Тұтыну шығыстары - тұтыну тауарлары мен қызметтерді сатып алуға бағытталған халықтың ақшалай шығыстарының бір бөлігі

Презентация қосу

Үй шаруашылығы
жүйесіндегі шығыстар

ИСМАИЛОВА АРУЖАН
ҚАРЖЫ 191
Тақырыптың өзектілігі:
Үй шаруашылығы шығыстарының
мәнін ашып көрсету және ақшалай
шығыстар нелерді кіріктіретінін
анықтау. Үй шаруашылығы
шығыстарының әр-түрлі белгілері
бойынша сыныптамасына талдау
жүргізу.
Үй шаруашылықтарының ақшалай шығыстары - адамның өмір
сүруін жалғастыру үшін қажетті материалдық және рухани қажеттіліктерге
жұмсалатын іс жүзіндегі шығындар, олар өзіне тұтыну шығыстарын және
тұтынумен тікелей байланысты емес шығындарды кіріктіреді. Бұл
шығындар үй шаруашылығының жекелеген мүшелерінің жұмыс күшін
ұдайы толықтыру жөнінде өте маңызды рөл орындайды.
Үй шаруашылығы бюджетінің шығыстары елдің экономикасында
айтарлықтай рөл атқарады. Өзінің табыстарын пайдалана отырып, отбасы
тауарлар мен қызметтер рыногын қалыптастырып, дамытуды қамтамасыз
етеді. Өзінің қорланымдары мен жинақ ақшаларын өткізе отырып,
ол бағалы қағаздарға деген сұранымды көбейтеді, сөйтіп қор рыногын
кеңейтеді. Мұнан басқа аса маңызды өндірістік ресурстар - еңбек
пен кәсіпкерлік қызмет ұсынымының субъекті ретінде үй
шаруашылығының маңызы зор.
Үй шаруашылықтарының ақшалай шығыстары мыналарды кіріктіреді:

салықтар, алымдар, борыштарды, алимент-
тұтыну шығыстары сақтық және өзге терді төлеу, айыппұлдар,
төлемдер кредитті өтеу,
туысқандарға көмек

отбасының өндірістік
жылжымайтын мүлікті
қызметімен байланысты
бағалы қағаздарды,
шығыстары және
шетел валютасын сатып
тұтынумен байланысты
алу
емес басқадай шығыстар
Тұтыну шығыстары - тұтыну тауарлары мен қызметтерді сатып алуға бағытталған
халықтың ақшалай шығыстарының бір бөлігі. Тағамдық азықтарды, азық-түліктік емес
тауарлар мен алкагольдық ішімдіктерді сатып алуды, сонымен бірге қызметтерді төлеуді
кіріктіреді. Пайдалану түрлері бойынша бұл шығыстардың деңгейі мен құрамы тұтыну
шығыстарының құрылымын анықтайды.

Түпкілікті тұтынуға үй шаруашылықтарының жұмсайтын шығыстары үй
шаруашылықтары жасайтын тұтыну тауарлары мен қызметтерге жұмсалатын
шығыстардан тұрады, олар мыналардан қалыптасады:
жекеше бюджет есебінен тұтыну тауарларын сатып алуға жұмсалатын шығыстардан
(үйлер мен пәтерлерді сатып алудан басқа, оларды пайдаланудың ұзақтығына
қарамастан);
тұтыну қызметтерін сатып алуға жұмсалатын шығыстардан;
өзінің тұтынуы үшін өндірілген тауарлар мен қызметтерді тұтынудан;
шетелдегі резиденттердің тұтыну тауарлары мен қызметтерді сатып алуға
жұмсалатын шығыстардан;
елдің экономикалық аймағындағы бейрезиденттердің тұтыну тауарлары мен
қызметтерді сатып алуға жұмсалатын шығыстардан.
Тұтыну қызметтерін сатып алуға үй шаруашылықтарының жұмсайтын шығыстары
мынадай қызметтерге жұмсайтын шығыстардан қалыптасады:

• Денсаулық сақтау, білім, көлік, байланыс, тұрғын үй-коммуналдық, тұрмыстық,
қаржылық, мәдениет мекемелерінің, мейрамханалар мен қонақүйлердің қызметтеріне.
Мемлекеттік және мемелекеттік емес ұйымдардан қаржылық емес қызметтерді сатып алуға
үй шаруашылықтарының жұмсайтын шығыстары бұл салалар бойынша
шығарылымдардан мемлекеттік бюджет қаражаттарынан (мемлекеттік басқару органдарының
шығыстары) және үй шаруашылықтарына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар
қаражаттарынан қаржыландырылатын бөлікті шегерумен анықталады.
Үй шарушылықтарының түпкілікті тұтыну үшін өндірген тауарлары мен қызметтерін
тұтыну:
• үй шарушылықтары (шаруа немесе фермер шаруашылықтарында және жекеменшіктік
қосалқы шаруашылықта) өндірген ауыл шаруашылығы өнімін;
• үй шаруашылықтарына қатысты корпоративтік емес кәсіпорындарда өндірілген
тауарлардың өнеркәсіптік және басқа түрлерін;
• тұрғын үйлер иелерінің өзінің тұтынуы үшін өндірген тұрғын үй қызметтерін кіріктіреді.
Салықтар, алымдар, төлемдер - табыс салығы, жылжымайтын мүлік
салығы, алымдар, айыппұлдар, өсімпұлдар, жарналар; үйлерді,
пәтерлерді, көлік құралдарын, техниканы жалдау үшін төлем.
Жылжымайтын мүлікті сатып алу - үйлерді, пәтерлерді, сая-жай
және жер учаскелерін сатып алу.
Басқадай шығыстар - қайырымдылық қорларына аудару, алименттер
төлеу, туысқандарға, таныстарға көмек.
Үй шаруашылығының ақшалай шығыстарын әр түрлі белгілер бойынша сыныптауға болады:

1) тұрақтылық дәрежесі бойынша: 2) қажеттік дәрежесі бойынша:

• тұрақты-шығыстар (тамаққа; киім- • тамаққа, киім-кешекке жұмсалатын
кешекке, көлікке, коммуналдық бірінші кезектегі (қажетті)
қызметтерге және басқаларға); шығыстар;
• бір жолғы шығыстар (емделуге, ұзақ • медицинаға;
пайдаланатын тауарларға). • екінші кезектегі (қажет) шығыстар
(білім алуға, сақтық жарналары
және т.с.с.);
• басқадай шығыстар (қалғандары);
Үй шаруашылығының ақшалай шығыстарын әр түрлі белгілер бойынша сыныптауға болады:

3) пайдалану мақсаттары бойынша:

• тұтыну шығыстары (тауарлар сатып алуға және
қызметтерді төлеуге);
• салықтар мен басқа міндетті төлемдерді төлеу;
• салымдардағы және бағалы қағаздардағы
қорланымдар мен жинақ ақшалар;
• шетел валютасын сатып алу;
• халықтың қолдарындағы ақшалардың өсімі.
Тауарлар сатып алу мен қызметтерді төлеу - бастысы болып табылатын
тұтыну шығыстары барлық ақшалай шығыстардың төрттен үшін
құрайды. Олардың мөлшері мыналарға байланысты:
ақшалай табыстардың көлеміне,
қажетті жеке және отбасының қажеттіліктерін қанағаттандыруға;
бөлшек сауда бағаларының деңгейіне;
өмірдің климаттық және географиялық жағдайларына және басқа
факторларға.
Үй шаруашылықтарының ақшалай шығыстарының екінші тобы - міндетті
және ерікті төлемдер.
Міндетті төлемдерге салықтар, алымдар, баждар, аударымдар жатады,
оларды атқарушы биліктің органдары түрлі деңгейдін бюджеттеріне және
бюджеттен тыс қорларға өндіріп алады.
Ерікті төлемдерді үй шаруашылықтарының жекелеген мүшелері өз
бастамасы бойынша сактық органдарына түрлі тәуекелдерден (қауіп-
қатерлерден) сақтандыру кезінде, мемлекеттік емес зейнетақы
қорларына, қайырымдылық қорларына төлейді. Үй шаруашылықтарының
жалпы шығыстарындағы бұл шығыстардың үлесі шамалы.
Қазақстан азаматтары ретінде үй шаруашылығының мүшелері әр түрлі
міндетті төлемдер төлейді, олардың саны 20-ға жуық, ең алдымен бұл
жергілікті салықтар, алымдар және төлемақылар. Оларға: жеке тұлғалардан
алынатын табыс салығы, жер салығы, жеке тұлғалардың мүлік салығы,
көлік құралдары иелерінен алынатын салық, мемлекетік баж, жеке
тұлғалардан алынатын кедендік алымдар.
Шығыстардың үшінші тобы - үй шаруашылықтарының жинақ ақшалары мен
қорланымдары.
Экономикалық реформаны жүргізудің басында халықта көбінесе тауарлардың
тапшылығына байланысты сұранымды кейінге қалдырудың нәтижесінде пайда болған
және жинақ кассаларының шоттарында шоғырланған едәуір қорланымдар болды.
Алайда 90-жылдардың бірінші жартысындағы күшті инфляция барлық жинақақшаларды
тез құнсыздандырды.
Рынокка көшу және кәсіпкерліктің еріктігі үй шаруашылықтарының айрықша санаттары
үшін қымбат тұратын құндылықтарды (жерді,үйлерді,көлік құралдйрын) сатып алу
немесе бағалы қағаздарға, банктік депозиттерге салу арқылы капиталдандыру үшін
қаражаттарды жинай отырып, оларды қорландыруға мүмкіндік жасады.
Банктерде шоғырландырылған ақшалай қорланымдар мен жинақ ақшалар кредиттік
қатынастарды кенейту көздері болып қызмет етеді. Тұтыну кредиті үй шаруашылықтары
мүшелерінің ақшалай табыстарын толықтырады және тауарлар мен қызметтерге деген
төлем қабілеті бар сұранымды көбейтуге жәрдемдеседі. Тұрмыс деңгейі бір шама төмен,
ал банк жүйесінің кредиттік мүмкіндіктері қосымша капиталдарды қажет ететін
Қазақстан үшін тұтыну кредиті ерекше маңызды.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ақшалай шығыстар - тұтыну шығыстары

Үй шаруашылықтарының қаржысы

Макроэкономикалық көрсеткіштер

Қаржыға кіріспе

Мемлекеттің қаржысы

Шығ ындар

Банктік тұтыну несилері

Халықтың өмір сүру сапасы жөнінде мемлекеттік саясат

Макроэкономикалық көрсеткіштер туралы

Қаржы несие жүйесі құрылымы

Пәндер