Сақтандыру тарифінің құрылымы

Актуарлық қызмет

Жоспар:

Актуарлық есептеулердің мәні, оның болуы.

Тарифтік ставкалардың экономикалық мазмұны.

Шығын сақтандыру сомалары және оның элементтерінің экономикалық мазмұны.

Нетто және брутто ставкаларды есептеу әдістері.

1. Актуарлық есептеулердің мәні, оның болуы.

Сақтандыру тарифтерін есептеуде қолданылатын математикалық және статистикалық әдістердің жүйесін актуарийлік есептеулер (лат. Actuarius -есепші) деп атайды.

Актуарийлік есептеулер математикалық формулалар түрінде халықтың өмір сүру ұзақтығымен байланысты ұзақ мерзімді сақтандыру операцияларына сақтандыру қорының құрылуы және жұмсалу механизмін сипаттайды, яғни өмір мен зейнетақыны сақтандыруда қолданылады.

Актуарийлік есептеулер - сақтандыру үшін қажетті шығындарды анықтайтын процесс. Оның көмегімен сақтандыру қызметінің құны анықталады.

Обьектіні сақтандыру шығындары ұсынылатын форма сақтандыру калькуляциясы деп аталады.

Актуарийлік есептеулерді жүргізуге ықпал ететін сақтандыру ісінің ерекшеліктері:

Актуарийлік есептеулердің негізгі міндеттері:

- Тәуекелдерді зерттеп, топтастыру;

- Сақтандыру оқиғасы туындауының математикалық ықтималдығын есептеу;

- Іс жүргізудің қажетті шығындарын математикалық негіздеу;

- Қажетті сақтандыру қорларды математикалық негіздеу, оларды қалыптастыру әдістерін анықтау;

- Актуарийлік есептеулердің міндетіне инвестициялық ресурстар ретінде сақтандырушының сақтандыру резервтерін пайдалануы барысындағы капитал салымының нормаларын зерттеуді де жатқызуғы болады;

Жіктелуі:

2. Тарифтік ставкалардың экономикалық мазмұны

Актуарийлік есептеулердің негізінде тарифтік ставкалардың көлемі анықталады.

Тарифтік ставка немесе сақтандыру тарифі - жалпы сақтандыру сомасының пайыздық ставкасы. Тарифтік ставкалардың көмегімен сақтанушылармен төленетін сақтандыру жарналары есептеледі.

Сақтандыру жарнасы - ақшамен сипатталған сақтандыру тарифінің сақтандыру сомасының 100 теңгесіне көбейту немесе пайыздық тарифтік ставканы жалпы сақтандыру сомасына көбейтіп, жүзге бөлу.

Халықаралық тәжірибеде сақтандыру жарнасының негізінде жатқан тарифтік ставка брутто-ставка деп аталады.

Нетто-ставка - сақтанушыларға сақтандыру төлемдерін жүргізу үшін пайдаланылатын сақтандыру қорын қалыптастыруға арналған, яғни сақтандыру шарты бойынша сақтандырушының қаржылық міндеттемелерін орындауы үшін қолданылады.

Жүктеме - сақтандырушы шығындарын өтеуге арналған: қосымша шығындарды өтеу, қорды, резервтік және өзге де қорларды қалыптастыру.

АШ

Нетто-ставка

ІШЖ

Брутто-ставка н\е сақтандыру тарифі

жүктеме

АШ- алдын алу шаралары;

ІШЖ- іс жүргізу шығындары;

П- жоспарланатын пайда;

Сурет 1. Сақтандыру тарифінің құрылымы.

Сақтандыру тарифін өңдеу және негіздеу процесі тарифтік саясат деп аталады.

Тарифтік саясат-сақтандыруды табысты да шығынсыз орындау үшін сақтандыру тарифтерін орнату, нақтылау және реттеу бойынша сақтандырушының мақсатты іс-әрекеті.

3. Шығын сақтандыру сомалары және оның элементтерінің экономикалық мазмұны.

Сақтандыру сомасының шығындылық көрсеткіші нетто-ставканы қалыптастырудың негізін құрайды.

Сақтандыру сомасының шығындылығы- сақтандыру оқиғаларын санының сақтандырылған обьектілер санына қатынасы.

Ақшалай көрсеткіштердің қатынасы ретіндегі сақтандыру сомасының шығындылығы түрлі факторлардың ықпалынан тәуелді болатын синтетикалық шама болып табылады:

- Сақтандырылған обьектілердің саны -а

- Сақтандырылған обьектілердің сақтандыру сомасы- в

- Сақтандыру оқиғаларының саны -с

- Залал шеккен обьектілердің саны -d

- Сақтандыру өтемінің сомасы -f

- Сақтандыру сомасының шығындылық көрсеткіші- q

Сақтандыру сомасы шығындылығының көрсеткіші:

c*d*f*a f

a*c*d*b b

4. Нетто және брутто ставкаларды есептеу әдістері.

Сақтандырудың әр түрі немесе біртекті обьектілері бойынша нетто-ставкаларды есептеу әдістемесі тарифтік кезеңдегі сақтандыру сомасының орташа шығындылық көрсеткішін анықтауға негізделген. Ол үшін ең алдымен, сақтандыру сомасының шығындылық көрсеткіштерінің динамикалық қтары құрылып, лның тұарықтылығы бағаланады. Динамикалық қатарды бағалауға байланысты тәуекелдің үстеме мөлшері анықталады.

Жүктемені есептеу үшін мынадай формула қолданылады:

Н=В-N

Мұндағы: В- брутто-ставка

N- нетто-ставка

Брутто-ставканы есептеу формуласы:

В=N(100-H %) *100

Мұндағы: H (%) - брутто-ставкаға қатысты жүктеменің үлес салмағы

Қазақстанда актуарийлер қоғамы бар. Оның нақты мүшелері -25 адам. Ал лицензияланған актуарийлер саны -63 адам. Қазақстандағы актуарийлер қоғамы жыл сайын мүшелік жарна төлеуі тиіс. Осы жарналар қоғамның шығындарын өтеу үшін қажет. Жарнаның мөлшері:

Лицензиясы бар актуарийлерге - 3 тг.

Лицензиясы жоқ актуарийлерге - 15000 тг.