Басқару психологиясының кезеңдері

Презентация қосу

Академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті

1-3 тақырып:

Басқару психологиясының кезеңдері

Орындаған: МФ-51,Амантай Балнұр
Жоспар:

1.Басқару психологиясының дамуының бірінші кезеңі: В.Тейлор,А.Файоль;

2.Басқару психологиясының дамуының екінші кезеңі: М.Вебердің мінсіз
бюрократия теориясы;

3. Басқару психологиясының дамуының үшініші кезеңі: адам факторының рөлі-
Э.Майо теориясы;

4. Басқару психологиясының дамуының төртінші кезеңі:адам ресурстарын
басқару;
1.Басқару психологиясының
дамуының бірінші кезеңі
Фредерик Уинслоу Тэйлор (1856-1915)
Басқару мәселелерін ғылыми тұрғыдан
қарастырудың маңызын ашқан алғашқы
мамандардың бірі - Фредерик Уинслоу
Тэйлор (1856-1915) (американ инженері,
басқару теориясының негізін салушы) болды.

Оның басты еңбектері – «Фабриканы басқару» (1903),
«Ғылыми менеджмент принциптері» (1911),
«Конгресстердің арнайы комиссия алдында көрсету» (1912).
Филадельфиядағы оның зиратының басына
«Ғылыми басқарудың атасы» деп жазылған.

Ол ғылыми басқару мектебін (1885-1920 жж.) құрды.
Фредерик Тэйлор өндіріс сапасын арттыру
үшін төрт негізгі ұстанымды ұсынды:

- өндірістің ғылыми негіздерін анықтау;
- қабілеттеріне сәйкес атқарушыларды дұрыс
іріктеу;
- еңбек үдерісінің анықталған операцияларының
негізінде атқарушыларды оқыту және
жаттықтыру;
- әкімшілік пен атқарушылардың арасындағы
тығыз ынтымақтастық.
1.Еңбек үдерісін жеке операцияларға бөлу,
олардың әрқайсысын, бүкіл жұмыс күнін 2. Бүкіл жұмыс уақытын
хронометраждау арқылы еңбек үдерісіндегі қатаң регламенттеу арқылы
жұмысшылардың қозғалыстарын зерттеу. еңбек әрекетін тиімді жүзеге
асыру
3. әкімшілік ғылыми белгіленген
нышандардың көмегімен (күш, 4. Оларды жаттықтырады,
ептілік, ұғымталдық т.б.) оқытады, өзінің негізгі
жұмысшыларды мұқият іріктейді. міндеттері деп есептеп,
дамытады.

5. Еңбек ақы төлеу – нақты орындалған жұмысты
бағалау қажет

Өндірісте осы ғылыми ұстанымдарды жүзеге асыруға
әкімшілік пен жұмысшылардың ынтымақтастығы
арқылы қол жеткізуге болады
Ф.Тейлор өз теориясын тұжырымдай отырып, мынадай
тоқтамға келді:
- дәстүрлі әдістің орнына – ғылым;
- қарама-қарсылықтың орнына үйлесімділік;
- дербес жұмыстың орнына- ынтымақтастық;
- әрбір жұмыс өнімділігін барынша арттыру, оларға
барынша қолайлы жағдай жасау.
Басқарудың классикалық немесе
әкімшілік мектебінің
негізін салушы Анри Файоль (1841-1925). -
француз инженері.

1888 жылы ол банкротта тұрған компанияны жетекшілік етуге
алды және отыз жыл уақытта оны Францияның ең озат
кәсіпорындары қатарына қосып, өзінің көп жылғы бақылауын
қорыта келе, Файоль «әкімшілдік теориясын» құрды.
Оның бұл тақырып бойынша алғашқы мақаласы 1900 жылы
шықты, ал «Жалпы және өнеркәсіптік басқару» кітабы 1916
жылы жарық көрді.
А.Файоль Парижде әкімшілік зерттеу орталығын басқарды. Ол
өзінің тұжырымдалған қағидаларының әмбебап және
тәжірибелік негізде де барлық салада: экономикада, басқару
қызметінде және ұйымдарда, әскерде және флоттарда
қолданылатынын дәлелдеді.

Анри Файоль әкімшілік функцияны талдай отырып,
оның негізгі бес элементтерін бөліп көрсетті:
- жоспарлау,
- ұйымдастыру,
- басшылық ету,
- үйлестіру,
- бақылау.
Анри Файоль ұсынған басқарудың 14 принципі (қағидасы):

1. Еңбекті бөлу – қызметкерлердің өз міндеттерін атқаруға
мамандандырылуына негізделген еңбекті бөлу, бұл жұмысты сол
мерзімде мөлшерін артығырақ етіп, тиімді орындауға мүмкіндік
береді;
2. Билік пен жауапкершілік. Билік шешім қабылдау және өкім беру
мүмкіндігі ретінде олар үшін жауапкершілік артуды меңзейді;
3. Тәртіп. Ұжымда бекітілген еңбек қатынастарын құрметтеуді және
оларды сақтауды меңзейтін тәртіп.
4. Дара басшылық. Қызметкер тек қана бір ғана тікелей бастықтан
бұйрық алуы тиіс;
5. Басшылықтың бірлігі. Қызметкерлер тобы бірыңғай бір
жоспармен әрекет етіп, бір мақсатта жетістікке бағытталуы тиіс;
6. Жеке мүдделердің жалпы мүддеге бағыныштылығы. Бір
жұмысшының немесе қызметкерлер мен жұмысшылар тобының
мүдделері ұйым мүддесінен асып түспеуі тиіс;
7. Қызметкерді мадақтау. Қызметкерлер еңбегі әділ бағалануы
(материалдық және матеиалдық емес тәсілдер арқылы) тиіс;
Анри Файоль ұсынған басқарудың 14 принципі (қағидасы):
8. Орталықтандыру және орталықсыздандыру. Орталықтандыру
және орталықсыздандырудың ара қатынасы ұйым қызметінің тиімділігін
қамтамасыз ететіндей болуы қажет;
9. Басшының иерархиясы. Ұйымды басқарушы лауазымды
тұлғалардың нақты иерархиясы болуы тиіс. Бірақ бұл иерархия қатып
қалған құрылым емес, ол қажет жағдайда өзгеріп отыруы тиіс;
10. Тәртіп. Әрбір адамға - өз орны, әр адам –өз орнында.
11. Әділдік. Әкімшіліктің бағынушыларға әділдігі мен сыйластығы.
Мейірімділік пен төреліктің үйлесімділігі;
12. Қызметкерлер құрамының тұрақтылығы. Кадрлардың жоғары
ағымы ұйым нәтижелігін кемітеді. Кадрлардың тұрақсыздығы нашар
менеджерден.
13.Ынтагерлік. қызметкерлердің ынтасы – жұмыстың тиімділігін
артырады және жанында жұмыс атқаратын адамдарды да
ынталандырады, ұйымға күш пен қуат береді;
14. Қызметкерлерді біріктіру (корпоративтік рух-дем). Қызметкерлерді
біріктіру оларға үлкен қауым мүшелері екенін сезіну мүмкіндігін беріп,
қатыстылықты қажетсіну, бірлік – ортақ күш.
2.Екінші кезеңі:
М.Вебердің мінсіз бюрократия теориясы
Макс Вебер – мемлекеттік бюрократия және
бюрократтарды жүйелі түрде талдаған
алғашқы ғалым, неміс социологы;
М.Вебердің 1921 ж. «Шаруашылық және
қоғам» атты классикалық еңбегінде
әкімшілік-мемлекеттік басқаруды зерттеді;
Вебермен жасалған талдау Германияның
бюрократиялық моделіне негізделген (алайда
өзге елдерге қатысты да қолданыла алады)
М.Вебердің пікірі:

1. Мемлекеттік басқару қатаң 4. Шынайы шенеуніктің
мамандығы – саясат емес;
бюрократиялық қағидаға
5. Шенеунік саясаткердің жүзеге
сүйенуі тиіс;
асыратынын жасамауы тиіс –
2. Жетекшінің авторитарлы күресу;
билігі болуы тиіс; 6. Шенеунік қате болып көрінсе
де, бұйры берушінің
3. Кәсіпқой мемлекеттік жауапкершілігімен бұйрықты
қызметшілер – ол орындауы тиіс; Ондай тәртіпсіз
шынайылыққа кепіл тұтас басқарушылық аппарат
беретін, жоғары әрекет ете алмайды;
сословиелік ар-намысқа ие, 7. Ал саясаткердің міндеті -
рухани еңбектің жоғаы жасаған ісіне өзінің жеке
жауапкершілігі
білікті маманы. Ондай
қызметшілерсіз орасан зор
жемқорлық туындайды
3.Үшініші кезеңі:
адам факторының рөлі-Э.Майо теориясы
Джордж Элтон Мэйо (1880-1949).
американ әлеуметтанушысы, психологы
Ол 13 жыл бойы жүргізген (4 кезеңнен тұрады)
Хоторн эксперименттерінің негізінде, «адами
қатынастар» мектебінің негізін қалаған.

Эксперимент қазіргі уақытта қызметкерлер менеджментіне
жатқызылатын;
- жұмысшылардың еңбек уәж деңгейін арттыру міндетін
шешумен;
- қызметкерлерді өндірісте жаңалықтарды жағымды
қабылдауға психологиялық даярлау;
- қызметкерлердің ынтымақтастығын және олардың еңбек
моралін дамыту;
- қызметкерлердің жеке дамуына ықпал ету факторы ретінде
ұйымдастыру мен басқару шешімдерінің сапасын жақсарту
мәселелеріне байланысты болды.
«Адам - «социобильдік жан», ол белгілі бір топқа қатыстылыққа
бағдарланған және топтық тәртіп контекстіне енгізілген».

- қатал иерархиясы бар бюрократиялық ұйым адамның табиғаты
және оның еркіндігіне үйлеспейді;
- кәсіпорын басшылары өнімге қарағанда, адамдарға көбірек
бағдарлануы тиіс. Адамдарға жағымды жағдай жасау қажет;
- бір адамды марапаттауға қарағанда бүкіл топттың еңбегін
марапаттау тиімдірек.
- Басшылықтың демократиялық стилі, еңбек және өзара қарым-
қатынастарды қанағат тұту деңгейін арттыру, ынтымақтастық
атмосферасын жасау - әлеуметтік марапаттау элементтері болып
табылады.
Басқарушылардың назарын адамдардың еңбек қызметінің
әлеуметтік және психологиялық аспектілеріне шоғырландыру –
қоғамдағы қарама-қайшылықтарды шешудің және қоғамның
әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етудің негізгі амалы.
Еңбек өнімділігін арттырудың тәсілдері:
- кәсіпорын әкімшілігі мен жұмысшылардың
өзара мүдделерін есепке алуға негізделген
паритеттік басқару (тең);
- жаңа техника мен технологияларды енгізумен,
еңбекті жағымды жағдайын жасаумен
қамтамасыз етілетін еңбекті ізгілендіру;
- ұжымдық шешімдерді қабылдау, кәсіпорынды
басқарудың демократиялық стилі;
- жұмысшыларды кәсіптік оқытуға және олардың
кәсіптік біліктілігін арттыруға жағдай жасау.

Ұқсас жұмыстар

Менеджмент психологиясына кіріспе

Басқару психологиясының даму кезеңдері

Балалар психологиясының даму тарихы, теориялар туралы негізгі түсініктер жайлы ақпарат

Басқару психологиясының даму бағыттары

Психологиялық мененджмент ғылыми - әдіснамалық тұрғыдан қалыптастыру

Басқару психологиясы генезисі

Басқару ғылымының негізгі мектептері

Еңбекті ғылыми ұйымдастыру мектебі

Заманауи басқару психологиясы

Басқару психологиясы теория негізінде

Пәндер