Жабық тұқымдылардың өмірлік циклі

Презентация қосу

Жабық
тұқымдылардың
өмірлік циклі

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Жабық тұқымдылардың репродуктивті
бейімделуіне гүлдер мен жемістер жатады
• Ангиоспермдер - гүлдер мен жемістер деп
аталатын репродуктивті құрылымы бар
тұқымды өсімдіктері.
• Олар барлық өсімдіктер арасында ең кең
таралған және түр жағынан ең көп түрі бар.

• Барлық жабықтұқымдылар бір типке
жіктеледі. Тип: Антофита.
• Тип атауы грек тілінен шыққан, антос гүл
дегенді білдіреді
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Гүлдер - жыныстық көбеюге мамандандырылған

• Гүл - жыныстық көбеюге мамандандырылған жабық
тұқымдылардың құрылымы. Гүл құрылысында түрі
өзгерген төрт түрлі жапырақтары бар:
– Тостағанша жапырақтар

– Күлте жапырақтар Petals

– Аталық – тозаң түзеді

– Аналық - аналық жұмыртқа дамиды.

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Гүл құрылысы

Ауызы Аналық
Аталық Тозаң қабы
Мойны
Аталық жіпшесі
Жатын

Күлте
жапырақшалар
Тостағанша
жапрыақшалар
Аналық ұрық
Жеміс

• Жеміс әдетте жетілген аналық жатыннан
тұрады, бірақ гүлдің басқа бөліктерін де
қамтуы мүмкін.
• Жемістер тұқымдарды қорғайды және
тұқымның таралуына көмектеседі.

• Жетілген жемістер шырышты немесе құрғақ
болуы мүмкін.
• Әр түрлі жеміс адаптациялары тұқымдардың
жел, су немесе жануарлар арқылы таралуын
қамтамасыз етеді.
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Жемістер
Қызанақ
Грейпфрут

Нектарин

Орман жаңғағы

Ваточник
Тұқымдардың таралуына арналған жемістердің
бейімделуі

Қанаттар

Жидектер ішіндегі тұқымдар

Тікенектер
Жабық тұқымдылардың өмірлік
циклі
• Спорофит гүлінде аналық пен аталық
құрылымдары бар.
• Аталық гаметофит тозаң дәндерінде
орналасады. Олар тозаң қабында
микроспорангийлерден түзіледі.
• Аналық гаметофит = ұрық қапшығы,
develops within an ovule contained within an
ovary at the base of a stigma.
• Гүлдердің көпшілігінде бір түрдегі әр түрлі
өсімдіктердің гүлдері арасында айқас
тозаңдануды қамтамасыз ететін механизмдер
бар.
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
• Стигмаға түскен тозаң дәні өніп, аталық
гаметофиттің тозаң түтігі аналық безге дейін
өседі..

• Спермийлер жұмыртқа жасушасына
микропили деп аталатын саңылау арқылы
енеді.

• Аналық гаметофитке екі спермий енгеннен
кейін қосарлы ұрықтану жүзеге асады.

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Қосарлы ұрықтану нәтижесінде Зигота 2n
және эндосперм 3n (қорек) түзіледі
• Бір спермий жұмыртқа жасушасымен
қосылып зигота түзеді.
• Екінші спермий орталық ядролармен
қосылып эндосперм түзеді.
• Эндосперм дамып келе жатқан эмбрионды
қоректендіреді.

• Тұқымның ішінде эмбрион тамырдан және
котиледон деп аталатын екі тұқым
жапырағынан тұрады.
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Жабық тұқымдылардың өмірлік циклі

кілт
Гаплоид (n)
Диплоид (2n) Микроспорангий
Тозаң қабы
Спорофит Микроспороциттер (2n)
өсімдігінде
жетілген гүл МЕЙОЗ
(2n)
Микроспора Генеративті ядро
Аналық Вегетативті ядро
ұрық (2n) (n)
Аталық гаметофит
Жатыр (тозаң дәнінде) Тозаң
Өніп жатқан МЕЙОЗ (n) дәндері
Ауызы
тұқым Мегаспорангий
(2n) Тозаң
түтігі
Ұрық (2n)
Эндосперм (3n) Спермий
Seed
Тұқым қабығы (2n)
Мегаспора
(n)
Мойны
Антиподалар
Аналық гаметофит
(ұрық қалтасы) Орталық ядролар Тозаң
Синерги- түтігі
далар Спермий
Жетліп
жатқан Жұмыртқа (n)
эндосперм жасушасы (n)
ядросы ҰРЫҚТАНУ
(3n)
Зигота (2n)
Жұмыртқа
ядросы(n) Бөлінген спермий ядролары (n)
Жабық тұқымдылардың филогениясы

• Ашық тұқымдылар мен жабық
тұқымдылардың арғы тектері шамамен 305
миллион жыл бұрын бөлінген.
• Жабық тұқымдылар Бенетиттер гүл тәрізді
құрылымы бар жойылып кеткен тұқым
өсімдіктерімен тығыз байланысты болуы
мүмкін.

• Амборелла мен су лалагүлдері ежелгі жабық
тұқымдылардың екі тұқымынан шыққан болуы
мүмкін.
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Жабық тұқымдылардың көптүрлілігі

Жабық тұқымдылар екі класқа бөлінеді:
дара жарнақтылар және қос жарнақтылар.
• Жабық тұқымдылар түрлерінің төрттен бірінен
астамы дара жарнақтыларға жатады.

• Үштен екі бөлігінен астам түрі қос жарнақтылар.

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Жабық тұқымдылар:
Дара жарнақтылар Қос жарнақтылар
Дара жарнақтылар және қос класс ерекшеліктері класс ерекшеліктері
жарнақтылар
Ұрық

Бір жарнақ Екі жарнақ

Жапырақ
жүйкеленуі

Параллельді Қауырсынды
немесе доғалы

Сабақ

Өткізгіш шоқтар
Өткізгіш шоқтар айнала
шашыраңқы орналасқан
орналасқан

Тамыр жүйесі

Әдетте шашақ Әдетте кіндік

Тозаң

Тозаң дәнінде Тозаң дәнінде
бір саңылау бар үш саңылау бар

Гүл құрылысы

Гүл бөліктері Гүл бөліктері
әдетте үш еселі әдетте төрт
немесе бес еселі
Жабық тұқымдылар мен жануарлар арасындағы
эволюциялық байланыстар

• Жануарлардың гүлдерді тозаңдандыру және
тұқымдарды тасымалдауы жер үсті
экожүйелеріндегі екі маңызды байланыс болып
табылады.
• Екі жақты симметриялы гүлдері бар
кладалардың радиалды симметриялы гүлдері
бар кладаларға қарағанда түр саны көбірек.
• Бұл екі жақты симметрия тозаңдатқыштардың
қозғалысына әсер етіп, әр түрлі
популяциялардағы гендер ағынын
төмендететіндіктен болуы мүмкін.
Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Адамның әл-ауқаты көбінесе тұқым
өсімдіктеріне байланысты
• Адамның тіршілігі үшін тұқымдық өсімдіктерден
артық өсімдіктер тобы маңызды емес.

• Өсімдіктер тамақ, жанармай, ағаштан жасалған
бұйымдар мен дәрі-дәрмектің негізгі көзі болып
табылады.

• Өсімдіктердің ешбір тобы тұқым өсімдіктері
сияқты адамның өмір сүруі үшін маңызды
емес.

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Тұқымды өсімдіктерден алынатын өнімдер

• Тағам өнер кәсібінде көбінесе жабық
тұқымдылар қолданылады (дәнді дақылдар,
көкөніс, жемістер).
• Ағаш көбінесе тұқымды өсімдіктерден
алынады.
• Тұқымды өсімдіктердің екінші реттік
өнімдерінен дәрі дәрмек алынады.

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
Өсімдіктердің медицинада қолдануы

Дәрі-дәрмек Көзі Қолданылуы
Атропин Белладонна өсімдігі Көз қарашығын
үлкейтеді
Дигиталин Оймақгүл Жүрек аурулары
Ментол Эвкалипт Жөтелге қарсы
Морфин Апиынды көкнәр Ауырсынуды басады
Хинин Хинин ағашы Безгектің алдын-алу
Таксол Тис ағашы Аналық без обырын
емдеу
Тубокурарин Кураре ағашы Операция кезінде
бұлшықет
босаңсытқышы

Copyright © 2008 Pearson Education, Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings

Ұқсас жұмыстар

Тұқымдар Аналық гаметофит

Ашық тұқымды өсімдіктер

Даражарнақты класы

Өсімдіктер эволюциясының кезеңдері

Гүл және жеміс

Қосжарнақтылардың тамыры

Жоба түсінігі мен өмірлік циклі

Жалаңаш тұқымдылар

Қызыл кітапқа енген өсімдіктер

Алқа тұқымдастар - кіріккенкүлтелі өсімдіктер

Пәндер