Қазақ халқының рухани адамгершілік дәстүрлерінің тұлға тәрбиесіндегі аксиологиялық аспектісі

Презентация қосу

Қазақ халқының рухани
адамгершілік
дәстүрлерінің тұлға
тәрбиесіндегі
аксиологиялық аспектісі

Орындаған:Қожабергенова Н.А,
Балгалиева А.К, Таймасова З.М
Тексерген: Баярыстанова Э.Т
Жеке адамның индивид қалпынан тұлға тұғырына көтерілу
процесіне қоғамдағы қалыптасқан ахуал,
отбасындағы этностық тәлім тәрбие, білім берген оқу ордасы,
ата бабасынан мирас болып бойына сіңетін генетикалық
ерекшеліктері, жоғарғы психикалық процестердің жүзеге асу
ерекшеліктері әсер етеді. Ұлттық тәрбиенің өлмес негізі,
рухани күші оның өмір сүру болмысынан туындаған өзіндік
ұлағаты, тәжірибесінің молдығы, рухани мұрасының тереңдігі
мен өнегелігінде жатыр.

Қазақ қашанда
ұрпағының толыққанды
тұлға болып
қалыптасуына
атсалысып жырлары,
әпсаналары, ертегілері
арқылы бала кезінен
ұлттық тәрбиені бойына
сіңіріп отырған.
Ұлттық тәлім-тәрбиенің негізгі қағидалары
Ақылды, намысқор және көпшіл болу. Өнегелі және арманшыл болып
өсу. Айтқан сөзді тыңдау. Адамгершіл, шыншыл және байсалды болу.

Қонақжайлылық. Сыпайылық. Мейірбандылық. Әдет-ғұрыптарды
қастерлеу. Үлкен адамдарды сыйлау. Бата-тілектерді дәріптеу.

Парасатты, қанағатшыл, елжанды және отансүйгіш болып
Ұлттық өсу. Қайратты, әділетшіл һәм адалдық қасиеттерді бойына
сіңірген тұлға болу
тәлім-
тәрбиенің Тыйым сөздер мен ырым-сырымдарды сақтау және
қастерлеу
негізгі
қағидалары Тәлім-тәрбиенің біртұтас этнокомплексті түрде
жүргізілуі

Денсаулықты шыңдау және тазалықты (гигиенаны)
сақтау. Салауатты өмір салтын қалыптастыру.

Үлкенді өнеге тұту. Кішіге ізет көрсету. Ұлттық қазыналарды
қастерлеу. Өсиеттер мен аманаттарға назар аудару.

Өскен ортаның ықпалдарына мән беру. Табиғат заңдылықтарын,
жануарлар дүниесін, өсімдік жамылғысымен танысу

Ақылды, білімді болып өсу. Ақыл-ойды дамыту әрекеттері.
Дамыта отырып тәрбиелеу үрдістері.
Жеке адам болу дегеніміз —
азаматтың адам ретінде сезіну, сан
ғасырлар бойы халық тәжірибесі
туғызған рухани мәдениеттің мәңгілік
игіліктерін бойына дарытып, осы
игіліктерді еңбекке, әлеуметтік мәнді
қызметке, қоғамдық өмірге, адамдар
қатынасы, күнделікті тұрмысқа енгізу.
Адам немесе жеке тұлға өзінің сана-
сезімін, көзқарасын, рухани-саяси
дүниетанымын үнемі білім мен
еңбектің арқасында жетілдіріп
отыруы керек. Тұлғаны құндылықтар Мұхаммед
арқылы дамытуға, мәдени дағдыларды
Хайдар Дулати
игеруге, өз жауапкершілігін
арттыруға және әділдік 1499-1551.
жолымен жүруге, әділдік жоқ жерде
адамшылық жоқ деген пікірді айтады
ұлы ойшыл М. Х. Дулати .
Ұлттық тәрбие үрдісінің халық тұрмысында кешенді жүргізілу жүйесі

Күрделі ұғымдарды қабылдау. Ой- Малды күтіп-баптау. Егін егу және
пікірлерді жетілдіру. Қоршаған орта мен диханшылық. Кесте тігу. Жіп иіру. Киіз үй Ұлттық салт-дәстүрлер мен
тұрмыс қайшылықтары туралы тігу жєне жинау. Көші-қон салты. Балық мейрам жораларды қастерлеу.
көзқарас қалыптастыру. Ойлау және аулау. Мал жаю. Бұйымдар жасау. Үй салу Үлкен адамдарды сыйлау.
талдау. Жаттау. Есте сақтау. Қайталау (асар). Мал етін мүшелеу. Малды күтіп- Жақсы қасиетерді және
баптау дәстүрлері. әдеттерді үйрену.

Ақыл-ой Еңбек тәрбиесі
Адамгершілік тәрбиесі
тәрбиесі

Әлеуметтік орта
және ұлттық
тәлім-тәрбие үрдісі

Дене тәрбиесі
Экологиялық тәрбие
Эстетикалық
тәрбие

Табиғатты қорғау дәстүрлері. Этномузыкалық аспаптарда ойнау. Әскери-жауынгерлік өнер.
Аңшылық және саятшылық Халық әндері мен билерінің Ұлттық-спорттық ойындар. Ат
салты. Экологиялық тарихы. Зергерлік бұйымдар мен құлағында ойнау. Төзімділік,
тақырыптарға арналған тыйым әшекейлер жасау. Айтыс дєстүрі. қаһармандық һәм батырлық
сөздер. Мал өрісі және оны Ою-өрнектердің тарихы. Сурет салу. дәстүрлері. Соғыс өнері.
түрлері. Жануарлар дүниесін Таңбалы тастар. Ұлттық қолөнер Әскери-көшпенділік тұрмыс
және өсімдік-топырақ туындылары. Тән мен жан салты. Дене болмысы.
жамылғысын қорғау. сұлулығы
Құндылықтар қоғам үшін ең маңызды деген әдет-ғұрып, нормалар
мен мағыналар қызметін өзіне бағындыра отырып, оны реттейді.
Қазақ қоғамының өмір сүру салтында құндылықтарды жоғары
бағалау, жас ұрпақты соған баулу дәстүрге айналған. Тұлғаның
рухани өлшемі адамгершілік қасиеттермен анықталады және ол адам
тұлғасының даму деңгейінің көрсеткіші болып табылады.
Ұлттық тәлім-тәрбиенің әдіс-тәсілдері
Тә
у, р
рет е ай тіпті
үй жән е М ту. , ұ
,
зу у ән Та ақта Тал қып
қы бер у Ж н лп у, т
т ын м ап қ ы б
. Ай ес ала ме не М ы д ад ою ол
а у
ау кењ айт дар жә Әл ер іне ру қтау жә . Ке
н
са ыл ау, қ ын ызу еум ек з ж н
у, қ й с п ет ше –құ әне жә е се мші
т та у. А қыл у. О азу- . ла тік л ік ы ж е нд л іг
л н
а н Ба р Ж ту т а те қ п іге се іру ін
Ж ре . ты р. қы -эт рг р
е ен лен дір .
н
й у с қ та ик
лы
л
ү ау лы қт а о мә жа д у.
б са ба а л а ал н с іру.
к п ық бе
ти
м
жұ к
ру
ида
Д
Ұлттық
тәлім-тәрбиенің
Ы
ры әдіс-тәсілдері
дам
тар
ап
Ке
ре р л
ге ме та ру
.
шо Ша ге н
ық тт ы
ш ш ке ты т ар қ а
Та ай ың ріл йы т ар -
ң д тп д м
-с ал ын
ты ш р
ай а. ы е. м с л ығ ұлт ып . А а
у
мы
ж сө ы у. р із рм
та ыңд Таб ай Жағ уш зек оты етк псы лау.
ян ы ал м ы зд р ғ
ба қ ды а. ңд
. К ақ р С а ы
ер Тұ ызы әне ана з ж у.Та аға
ө б
өл па ық уса та е . Қ у ж дал у. К дыр ін
г а й м
ді . Б ты қт ян не ал па дір лан ілі
ба үйі ба ы ба. іг -ө Жаз рді үсін Ой е б
сп рі сп Үл е Т . н
а. ңд а. ү рл ну. ояту жә
і ст а ін
дә олд сын бег
қ ы Ең
м .
на еру
б
Қазақ қоғамының өмір сүру салтында құндылықтарды жоғары
бағалау, жас ұрпақты соған баулу дәстүрге айналған. Тұлғаның рухани
өлшемі адамгершілік қасиеттерімен анықталады және ол адам
тұлғасының даму-деңгейінің көрсеткіші болып табылады. Қазақ
халқының ұлы, ағартушысы Ыбырай Алтынсарин өзінің еңбектерін
ана тілінде жазып, «Бала тәрбиесі оның табиғи ортасы мен
халқының салт-дәстүрі рухында тағлым болса, оның сана-сезімінің
дамып, жетілуіде ұлты мен халқына қызмет ететін көкірегі ояу,
тұлға болып өседі» деп ой түйіндеген. Еңбекті сүю, үлкенді
құрметтеу, мейрімділікке, кішіпейлдікке сияқты қасиеттерді
жастарға түсінікті болатындай еңбектері арқылы жеткізе білді.
Бұқара халықты этнопедагогикалық
Педагогикалық мониторинг. дайындықтан өткізудің кешенді жүйесі. Ғылыми-практикалық
Педагогикалық технологиялар Этнопедагогикалық сараптама. конференциялар материалдары.
мен мәліметтер. Деректі Ғаламдық жаһандану жүйесіндегі Интернет желісіндегі электронды-
фильмдер. Ұлттық тәлім-тәрбие этнопедагогикалық алғышарттар. педагогикалық ақпараттар мен
тақырыбына арналған газет-журналдар және басқа
танымдық-мультипликациялық басылымдар.
фильмдер. Тәлім-тәрбиелік және
практикалық
материалдарды пайдалану.
Ақпарат
Техникалық
құралдарын
құралдарды
пайдалану
пайдалану
ҰЛТТЫҚ
ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ
ЖҮЙЕСІ
Дидактикалық Озық
материалдарды тәжірибелерді
пайдалану Заңдық-құжаттық пайдалану
материалдарды
пайдалану

Этнопедагогикалық білім негіздері. Ұлттық білім мен тәрбие
Жалпы этнопедагогика негіздері. мәселелері жөніндегі ғылыми
Этнопедагогика пәні және ғылымы. зерттеу материалдары.
Білім жүйесін реформалау проблемасына Этнопедагогикалыќ
Ұлттық мамандарды дайындау. арналған заң ќұжаттары.
Этнопедагогиканың басқа инновациялық технологиялар.
Этнопедагогикалық энциклопедия. Іс-тәжірибелерді тарату
пәндермен байланысы. Ұлттық тәлім-тәрбиеге байланысты
Этнопедагогикалық тәжірибе орталыќтары.
түсіндірме сөздіктер жинағы. Қазақстан
негізіндегі дидактикалық Республикасының заңдары. 12 жылдық
материалдар. орта білім беру жүйесі.
Қазақ ағартушылығында, қазақ
халқының мәдениеті тарихында
орасан үлкен орын алған ұлы,
ақын ойшыл Абай Құнанбаев. Ақынның
эстетикалық және этикалық
мәселелдер жөніндегі ой-пікірлері сол
кездегі қоғамдық ойдың үлкен белесі
болып табылады. Оның
шығармаларындағы басты
тақырыптарының бірі моральдық
мәселелер болып табылады.

Адамгершілік адамның тұлғалық сипаты болып
саналады да, мейрімділік, парасаттылық, адалдық,
шыншылдық, әділдік, еңбек сүйгіштік, ұжымдылық
деген қасиеттерді біріктіреді. Абай
шығармашылығының негізгі өзегі — адамның
адамгершілік, ар-ұяты, ақылдығы болып келеді.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Тәрбиенің психологиялық қызметтегі рухани- адамгершілік мәдениеті

Ана тәрбиесі

Бала тәрбиесіндегі халықтық ұстанымдар

Бала тәрбиесінде халықтық педагогиканың міндеттері мен бағыттары

ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯ

Экономикалық Отбасы тәрбие

ҚҰНДЫЛЫҚТАР ФИЛОСОФИЯСЫ

Қазақтың салт-дәстүрлері

Өзін өзі тану тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруының шарты

Қазіргі замандағы этиканың дамуы

Пәндер