Метапәндік бағдарламасы

Тақырыбы: “Бастауыш білім беру пәндерін метапәндік тұрғыда оқыту мәселесінің зерттелу жайы”

ЖОСПАР:

Мета, метапән ұғымдарының зерттелу жайы

Метапәндік тұрғыда оқыту мәселесін зерттеген шетел, қазақстандық ғалымдар

Мета - «үсті», «жалпыланған», «интеграцияланатын».

Аралық - «мынаған да, басқасына да жақын», «бірдеңемен аралас».

Метапәндік - білім беру мазмұнына жалпы дүние тану (пән үстілік) интерпретацияға оқытудың бағыттылығы.

Пәнаралық - жалпыланған білімді немесе анықталған құзыреттілікті қалыптастыру мақсатында бірнеше пәндерден немесе оқу пәндерінен білімдердің интеграциясына оқытудың бағыттылығы.

Пәнаралық әртүрлі пәндік аумақтардан қандай да бір құбылыстардың араласуымен негізделген, ал метапәндік пән негіздеріне жүгінулікті білдіреді.

Пәнаралық сабақтасудың нәтижесі пән болып табылады, ал метапәндік тәсілдің нәтижесі үрдіс, желі, аяқталмаушылық болып табылады.

Метапәндер - бұл дәстүрлі оқу пәндерінің үстінен құрылатын білім беру нысаны. Балалар мен жастардың қосымша білім беру жүйесіндегі білім беру үрдісі дәстүрлі пәндік қатынас саласында емес, пәндік және метапәндік құрамдауыштардың үйлесімділігінде құрылады.

Метапәндік тәсілдеме оқушылардың бойынша білімдерді пәндерге бөлуден әлемнің тұтас бейнесін құруға өтуіне мүмкіндік береді. Метапәнділікке қол жеткізудің негізгі құралдары метапәндер, пәнүстілік бағдарламалар, метапәндік тақырыптар және метапәндік қызмет болып табылады.

Осылайша, балалар мен жастарға қосымша білім беру жүйесінде метапәндік тәсілдемені қолдану оның негізгі мақсатын іске асыруға ықпал етеді, ол - жеке тұлғаны дамытуға, оның тарих пен мәдениет кеңістігі мәнмәтінінде өзіндік даму және өзіндік анықтауға іргетастық қабілеттерді дамытуға ықпал етеді.

Бұл - жаңа үлгідегі оқу пәні, оның негізінде оқу материалын интеграциялаудың ойлау қызметінің түрі және ойлаудың негізгі қабілеттеріне -

«білім»

«белгі»

«проблема»

«міндет»

рефлекстік қатынас принципі жатыр.

Метапәндік тәсіл ерекшеліктері:

Г. П. Щедровицкийдің тәсілінде қызметтің тасымалдаушысы жеке индивид емес, керісінше,

қызметтің өзі индивидтерді қамтитын

өздігімен іске асырылатын субстанция болып табылады.

Осы жоғарыда көрсетілген екі тәсілдерді біріктіру нәтижесінде эвристикалық қызметтің психологиялық-әдіснамалық аспекті А. В. Хуторскиймен түсіндіріледі:

субъектінің (оқушының) педагогпен бірге ұйымдастырылатын пәндік қызметі;

педагог және оқушылармен өзара әрекеттесуде құрылатын және түрленетін пәндік білімдердің генезисі және қызметтік құрылымын анықтау бойынша субъектінің қызметі ретінде. Оқушының когнитивті және креативтік қызметі ұйымдастырушылық қызметтік, әдіснамалық құрамдауыштардың көмегімен толықтырылады және ашылады.

Білім беру тәжірибесі метапәндік тәсілдемені іске асыруды қажет етеді:

Қазақстанның «Мемлекеттік білім беру стандарты» метапәндік нәтижелерге қойылатын талаптар ретінде мыналарды алға тартады (бастауыш мектеп мысалында) :

• оқу мақсаты мен міндетін қабылдау және сақтау, тәжірибелік міндетті танымдыққа өз бетінше түрлендіру қабілетін меңгеру;

• қойылған міндетке және оны іске асыру талаптарына сәйкес өз әрекеттерін жоспарлау, бақылау және бағалау білігі;

• оқу әрекетінің жетістігін/сәтсіздігін түсіну білігі;

• танымдық және тұлғалық рефлексияның бастапқы нысандарын игеру;

• ақпарат пен коммуникацияның түрлі құралдарын пайдаланумен ақпараттық, танымдық және тәжірибелік әрекетті жүзеге асыру білігі;

•зерттелетін объектілер мен процестердің үлгілерін құру үшін ақпарат ұсынудың белгі-символдық құралдарын, оқу және тәжірибелік міндеттерді орындау схемаларын пайдалану білігі;

• тектік-түрлік белгілер бойынша салыстыру, талдау, жалпылау, ең қарапайым жіктеуді жүргізу, аналогияны анықтау, белгілі түсініктерге жатқызу білігі;

• пәнаралық түсініктерді игеру.