Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың әдістемесін құрастыру

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ

ЖАЛПЫ ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ

Магистрлік диссертация

Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру(5сыныптағы қазақ тілі негізінде)

Магистрант: Достарбекова Ш.

“6М012400-Педагогикалық өлшемдер”, 202 топ

Ғылыми жетекші:Пед. ғ. аға оқытушы: Омарбекова Ш. О

Алматы, 2020

Зерттеудің мақсаты:

Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың ғылыми-теориялық негіздерін айқындау және әдістемелік тұрғыда қамтамасыз ету.

Соңғы жылдары оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру мәселесі көптеген қазақстандық және шетелдік ғалымдардың зерттеу пәні болды. Мәселен, В. В. Гаврилюк, Г. Г. Сорокин, Ш. Ф. Фарахутдинов (2009) функционалдық сауаттылықты ақпараттық қоғам мәдениетінің бөлігі ретінде қарастырса [39], А. А. Контримович, М. В. Паюнена (2011) құзыреттілік қалыптастрыу функционалдық сауаттылықты меңгеруге әсер етеді деп санайды [40] .

ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

(В. В. Давыдов, А. А. Леонтьев, Д. Б. Эльконин, В. А. Болотов, О. Е. Лебедев, И. А. Зимняя, А. К. Маркова, С. Г. Молчанов, Г. К. Селевко, В. В. Сериков, В. А. Сластенин, А. В. Хуторской, М. Ж. Жадрина, С. Д. Мұқанова, И. И. Бим, Ф. Ш. Оразбаева, Е. И. Пассов, В. Л. Ляховицкий, Н. Сауранбаев, С. Кеңесбаев, С. Жиенбаев, Т. Ахметов, Ғ. Бегалиев, А. Айдаров, Ж. Д. Адамбаева, Б. Б. Құлмағамбетова, К. Ы. Сариева, М. М. Артықов)

1-міндет бойынша

Функционалдық сауаттылық деген не?

Оқушылардың сыртқы ортамен қарым-қатынас жасау қабілеті

Оқушылардың өзгермелі өмірге бейімделуінің шарты

Оқушылардың әлеуметтік мәдени дамуының өлшемі

Оқушылардың білім, білік дағдыларының құзіреттілікке ұласу жолы

Оқушылардың жеке бас қабілеттерін дамытудың тетігі

Функционалды сауаттылық

Оқушылардың қатысымдық ақпараттық проблемалардың шешімін табу құзіреттіліктерінің бірлігі

Оқушылардың әлеуметтік дағдыларын дамытудың негізі

«Функционалдық сауаттылық бойынша ұлттық жоспардың мақсаты - оқушылардың білімдерін өмірде тиімді қолдануға үйрету, ол орта білім жүйесінің

парадигмасын түбегейлі өзгертудің негізі болып табылады».

Н. Ә. Назарбаев.

Педагогикалық -психологиялық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау негізінде

5 сыныптарға қазақ тілі пәні бойынша «Оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру» әдістемесі бойынша жұмыс барысы

5 сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын қалыптастырудың психологиялық негізі

5 сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын қалыптастырудың педагогикалық негізі

5сынып оқушыларына функционалдық сауаттылықты қалыптастырудың әдістемесі

Өздігінен әрекет ету білігін қалыптастыру

Қазақ тілін функционалдық сауаттылықты дамыту бағытында оқытуда педагогиканың, дидактиканың жаңашыл идеяларын қолдану

Қазақ тілі сабақтарын «грамматикалық ережені айту», «жаттату», «талдаулар жүргізу» сияқты ғана іш пыстыратын əдістермен шектемей, оқушылардың функционалдық сауаттылығын, яғни күнделікті өмір жағдаяттарында керек болатын білім мазмұнын теориялық жəне практикалық бағытта ұйымдастыру

Сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсе алу қабілеті және сол ортаға барынша тез бейімделе алуы мен қарым-қатынас жасай алу деңгейін қалыптастыру

Оқушының білімін тексеру мен бағалаудың жаңа формалары, жаңа оқыту технологиялары, білім мазмұнын сұрыптаудағы жаңашыл əдістер аса өзекті болып табылады.

«Қызықты грамматика əлемінде», «Жоба сабақтар», «Ойын сабақтар» сияқты оқу іс-əрекеттері белсенді өтетін түрлермен көбірек ұйымдастырылуы арқылы оқушылардың өз бетімен қазақ тілі меңгеру дағдыларын қалыптастыру

Оқу әрекетін орындаудағы өзіндік жеке стилі қалыптасуы

Оқушылар білімін құзыреттілік негізінде бағалау.

ЮНЕСКО анықтамалары

2-міндет бойынша

функционалдық сауаттылығын Қазақ тілі сабағында бағалаудың ерекшеліктері

Функционалдық сауаттылықтың бөлімдері

Сипаттамалары

Оқу және жазу сауаттылық

Оқушылардың көне дүниелермен танысу, білу, құштарлану құзыреттілігін қалыптастыру. Көрген - білгендерін тиянақты түрде мазмұндап жеткізу

Жаратылыстану ғылымдарындағы сауаттылық

Оқушының ғылыми дүниетанымын қалыптастырып, ғылыми білім жүйесіне негізделіп, танымның логикалық - саналы тәсілдеріне арқа сүйей отырып, оқушыға берілетін теориялық біліммен сипатталып, ғылыми категориялар мен дәлелдерді кеңінен пайдалануға машықтандырады.

Компьютерлік сауаттылық

Оқушының ақпараттық мәдениеттілігін, сауаттылығын, алгоритмдік ойлауын қалыптастыру және эмоциялық қабылдау түрлері мен есте сақтауын дамыту.

Математикалық сауаттылық

Математикалық сөйлеу және жазу мәдениетіне қоршаған ортаны және олардың заңдылықтарын баяндау, оны оқып үйренудің оқушылардың дүниенің ғылыми бейнесін меңгерудегі басты құралы ретінде көрінеді

Денсаулық сауаттылық

Дені сау, жаны сау оқушы тұлғасын қалыптастыру

Құқықтық сауаттылық

Оқушының құқықтық білімін жақсарту, құқықтық ұғыну, өз құқықтары мен бостандықтарын, міндеттерін білу, заң күшіне сену т. б.

Баллдық жүйе

(10 балл)

Критерийлері

Білім алуда мотивация туғыза отырып, оқушылардың өз бетімен ойлау және ынталандыру мақсатында қызығушылықтарының артуы

білімнің тереңдігі мен тиянақтылығын сипаттайтын нақты кері байланысты қаншалықты қамтамасыз етуі

оқушыларды дербес бағалау, өзін-өзі бағалау қызметіне қаншалықты үлес қосатындығын бейнелейді

Сабақ барысындағы белсенділігі мен шығармашылық әрекеттерінің тарсырма орындаудағы жүйелігі мен нәтижелігі

Кесте - Қазақ тілі сабағында функционалдық сауаттылықтың қалыптасуын бағалаудың критерийлері

Тәсілдер

Әдістер

Жұппен ойлау

«Зымыpaн cұpaқтap», «Тілдік марафон»

Ақылмандар сарабы

«Жолға шығу», «Сұрақтар жаңбыры»

Ойлан, жұптас, бөліс

«Екі ассоциация ойыны»

Мадақтау

«Түрлі-түсті фишкалар», «Сайыс»

Оңай және қиын сұрақтар кестесі

«Керісінше кеңестер», «Ыстық орындық», «Авторлық орындық»

Кесте 5 - Қазақтілі сабағында функциолналдық сауаттылықты бағалаудың әдістері мен тәсілдері

3-міндет бойынша

Оқушыларға берілген тақырыптар бойынша жоба жасап келу тапсырылды:

- Абай Құнанбаевқа 175 жыл

- Әл-Фараби - ақылшы, ғалым, ұстаз.

- Тіл тағдыры - ел тағдыры

Мұндaй тaпcыpмaлap тілдің пpaктикaлық қолдaнылуынa ықпaл eтеді. Бaлaлap қызығып, шeт тіліндe cөйлecугe қоpықпaды. Cонымeн қaтap, мұндaй тaпcыpмaлap өтe пaйдaлы, ceбeбі олap оқушылapдың ecіндe caқтaлды және оқушылардың зерттеушілік қабілеттері дамыды. Бұл жобада оқушылар өздері ізденіп, тапсырмаға шығармашылықпен қарады.

Білімді басқару эволюциясындағы кезеңдері:

PISA зерттеулерінде оқу сауаттылығы келесі деңгейлерге бөлінеді:

1) мәтінде қажетті ақпараттарды қарапайым критерийлер (ең төменгі деңгей) бойынша іздестіру;

2) мәтінде қажетті ақпараттарды көптеген критерийлер бойынша іздестіру;

3) мәтінде қажетті ақпараттарды іздестіру, ақпаратардың үзінділері арасындағы байланыстарды тану, белгілі, бірақ қарама-қарсы ақпараттармен жұмыс;

4) терең жасырылған ақпараттары бар үзінділердің тізбектілігі немесе комбинациясын іздестіру және орналастыру, тапсырманы орындау үшін мәтінде қандай ақпараттың қажеттігі туралы қорытынды жаса алу;

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ АРҚЫЛЫ ЖЕКЕ

Функционалдық сауаттылық

Функционалдық сауаттылықты дамыту

Математикалық сауаттылық - өмір сүрудің негізгі компоненттері

Көркем шығармаларды талдау арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру

Бастауыш сыныпқа сан есімді оқыту

Пән оқытушысы

Оқиғаның шиеленісуі

Эксперименттік биология сабақтарының әдістемесі

Жалпы оқушының жан дүниесін дамыту

Пәндер