Қазақстанның шөл және шөлейт зоналары: географиясы мен климаты

Қазақстанның табиғат зоналары

Орманды дала

0, 4 %

Дала 27%

Шөлейт 10, 8 %

Шөл 44 %

Таулардағы биіктік белдеулер

Сипаттама

Шөлейт

Шөл

Географиялық орны, жер бедері

Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 10, 8 %, 480 С оңтүстік шекарасы

Каспий теңізі жағалауынан Тарбағатай тауының етегіне дейін

44 %, 120 млн. га

Климаты

Құрғақ, тым континентті. Шіл -

деде температурасы +22-240 С; +400 С; Қаңтарда температура -

сы -15-170С (-500 С) ; Жауын-ша-

шын мөлшері 180 - 300 мм.

Тым континентті, аса құрғақ. Қаңтарда температура -400 С, шілдеде температура +24-260 С, 700С; Жауын - шашын 200 мм-ге дейін;

Шөл зонасы

Құмды шөлдер: Қызылқұм, Арал маңы Қарақұмы, Мойынқұм, Тауқұм,

Сарыесік - Атырау, Үлкен және кіші Борсық, Нарын құмдары

Тасты шөлдер: Сарыарқаның оңтүстігі, Бетпақдала үстіртінің шығысы, Үстірт

Сазды шөлдер: Үстірт, Бетпақдала

Шөлдің климаты тым континентті және аса құрғақ . Жалпы жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм-ден аспайды. Шөлдің кейбір аудандарында жылдық жауын-шашын 100 мм-ге де жетпейді. Жазда жаңбыр өте сирек жауады. Жауын-шашынның көбі көктемде түседі.

Қысы суық. Аяз -40°С-қа дейін жетеді. Жазы өте ыстық, қапырық әрі құрғақ. Шілденің орташа температурасы солтүстігінде 24° -26°С, оңтүстігінде 28° -30°С. Құм бетінде температура жазда 70°С-қа дейін қызады. Осының бәрі буланудың көп болуына септігін тигізеді. Көктемде еріген қарсуымен толығатын қазаншұңқырлар мен ойыстар жазда кеуіп кетеді. Олардың түбінде қалың тұз қабыршақтары пайда болып, ондай жерлерде ешқандай өсімдіктер өспейді.

Шөлейттің климаты құрғақ, тым континентті. Жауын-шашын аз, жылдық жауын-шашынның мөлшері 180-300 мм аралығында. Көктемнің аяғы мен жаздың басында жауын-шашын мол түседі, кыста және жазда аз жауады. Жаз барлық жерде ыстық. Шілденің орташа температурасы 22°-24°С, кейде ыстық 40°С-қа дейін жетеді. Қысы суық, ашық аязды күндер басым болады. Қаңтардың орташа температурасы -15°-17°С, ең төменгі температура зонаның шығысында (-50°С) байқалады. Шөлейт зонасында жазда өзендердің көбінің суы тартылып, кеуіп кетеді.

Тұрақты ағатын ең ірі өзендері - Ойыл, Жем, Topғай, Сарысу, Аягөз. Шөлейт зонасында 3000-нан астам көл бар. Олардың көпшілігінің суы кермек немесе ащы боладыШөлейттің климаты құрғақ, тым континентті. Жауын-шашын аз, жылдық жауын-шашынның мөлшері 180-300 мм аралығында. Көктемнің аяғы мен жаздың басында жауын-шашын мол түседі, кыста және жазда аз жауады. Жаз барлық жерде ыстық. Шілденің орташа температурасы 22°-24°С, кейде ыстық 40°С-қа дейін жетеді. Қысы суық, ашық аязды күндер басым болады. Қаңтардың орташа температурасы -15°-17°С, ең төменгі температура зонаның шығысында (-50°С) байқалады. Шөлейт зонасында жазда өзендердің көбінің суы тартылып, кеуіп кетеді.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның шөлейт және шөл зоналары: табиғи жағдайы, топырақтары және өсімдік-жануарлар әлемі

Қазақстанның шөлді аймақтары: географиясы, климаты және табиғи ресурстары

Оңтүстік Американың климаты мен табиғат зоналары; Африканың жер бедері мен пайдалы қазбалары

География: Қазақстанның табиғат зоналары бойынша қайталау сабағының жоспары

Жапонияның географиясы, климаты, экономикасы мен мәдениеті

Қазақстанның табиғат зоналары және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының сипаттамасы

Талдықорған қаласының географиясы, тарихы, климаты және әлеуметтік-мәдени инфрақұрылымы

Африка: географиясы, климаты, табиғи ресурстары және жануарлар дүниесі

Астана: тарихы, географиясы, климаты және демографиясы

Қазақстанның ерекше қорғалатын табиғи аумақтары мен табиғат зоналары: қорықтар мен ұлттық саябақтардың шолуы

Пәндер