Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың әдістемесін құрастыру

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
ЖАЛПЫ ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ

Магистрлік диссертация
Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың функционалдық
сауаттылығын қалыптастыру(5сыныптағы қазақ тілі негізінде)

Магистрант: Достарбекова Ш.
“6М012400-Педагогикалық өлшемдер”, 202 топ

Ғылыми жетекші:Пед.ғ. аға оқытушы: Омарбекова Ш.О

Алматы, 2020
Зерттеудің мақсаты:

Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың
функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың
ғылыми-теориялық негіздерін айқындау және әдістемелік тұрғыда
қамтамасыз ету.
Зерттеудің Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыруды бағалаудың ғылыми-теориялық негіздерін айқындау;
міндеттері:

Қазақ тілі пәнін оқыту үдерісінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыруды бағалаудың ерекшеліктері мен критерийлерін анықтау;

Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыруды бағалаудың әдістемесін құрастыру.
1-
міндет ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ
бойынш ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
а ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

(В.В.Давыдов, А.А.Леонтьев, Д.Б.Эльконин, В.А.Болотов, О.Е.Лебедев, И.А.Зимняя, А.К.Маркова,
С.Г.Молчанов, Г.К.Селевко, В.В.Сериков, В.А.Сластенин, А.В. Хуторской, М.Ж.Жадрина,
С.Д.Мұқанова, И.И.Бим, Ф.Ш.Оразбаева, Е.И.Пассов, В.Л.Ляховицкий, Н.Сауранбаев, С.Кеңесбаев,
С.Жиенбаев, Т.Ахметов, Ғ.Бегалиев, А.Айдаров, Ж.Д.Адамбаева, Б.Б.Құлмағамбетова, К.Ы.Сариева,
М.М.Артықов)

Соңғы жылдары оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру мәселесі
көптеген қазақстандық және шетелдік ғалымдардың зерттеу пәні болды. Мәселен,
В.В.Гаврилюк, Г.Г.Сорокин, Ш.Ф.Фарахутдинов (2009) функционалдық сауаттылықты
ақпараттық қоғам мәдениетінің бөлігі ретінде қарастырса [39], А.А.Контримович,
М.В.Паюнена (2011) құзыреттілік қалыптастрыу функционалдық сауаттылықты
меңгеруге әсер етеді деп санайды [40].
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
ДЕГЕН НЕ?
«Функционалдық сауаттылық бойынша ұлттық жоспардың мақсаты –
оқушылардың білімдерін өмірде тиімді қолдануға үйрету, ол орта білім жүйесінің
парадигмасын түбегейлі өзгертудің негізі болып табылады».
Н.Ә.Назарбаев.

Оқушылардың сыртқы Оқушылардың өзгермелі
ортамен қарым-қатынас өмірге бейімделуінің шарты
жасау қабілеті

Оқушылардың
Оқушылардың Функционалды әлеуметтік мәдени
жеке бас дамуының өлшемі
сауаттылық
қабілеттерін
дамытудың тетігі

Оқушылардың әлеуметтік
Оқушылардың дағдыларын дамытудың
қатысымдық ақпараттық негізі
проблемалардың шешімін Оқушылардың білім,
табу құзіреттіліктерінің білік дағдыларының
бірлігі құзіреттілікке ұласу жолы
Педагогикалық –психологиялық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау негізінде
5 сыныптарға қазақ тілі пәні бойынша «Оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыру» әдістемесі бойынша жұмыс барысы
5 сынып оқушыларының 5 сынып оқушыларының 5сынып оқушыларына функционалдық
функционалдық сауаттылығын функционалдық сауаттылығын сауаттылықты қалыптастырудың әдістемесі
қалыптастырудың психологиялық қалыптастырудың
негізі педагогикалық негізі
Өздігінен әрекет ету білігін Қазақ тілін функционалдық Қазақ тілі сабақтарын «грамматикалық
қалыптастыру сауаттылықты дамыту бағытында ережені айту», «жаттату», «талдаулар
оқытуда педагогиканың, дидактиканың жүргізу» сияқты ғана іш пыстыратын
жаңашыл идеяларын қолдану əдістермен шектемей, оқушылардың
функционалдық сауаттылығын, яғни
күнделікті өмір жағдаяттарында керек
болатын білім мазмұнын теориялық жəне
практикалық бағытта ұйымдастыру

Сыртқы ортамен қарым- Оқушының білімін тексеру мен «Қызықты грамматика əлемінде», «Жоба
қатынасқа түсе алу қабілеті және бағалаудың жаңа формалары, жаңа сабақтар»,«Ойын сабақтар» сияқты оқу
сол ортаға барынша тез оқыту технологиялары, білім іс-əрекеттері белсенді өтетін түрлермен
бейімделе алуы мен қарым- мазмұнын сұрыптаудағы жаңашыл көбірек ұйымдастырылуы арқылы
қатынас жасай алу деңгейін əдістер аса өзекті болып табылады. оқушылардың өз бетімен қазақ тілі
қалыптастыру меңгеру дағдыларын қалыптастыру

Оқу әрекетін орындаудағы Оқушылар білімін құзыреттілік
өзіндік жеке стилі қалыптасуы негізінде бағалау.
2-
міндет ЮНЕСКО АНЫҚТАМАЛАРЫ
бойынш
а
• адамға жүктелген немесе немесе өз • оқу және жазу
еркімен алған функцияларды дағдылары,
орындаудағы даярлық деңгейі
есептеулер,
құжаттармен
жұмыстар

Функционалды
сауаттылық
Сауаттылық
(латынша –
бағыт)

Функционалды
сауаттылықты Минималды
қалыптастыру сауаттылық

• күрделі, көп қырлы, • қарапайым
ұзақ мерзімді хаттарды
процесс. оқу мен
жазу
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА БАҒАЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Функционалдық Сипаттамалары
сауаттылықтың бөлімдері
Оқу және жазу сауаттылық Оқушылардың көне дүниелермен танысу, білу, құштарлану құзыреттілігін
қалыптастыру. Көрген - білгендерін тиянақты түрде мазмұндап жеткізу

Жаратылыстану Оқушының ғылыми дүниетанымын қалыптастырып, ғылыми білім жүйесіне
ғылымдарындағы негізделіп, танымның логикалық – саналы тәсілдеріне арқа сүйей отырып,
сауаттылық оқушыға берілетін теориялық біліммен сипатталып, ғылыми категориялар мен
дәлелдерді кеңінен пайдалануға машықтандырады.

Компьютерлік сауаттылық Оқушының ақпараттық мәдениеттілігін, сауаттылығын, алгоритмдік ойлауын
қалыптастыру және эмоциялық қабылдау түрлері мен есте сақтауын дамыту.

Математикалық сауаттылық Математикалық сөйлеу және жазу мәдениетіне қоршаған ортаны және олардың
заңдылықтарын баяндау, оны оқып үйренудің оқушылардың дүниенің ғылыми
бейнесін меңгерудегі басты құралы ретінде көрінеді
Денсаулық сауаттылық Дені сау, жаны сау оқушы тұлғасын қалыптастыру
Құқықтық сауаттылық Оқушының құқықтық білімін жақсарту, құқықтық ұғыну, өз құқықтары мен
бостандықтарын, міндеттерін білу, заң күшіне сену т. б.
Кесте - Қазақ тілі сабағында функционалдық сауаттылықтың
қалыптасуын бағалаудың критерийлері

Баллдық Критерийлері
жүйе
(10 балл)
2 Білім алуда мотивация туғыза отырып, оқушылардың өз бетімен ойлау және
ынталандыру мақсатында қызығушылықтарының артуы
3 білімнің тереңдігі мен тиянақтылығын сипаттайтын нақты кері байланысты
қаншалықты қамтамасыз етуі

3 оқушыларды дербес бағалау, өзін-өзі бағалау қызметіне қаншалықты үлес
қосатындығын бейнелейді

2 Сабақ барысындағы белсенділігі мен шығармашылық әрекеттерінің тарсырма
орындаудағы жүйелігі мен нәтижелігі
3-
міндет
бойынш
Кесте 5 – Қазақтілі сабағында функциолналдық сауаттылықты бағалаудың әдістері мен тәсілдері
а

Тәсілдер Әдістер
Жұппен ойлау «Зымыpaн cұpaқтap», «Тілдік марафон»
Ақылмандар сарабы «Жолға шығу», «Сұрақтар жаңбыры»
Ойлан,жұптас, бөліс «Екі ассоциация ойыны»
Мадақтау «Түрлі-түсті фишкалар», «Сайыс»
Оңай және қиын сұрақтар «Керісінше кеңестер», «Ыстық орындық»,
кестесі «Авторлық орындық»
Білімді басқару эволюциясындағы
кезеңдері:
PISA зерттеулерінде оқу сауаттылығы келесі
деңгейлерге бөлінеді:
1) мәтінде қажетті ақпараттарды қарапайым
критерийлер (ең төменгі деңгей) бойынша
іздестіру;
2) мәтінде қажетті ақпараттарды көптеген
критерийлер бойынша іздестіру;
3) мәтінде қажетті ақпараттарды іздестіру,
Оқушыларға берілген тақырыптар бойынша жоба жасап ақпаратардың үзінділері арасындағы
келу тапсырылды: байланыстарды тану, белгілі, бірақ қарама-
- Абай Құнанбаевқа 175 жыл қарсы ақпараттармен жұмыс;
- Әл-Фараби – ақылшы, ғалым, ұстаз. 4) терең жасырылған ақпараттары бар
- Тіл тағдыры – ел тағдыры үзінділердің тізбектілігі немесе комбинациясын
Мұндaй тaпcыpмaлap тілдің пpaктикaлық қолдaнылуынa іздестіру және орналастыру, тапсырманы
ықпaл eтеді. Бaлaлap қызығып, шeт тіліндe cөйлecугe орындау үшін мәтінде қандай ақпараттың
қажеттігі туралы қорытынды жаса алу;
қоpықпaды. Cонымeн қaтap, мұндaй тaпcыpмaлap өтe
5) күрделі мәтіндерді түсіну және оларды
пaйдaлы, ceбeбі олap оқушылapдың ecіндe caқтaлды және интерпретациялау, мәтіннің мазмұнына сәйкес
оқушылардың зерттеушілік қабілеттері дамыды. Бұл жобада қорытындылар мен болжамдар жасау [67, 6].
оқушылар өздері ізденіп, тапсырмаға шығармашылықпен
қарады.
Бағалау критерийі № тапсырма Дескриптор Балл
Білім алушы
Тыңдалған мәтіннің мазмұнын 1 Сұрақтарға жауап береді:
түсінеді 1-сұрақ; 1
2-сұрақ; 1
3-сұрақ; 1

Негізгі және қосымша ақпаратты 2 Мәтіннен негізгі ақпараттарды
анықтайды анықтайды: 1
1-ақпарат; 1
2-ақпарат; 1
Мәтіннен қосымша ақпараттарды 1
анықтайды:
1-ақпарат;
2-ақпарат;

Барлығы 7
Сынып 5-б
Пән атауы Қазақ тілі 2- тоқсан қорытындысы
Мұғалімнің аты, тегі, әкесінің аты Достарбекова ШолпанТойғожақызы

Айы
1-БЖБ 2-БЖБ 2-ТЖБ
№ р/с Кунi
Оқушыныңатыментегі м.б. 7 м.б. 7 м.б. 30
1 АбильбековСаят 5 5 24
2 АкпарРишат 5 6 24
3 АубакировМедет 6 5 26
4 БекбосынқызыАқниет 6 6 27
5 ЖабықНұрсұлтан 5 5 23
6 ЖақыпбекЕркеназ 6 5 27
7 ЖамалбекАлина 6 6 27
8 ЖумабайМәди 5 6 27
9 ЖұмабекНұрбол 5 5 25
10 ЖұмашЛаура 6 6 28
11 КәдірсізІңкәр 5 6 24
12 ҚабиболлаКәмилә 5 5 21
13 ҚабылжанАблай 5 5 15
14 НұрғалиҚарақат 6 6 28
15 НысанбайЖаннұр 6 5 28
16 ОразханЖұлдыз 6 5 24
17 ТұрғалиТалғат 5 4 18
18 ҰланБекзат 5 5 16
ҚОРЫТЫНДЫ
• Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың
функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың ғылыми-
теориялық негіздерін айқындалды.
• Қазақ тілі пәнін оқыту үдерісінде оқушылардың функционалдық
сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың ерекшеліктері мен
критерийлері анықталды.
• Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыруды бағалаудың әдістемесі құрастырылды.
КІРІСПЕ .......................................................................................
.............................................
1 ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ 11
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1 Оқушылардың функционалдық сауаттылығын жаңартылған білім мазмұны жағдайында 11
қалыптастырудың зерттелу жағдайы
1.2 Жаңартылған білім мазмұнында функционалдық сауаттылықты қалыптастыруды
бағалаудың мәні мен мазмұны 25
1.3 Қазақ тілі пәнін оқыту үдерісінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастырудың ерекшеліктері мен критерийлері 39
2 ОҚУШЫЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ЖАҢАРТЫЛҒАН
БІЛІМ МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ 58
2.1 Қазақ тілі пәнін оқыту үдерісінде функционалдық сауаттылықты қалыптастырудың әдіс-
тәсілдері 58
2.2 Оқушылардың функционалдық сауаттылығын жаңартылған білім беру мазмұны
жағдайында қалыптастырудың дидактикалық мүмкіндіктері 73
2.3 Жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастыру бойынша әдістемелік нұсқаудың мазмұны 88

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ АРҚЫЛЫ ЖЕКЕ

Функционалдық сауаттылық

Функционалдық сауаттылықты дамыту

Математикалық сауаттылық - өмір сүрудің негізгі компоненттері

Көркем шығармаларды талдау арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру

Бастауыш сыныпқа сан есімді оқыту

Пән оқытушысы

Оқиғаның шиеленісуі

Эксперименттік биология сабақтарының әдістемесі

Жалпы оқушының жан дүниесін дамыту

Пәндер