны тарихы алды ұлан ғайыр, ал тарихы қысқа-,
деген болатын.

Психология ғылымының даму тарихы 2-
кезеңге бөлінеді. Оның біріншісі 2500
жылға созылған, ежелгі гректің ғалымы
Аристотель есімімен байланысты. 2500
жылға созылған осы кезеңде психология
басқа ғылымдармен (философия,
медицина, әдебиеттану, жаратылыстану
т.б.) аралас дамыды. Оның 2-ші тарихы
1879 жылдан басталады. Осы жылы неміс
ғалымы В.Вундт Лейпцигте тұңғыш
лаборатория ұйымдастырып, дербес
эксперименттік ғылым болуына себепкер
болды.
18 ғасырдан бастап сананы зерттейтін «психикасыз психология»
ғылыми сахнаға шықты. Психологияның жеке ғылым ретінде
қалыптасқан уақытынан басталатын дамуы, ХІХ ғасырдың
екінші жартысындағы әр түрлі мақсаттағы зерттеулердің әр түрлі
әдістерін пайдаланатын өзара ауыспалы теориялардың үздіксіз
күресіне ұласты.
Сананың құрылымының, мазмұнының және белсенділік деңгейінің әр түрлі
сипатталуы – интероспективтік психология шеңберіндегі теориялар
арасындағы негізгі айырмашылық болып саналады. Осы тұрғыдан
идеалистік сана психологиясы өз зерттеулеріне 5 бағытта алып барды:

- сана элементтер теориясы, негізін
салғандар В.Вундт және
Э.Титченер;
- саналық әрекеттер психологиясы,
Ф.Брентаноның есімімен
байланысты;
- саналық ағым теориясы, У. Джемс
негізін салған;
- дербес құрылым психологиясы,
гештальтпсихология;
- Дительдің сипаттамалық
психологиясы.
1879 жылы В.Вундт Лейпцигте алғашқы экспериментальдық
лабораторияны ұйымдастырды. Сана психологиясына эксперимент
қою мүмкіндігі ашылды. Диалектикалық материалазм көзқарасы
бойынша материя 1-ші кезекті субстрат (негіз), психиканың иесі
ретінде қаралады; психика, сана – бұл 2-ші обьективтік шындықтың
мида бейнеленуі. Сыртқы психикалық өмірсіз ішкі психикалық өмір
бола алмайды. Яғни, өзінен тәуелсіз әрі тысқары обьективтік
шындықты психика, сана бейнелейді, бұл ұғынылған болмыс. Ақиқат
болмаса, бейнелеу туралы айтудың мағынасы жоқ.
Бұл туралы ертедегі грек ойшылдарының бірі Демокрит сол кездің өзінде-ақ психикады
(психиканы) оттың атомдарындай қозғалмалы қасиет деп түсіндіреді. Ол психиканың мәңгі
еместігін, оның өсіп, өшіп отыратындығын
айтып, материалистік тұжырым жасады.Сол заманның екінші бір ойшылы , идеалист Платон
керісінше «психика мәңгі өлмейді, өшпейді».- деп тұжырымдады. Психикалық әрекетті
осылайша екі түрлі көзқарас тұрғысынан түсіну, орта ғасырлар заманынан бермен қарай кең
өріс ала бастады. Шығыстың ұлы ойшылы Әбу-насыр әл-Фараби дүние материядан
құралады, ол жойылмайды, бір түрден екінші түрге көшіп, өзгере береді, психика денеден
бұрын өмір сүрмейді, бір денеден екінші бір денеге барып орналаса алмайды деп
материалистік тұрғыдан пайымдаса, батыс ойшылы Фома Аквинский психиканың мәңгі
өлмейтіндігі, оның денеден бөлек өмір сүретіндігі жайлы пікірлерді дамытты.
Психика дүниесінің сыры жайлы
дәйекті материалистік пікірлерді
қазақ ойшылдары да
айтқан.Мұндай ой-пікірдер
фольклорда, әсіресе, мақал-
мәтелдерде көптеп кездеседі.
Мысалы: «Тән ауырса, жан
ауырады», «Тәні саудың жаны
сау», «Тән өледі, демек жанда
өледі». Жан бар жерде қаза бар»
т.б. Ал, Асанқайғы, Шалкиіз,
Жиембет, Ақтамберді, Бұқар, Шал,
Дулат, Махамбет т.б. ақын-
жыраулар мен ойшылдардың
толғауларында ата-
бабаларымыздың жан дүниесінің
сырлары әр қырынан сөз болады.

Ұқсас жұмыстар

ПСИХОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ

Тұлға психологиясы бөлімі

Психология мәселелері

Психология негіздері

Біртекті және біртекті емес коэфиценнті тұрақты екінші ретті сызықтық дифференциалдық теңдеулер

Әлеуметтанулық зерттеу танымдық қызметтің түрі ретінде

СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР

Халық денсаулығын бағалау кезінде сипаттамалық эпидемиологиялық зерттеулердің мақсаты

Сандық әдістер

АҚТӨБЕ 2021 әлеуметтанулық зерттеу жүргізуді дайындау кезеңі

Пәндер