Комплексті қосылыстардың жіктелуі

Презентация қосу

Комплексті қосылыстар
Комплексті қосылыстар туралы ілімнің негізін
жасаған Швейцария ғалымы Альфред Вернер
(1893 жылы).

Комплекс қосылыстар – күрделі иондар не
молекулар – кристалдық күйде де, еріген күйде де
бола алады. Комплекс қосылыстардың
молекуларында комплекс түзгіш не орталық атом
көбінесе оң зарядты атомдардың бірі орталық
орынды алады, оған координацияланған теріс иондар
не бейтарап молекулалар лигандалар болады.

Орындаған: Қуаныш Самал
Бахытжанқызы
Тобы: ТФП-222
Комплекс түзуші ион немесе атом бұл ішкі сферасының
орталық
атомы. Көбінесе р-, d-, f- элементтер жатады (бос орбитальдары
бар
элементтер – Cu, Au, Ag, Hg, Zn, Fe, Co, Cr т.б.)
Лигандалар –бұл молекулалар немесе иондар КТ айналасында
орналасқан.Көбінесе мыналар жатады:
Hal-галоген NO3- -нитрат NO2 -нитрит
SO4 -сульфат
SO3 сульфит
CO3 -карбонат
CN-циан
H2O–аква
NH3-аммин CO-карбонил NO-нитроза OH-гидроксо
O-окси
SCN-родано
Бұл қосылыстарда пайдаланбаған электрон жұбтары бар
Комплексті ион немесе КҚ ішкі сферасы – бұл КТ және Л
тұрады.
Олар донорлы-акцепторлы байланысқан күрделі ион:
[ Аg(CN)2] Комплекс ионның заряд саны сыртқы иондар
• Комплексті қосылыстың құрамы белгілі болса,
комплекс түзушінің зарядын табу қиын емес. Ол
үшін комплексті қосылыстың формуласына кіретін
басқа иондардың барлығының зарядтарының
алгебралық қосындысын шығарып оған теріс мән
қояды.

• Координациялық көлем немесе денттатылы -
лиганданың КТ маңында орналасқан жерінің көлемі.
• Лигандтар дентаттылығы бойынша
классификацияланады:
бір дентаттылығы (1орын)- H2O, NH3, CO, NO, OH, CN,
SCN, Hal бидентаттылығы (2орын) – CO3, SO4, O, C2O4,
H2N-CH2-CH2-NH2 көп дендантты –үш, төрт, бес, алты.
• Комплексондар - органикалық лигандтар, өзінің
құрамында алкилкарбокситобы амино тобымен
байланысқан. Мысалы: (NH2СН2СООН) – α- амин
қышқылы
Күрделі қосылыстың құрылысы
Химиялық қосылыстар барлығы қарапайым немесе
атомдық
қосылыстар және комплексті немесе молекулалық
қосылыстар деп екіге бөлінеді. Атомдық қосылыстарға
жатады: оксидтер, негіздер, қышқылдар, жәй
тұздар(иондық немесе атомдық байланысы бар)

Бұларды I-ші реттік қоспалар деп атайды.
II-ші реттік қоспаларға жататын күрделі коспалар
(молекулалардан немесе иондардан құралады). Олардың
арасында
координациялық немесе донорлы-акцепторлы байланысы
болады.

Сондықтан: КҚ дегеніміз - бұл кристалды тордың
түйіндерінде
орналасатын күрделі бөлшектер (комплексті иондар),
балқыған немесе еріген жағдайына ауысқан кезде
Күрделі қосылыстың химиялық
байланыстың табиғаты
Қазіргі кезде комплексті қосылыстарда
байланыстың табиғатын қарастыратын үш
теориялық әдісі бар:
• Валенттік байланыс әдісі
• Кристалдық өріс теориясы
• Молекулалық орбитальдар әдісі
Co 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁷4s²

Валенттік байланыс әдісі (ВБӘ) бойынша
орталық атом мен лиганд донорлы-акцепторлы
жол мен байланысады. Орталық атом байланыс
түзуге бос орбитальдарын, ал лиганд
пайдаланылмаған электрон жұбын жұмсайды.
Мысалы: : [ Co(NH3)6 ] 3+
Кобальт катионының валенттік
қауызында төрт бос орбиталі бар.
Кобальт катионының қоздыру арқылы
деңгейшесіндегі жалқы
электрондарды өзара жұптастырып,
бос орбитальдар санын алтыға дейін
жоғарылатуға болады.
Қозған күйіндегі кобальт
катионының алты бос орбиталдары
бар.
Аталған бос орбитальдар байланыс
түзуге қатыспастан бұрын гибридті
орбитальдарға айналады. Кобальт
катионының аталған орбиталі
молекуласының құрамындағы азот [Co(NH3)6CI3]
атомының екі электронды
орбиталімен жұптасқанда комплексті
катион түзіледі.
Кобальт катионының гибридті
орбитальдары октаэдр төбесіне
бағытталған. Түзілген комплекстің
Комплексті қосылыстардың жіктелуі
I. Комплекстер ішкі II. Лигандтың табиғаты
сферасының зарядына бойынша КҚ бөледі:
қарай катионды, анионды Аммиакаттар - КҚ ішікі
және бейтарап болып үш сферасында лиганд ретінде
топқа бөлінеді. NH3 молекуласы бар.
Катионды комплекстер Аквакомплекстер - КҚ
орталық ионның айналасына лигандттар су молекулалары
бейтарап молекулалар (NO, болады.
NH3, H2O) Гидроксокомплекстер –
координацияланғанда лигандалары ОН тобы
түзіледі. Ацидокомплекстері -
[Al(H ₂O)₆]Cl₃=[Al(H ₂O)₆] лигандалары қышқыл
³⁺ +3Clˉ қалдығы.
Комплексті иондар оң Аралас комплекстер -
зарядталған. лигандалары аралас
Комплексті қосылыстардың жіктелуі

III.Ішкі сферасының IV.Геометриялық
құрылысы бойынша пішініне қарай
Комплекс түзуші иондар
Координациялық саны
санына қарай бір ядролы
және көп ядролы 2 комплекстерде орталық
комплекстер атом мен екі лиганда бір
Жай және циклі бар түзудің бойында
комплекс, сақиналары бар орналасады. Құрылысы
комплекс.Егер бір лиганда бір түзу сызықты болады
координациялы орын алса, оны
Координациялық саны
жәй комплекстер дейді.
Циклді немесе хелатты 3 сирек комплекс
комплексті лигандтар кездеседі. Бұл комплекс
полидентантты(хелаттарға тең қабырғалы
комплексондар жатады үшбұрыш сияқты
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

• Бірімжанов Б.А., Нурахметов Н.Н.
«Жалпы химия», Алматы, Ана,
2001,-893п.
• Мекеев Е.Е. “Бейорганикалық және
физикалық химия”, Алматы, 1994 ж.
• Тюкавкина Н.А., Бауков Ю.И.
“Биоорганическая химия”, Москва,
Медицина, 1991 ж.

Ұқсас жұмыстар

Комплексті қосылыстардың алынуы

Комплексті қосылыстар, олардың жіктелуі ішкі сфералық, біртекті лигандалық, полиядролық. Комплексті қосылыстардың химиялық байланыс теориялары (Вернер, Коссель, Полинг, кристалды өріс теориясы, лигандар өріс теориясы)

Донорлы - акцепторлы байланыс. Комплексті қосылыстар

Кешенді қосылыстар

Кешенді қосылыстар. Кешенді қосылыстардың биологиялық ролі, фарм. препараттартарын алуда және анализдеу кезінде комплексондардың фармация мен медицинада қолданылуы. Гемоглабин және кобальттың комплексті қосылыстарының фармация мен медицинада қолданылуы, химиялық негізі

Комплексті қосылыстардың құрылысы

Комплексті қосылыстардың маңызы

Комплекс түзуші

Қышқылдық - негіздік реакциялар

Комплексті қосылыстардың биологиялық рөлі

Пәндер