Топырақ қабатыны ылғалдылығы молайып, батпақтану процесі

Презентация қосу

Батпақ
Орындаған:Мауленқызы А.
Тексерген:Мұздыбаева Қ.
Батпақ
Үстіне мол ылғалға және ағыссыз жағдайға бейімделген
өсімдіктер ғана өсетін, қалыңдығы 0,3 метрден кем
болмайтын , минералды тау жыныстарының бетіне
шөккен , ылғалға қанық органикалық материалдардан
тұратын кұрылымды батпақ деп атайды . Ал,шым
тезектің қалыңдығы 30 см - ден аз аумақтарды батпақ
танған жерлер дейді . Әдетте батпақтар мен
батпақтанған жерлер қатарласа орналасады,сол себепті
олардың арасын дәл бөлетін шекара жүргізу мүмкін
емес,олар бір ландшафт түзілімі болып табылады.
Батпақтың пайда болуына екі түрлі негізгі себеп
жауапты :
1) аумақтың жалпы ылғалдылығы
2 ) келетін жылу мөлшері
Батпақтардың өсімдік жамылғысы ағаш,
шөп,мүк,бұталардың көптеген
түрлерімен ерекшеленеді . Өмір сүретін
ортаға бейімделген белгілі бір өсімдіктер
бірлестігін фитоценоз деп атайды .
Құрлықта батпақтар келесі жағдайларда қалыптасады :

1. Сутірек қабаты жер бетіне жақын орналасса және жауын
шашын мол жоғары қабатының ылғалдылығы көбейеді
Мұндай жағдайда кылқан жапырақты ормандарда алғашында
жасыл мүктер пайда болады,оларды як мүктер алмастырады
2. Батпактану процесі орманның ағаш кесілген және өртенген
үлескілерінде жылдам жүреді . Мұндай жерлер ойпаң
жерлермен қатар биіктеу жерлерде де кездесуі мүмкін .
3. Көктемгі тасқын суды өзен аңғарларынан енiстiгi өте аз
болғандықтан немесе жағалық кедергілерге байланысты өзен
арнасына түсуі киындығынан аңгарлар да батпақтар пайда
болады
4. Өзен аңғарларының беткейлерінде жер асты суларының шыгуына
байланысты және батпақтық өсімдіктердің дамуы арқасында кішігірім
батпақтар пайда болады.
5. Суайрықтардың ойпаңдарында , саз балшык қабатының астынан жер асты

сулары ерігіш тұздарды немесе ұсақ құмды шығарған орындарда батпақ пайда
болуы мүмкін .
6. Көпжылдық тоң дамыған аудандарда батпақтану процесі жылдам жүреді .

Тоң қабаты су өткізбейтін суті рек болғандықтан жоғары топырақ қабатында
ылгал дану процесі жылдамдайды . Вегетация кезеңіндегі ай тарлықтай
жоғары температура мен ылғалы мол жазгы климат өсімдіктердің дамуына
жағдай жасап , батпақта нуға көмектеседі .
7. Жер бетінің әр түрлі аумақтарының су режимі тек ылғалдылығын өзгеріске

ұшырататын адам қызметінің түрлі формалары батпанану процесіне
айтарлықтай әсер етеді . Мысалы , өзен арналарына бөгеттер салу арқылы су
деңгейінің көтерілуі экақын маңдағы жер асты сула рынын денгейін көтерілуіне
әкеліп соғады . Топырақ қабатыны ылғалдылығы молайып , батпақтану процесі
Батпақтың түрлері:

Ефтрофты(Ойпаңдық)

Олиготрофты(Беткейлі
к)

Мезотрофты(Өтпелі)
Ефтрофты(Ойпаңдық)
Ефтрофты(Ойпаңдық)-батпақтар жер
бедерінің ойыс бөліктерінде
орналасады . Әдетте батпақ беті тегіс
немесе көтеріңкі болып келеді . Бұл
батпақтардың қоректену көзіне
атмосфералық жауын - шашын мен
қоршаған жыралар арқылы түсетін
ағындымен қоса минералды тұздарға
бай жер асты сулары да жатады .
Олиготрофты(Беткейлік)
Олиготрофты(Беткейлік)-батпақтар негізінен
атмосфералық жауын - шашынмен қоректенеді ,
сондықтан да олар минералдық тұздарга кедей болып
келеді . Көпшілік жағдайда беткейлік батпақтарға тән
сипат – ол сфагналық мүктердің тұтас жамылғысының
болуы . Мүк тердің қалыңдауы мен шымтезектің жиналуы
шеткі аймактарына қарағанда батпағардың ортасында
жылдамырақ жүреді . Батпақтың беті шығыңғы сипатта
болады,орталық бөлігі шеттеріне қарағанда 7-8 м-ге
көтеріңкі болып келеді.
Мезотрофты(Өтпелі)
Мезотрофты(Өтпелі)-батпақтар өсімдік
жамылғысына және оларды
қоректендіретін сулардың минерал
дығына қарағанда ойпаңлық және
беткейлік батпақтардан екі ортасында
аралык сипатқа ие .
Ал , бетінің бедерінің орналасуының
геоморфологиялық ахуалына
байланысты, батпақтар келесі 2 топқа
бөлінеді:
1. Сүйірық кеңістіктерінің батпақ

масенатері .
2.Өзен ангарлары мен көл

қазаншұңқырларының батпақ массивтері
Назар аударғаныңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Топырақты химиялық ластауыштар

Шөлейттену. Жердің деградациясы

Топырақ жайлы

Топырақ экологиясы

БАЙКАЛ КӨЛІ

Жерді қашықтықтан зондтау жайлы түсінік

Шымды топырақтар Шымды - күлгінді

Булану аппараттары

Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, Мұны айтуға табиғаттың тілі жоқ

Қарбыздың ауыспалы егістегі орны

Пәндер