Маусымдық қар шегі

Презентация қосу

МҰЗДЫҚТАР
Орындаған:Мауленқызы А.
Тексерген:Мұздыбаева Қ.
Мұздықтар
Тұрақты қозғалыстағы, негізінен
құрлықта орналасқан,қатты
атмосфералық жауын-шашынның
жиналуы және қайта қалыптасуы
жолымен пайда болған мұздың
табиғи жиынтығын муздық деп
атайды.
Бүкіл жер шарының 16
млн.км2 .Олардың көлемі шамамен 24
млн.км2
Мұздықтар
Мұздықтар , жылдың жылы жартысында
түскен жылудың маусымдақ қарды ерітуге
шамасы келмейтін аймақтарда қалыптасады
. Мұндай аймақтардың төменгі шекарасы
болып , жылдык катты жауын - шашынның
кіріс-шығысын тендестік жғдайда болатын
жер деңгейіне сәйкес келетін климаттық қар
шегі есептеледі
Климаттық қар шегінің биіктігі әр
жылдарда метеорологиялық
жағдайларға байланысты кұбылып
отырады. Қар шегінің екі түрі бар :
маусымдық және орографиялық
Маусымдық қар шегі
Маусымдық қар шегі өз деңгейін ауаның
температурасының маусымдық кұбылмалығына
байланысты өзгертіп отырады . Қыста төмендеп
, жазда жоғары көтеріледі Мұндай құбылудың
мөлшері , мысалы Кавказда теңіз деңгейінен
санағанда 550 .. 2000 м аралығында құбылуын
мүмкін , әдетте бұл деңгей 2700.3800 м
шамасында тербеледі.
Орографиялық қар шегi
Орографиялық қар шегi шатқалдарда , куыстарда
сақталған кар дақтарының төменгі шекарасы болып
табылады . Бул кардактары тау жоталарының көленке,
теріскей беткейлерінде , климаттык кар шегінен төмен
орналасады . Мысалы , Солтүстік Оралды терең , күн
туспейтін терең шұңқырларында мұздықтар теңіз
деңгейінен санағанда 500 ... 1000 метрлік биiктiктерде
кездеседі . Климаттық және орографиялык кар
шектеріні арасындагы биіктік алшақтығының мелшері
жүздеген метрге жетуі мүмкін.
Мұздықтардың еруі
Қар шегінен төмен түскен мұздық, жылу ағысының
әсерінен ери бастайды . Еру процесіндегі негізгі
рөлді климаттық факторлар аткарады . Мұздыктың
беткі қабатының еруі күн сәулесінің тікелей
жылуының әсерінен , жылы ауаның ысытуынан ,
жанбырдың әсерінен және мұздыкты қоршаған тау
беткейлерінен шағылысқан радиациясынан болады.
Таулы жерлерде ауаның температурасының тәулік
ішінде шұғыл құбылмалылығының салдарынан
муздықтың беткі кабатының еруі күндізгі
сағаттарда күшті көрініс береді.Қараңғы түсісімен
және суык булығыр күндерде еру тез тежеледі .
Мұздықтардың типтері
Мұздықтар климаттык жағдайлар
мен жер бедеріне байланысты бір-
бірінен үлкен өзгешеліктермен
ерекшеленеді . Олардың-ерекше
сипатталатын типтері төмендегілер :
1 ) тау беткейлерінің мұздықтары ;
2 ) аңғар мұздықтары ;
3 ) тау жотарының мұздықтары ;
4 ) күрделі мұздықтар
1.Тау жоталарының немесе жеке тау беткейлерінде көбінесе
асылған ( ілінген ) деп аталатын мұздықтар кездеседі . Олар
ешқашан тау етегіне түспейді ,биік тау беткейіне бүкiл
массасымен жабысып ілініп тұрады.
2.Аңғарлық мұздықтар ең бір ерекше сипатталатын топ. Бул
топтын қасиеттері басқа топ мұздықтарға қарағанда жақсы
зерттелген . Бұл типтегі мұздықтар жоғары кең бөлігі қатты
жауын - шашын жиналатын алап қызметін атқаратын , ал қатты
жауын - шашын жиналатын аймақтан төмен орналасқан бөлігі мұз
ағатын канал немесе мұздықтың тілі орналасқан тау аңғарының
айтарлықтай бөлігін алып жатады . Бір ғана мұз ағысынан тұратын
мұздықты карапайым мұздық , ал егер ол бірнеше қапталдық
салалардан тұратын болса , онда мұздық күрделі деп айтылады.
3. Тау шындарының мұздықтарының ішінде қоржын типтес мұздықтар
ерекше түрге жатады . Олар тау жотасының екі жақ беткейлеріне
орналасқан болып келеді және өздерінің жоғары бөліктерімен тау
жотасының төбесі арқылы ұласып жатады . Кейбір төбелері айтарлықтай кең
тегіс немесе бір жағына көлбей жатқан таулы аймақтарда белгілі климаттық
жағдайда тегіс тау шындарының мұздықтары пайда болады
4. Арктика мен антарктида жогарыда келтірілген мұздықтар түгелдейдерлік
кездеседі деуге болады . Олар кұрлықтар мен аралдардың кең-байтақ
кеңістіктерін басып жатады . Оларды жамылғы мұздықтар дейді . Мұндай
күрделі мұздықтар кешені теңіз деңгейінен аса көп көтерілмейді және
олардың тілдері көбінесе тікелей теңіздерге түсіп жатады . Олар тербеліс
пен сыртқы күштер әсерінен сынып , жүзбелі мұз тауларын немесе
айсбергтерді қалыптастырады .
Назар аударғаныңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Табиғаттағы маусымдық өзгерістер

Мұхиттану немесе мұхиттар гидрологиясы - дүниежүз

Мұздық денудациясының басым аймағы

Динамикалық қатарлар туралы түсінік және оның түрлері

Қар жамылғысы

Тундра мен орман тундрадағы индикациялық заңдылықтар

Тропикалық типтегі өзендер

Шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы құрылымы сақтап, сыни хабарлама жасау

Ертіс орманы резерваты

Қалмақан Әбдіқадыров Қажымұқан хикаяты туралы ақпарат

Пәндер