Серпімділік күші

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы:
Деформация.Серпімділік күші
және Гук заңы
Сабақтың мақсаты

Серпімділік күші, деформация және
Гук заңы туралы негізгі ұғымдарды
қалыптастыру.
Дамытушылық
Білімділік міндеті міндеті Тәрбиелік міндет

Серпімділік күші, Серпімділік күші, Сабақ барысында
деформация деформация оқушылардың
және Гук және Гук заңы дербестігін, пікір
заңының қандай туралы алмасуға,
физикалық білімдерін, шығармашылық
шамаларға оқушылардың өздігінен білім
тәуелді екендігін өзіндік ойлау алуға тәрбиелеу.
білу міндеті. белсенділігі мен
танымдық
қызығушылығын
дамыту.
Сабақтың типі Сабақтың түрі Сабақтың әдісі

Жаңа тақырып Интерактивті, Жаңа
өту. зерттеу технологияны
сабағы. қолдану,
деңгейлеп
саралап оқыту
элементтері,
миға шабуыл
элементтері
Сабақтың жоспары:

• Ұйымдастыру кезеңі
• Жаңа материалды игеруге дайындық
• Жаңа материалды игеру
• Жаңа тақырыпты түсінігін алғашқы тексеру
• Үй жұмысы
• Сабақты қорытындылау
Ұйымдастыру кезеңі

• Оқушылармен сәлемдесу.

• Үй жұмысын тексеру.
Үй тапсырмасын тексеру

Бағдаршам
Әр бала қолына қызыл және жасыл түсті қағаз алады.
Қойылған бірнеше сұраққа байланысты балалар
қолындағы қағазын көтереді. Сұраққа жауабы дайын
болса, "жасыл" түсті, сұрақ жауабын білмейтін болса
"қызыл" түсті қағазды көрсетеді. Жасыл түсті көрсеткен
кез келген оқушыдан жауап сұралады. Жасыл түсті
қағазды мүлдем көтермеген оқушыларға сұрақты
қайталап қоюға болады не жауап берілген соң қызыл
түсті қағаз көрсеткен кез келген оқушыдан жауапты
қайталап беруін сұрау
Бүгінгі үйренетініміз:

• Серпімділік күші дегеніміз не?

• Гук заңы нені анықтайды?

• Деформация дегеніміз не, оның қандай түрлері бар?
Серпімділік күші

Серпімділік күші деп дененің
пішіні мен көлемі өзгерген
кезде пайда болатын күшті
айтады.
Бұл күш денелерді қысу, созу,
майыстыру немесе бұрау
кезінде пайда болады.
Серпімділік күші әрқашан
дененің пішіні мен
өлшемдерінің өзгеруін
тудырған күшке қарама-қарсы
бағытталады.
Серпімділік күші
Мысалы, серіппені қолымызбен
қысып, одан кейін оны бос жібере
салсақ, онда серіппеде туындайтын
серпімділік күші оны бастапқы
қалпына келтіреді.

Серпімді деформациялар кезінде
денеде туындайтын серпімділік күші
оның созылуына тура пропорционал: |
F| = kΔl, бұл формула Гук заңын
өрнектейді, мұндағы Ғсерп—
серпімділік күшінің модулі, k —
қатаңдық немесе катаңдық
коэффициенті, Δl =l - l0 — дене
ұзындығының өзгеруі
Деформация

Денелердің күш әсерінен
формасы мен көлемінің
өзгеруі деформация
(Deformation) деп аталады

Деформация себебі:
атомдардың арақашықтығын
өзгерткенде олардың
арасындағы күштер де
өзгеріске ұшырайды және ол
күштер денені бастапқы
қалпына әкеліуге тырысады.
Деформация түрлері
1. Денеге күштіңәсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы
қалпына қайтып келсе, ондай деформацияны серпімді деп атайды.
2. Денеге күштіңәсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы
қалпына қайтып келмесе, ондай деформацияны серпімсіз деп
атайды.
Серпімсіз денелерде серпімділік күштері болмайды!
Серпімді деформация түрлері: созылу, сығылу, бұралу, майысу, ығысу
Дененің серпімді деформациялануында пайда болатын күшті
серпімділік күші (Deformation force) деп атайды. Серпімділік күші
денені құрайтын бөлшектердің электромагниттік өзара әсерлесуінен
пайда болады
Серпімді деформация үшін Гук заңы

Деформация кезінде пайда болатын
серпімділік күші дененің абсалют
ұзаруына (сығылуына) тура пропорционал.

F = kx
k- дененің қатаңдығы, Н/м

x- дененің созылу немесе ұзару шамасы, м

Күшті өлшейтін арнайы құрал –
динамометр қолданылады. Динамометрдің
әртүрі бар:қол динамометрі, тарту
динамометрі, мектеп динамометрі
• Серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (созылуына)
тура пропорционал

• F~| x|
• Серпімділік күші дененің жасалған материалының
қатаңдығына тура пропорционал

• F~k
• Серпімді деформация үшін Гук заңы (Hooke's law)
Деформация кезінде пайда болатын серпімділік күші
дененің абсалют ұзаруына (сығылуына) тура
пропорциональ және деформацияланған бөлшектердің
орын ауыстыруына қарама-қарсы бағытталған.

• Fсерп=-kx k- дененің
қатаңдығы, x- деформация.
Осы тақырыпқа қатысты терминдерді
ағылшын тілінде үйренейік.
Қазақша Орысша Ағылшынша
• Күш Сила Force
• Серпімділік Упругость Elasticity
• Гук заңы Закон Гука Hooke's law
• Деформация Деформация Deformation
• Созылу Растяжение Stretching
• Сығылу Сжатие Compression
• Бұралу Кручение Torsion
• Майысу Изгиб Bending
• Ығысу Сдвиг Shift
• Серпімді Упругий Elastic
• Пластикалық(серпім Пластичный Plastic
сіз)
Тест

1.Деформация – жайылу, таралу

2.Күшті өлшейтін құрал – динамометр

3.Дене пішінің немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп аталады.

4. Деформация түрлері: ауырлық, серпімділік, үйкеліс

5. F = kx — Гук заңының формуласы

6. Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен
өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады.
Тест жауаптары

1.Деформация – жайылу, таралу /жоқ/

2.Күшті өлшейтін құрал – динамометр /ия/

3.Дене пішінің немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп аталады. /ия/

4.Деформация түрлері: ауырлық, серпімділік, үйкеліс /жоқ/

5.F = kx — Гук заңының формуласы /ия/

6.Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін
өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады. /ия/
Үй жұмысы

• 13 жаттығу № 3-4 есеп
• Роберт Гук туралы қосымша
мәліметтер алып келу
Сабақты қорытындылау

• Минус таңбасы серпімділік күшінің деформацияның
азаю жағына бағытталғанын көрсетеді. Бұл күш
денелерді сыққанда, созғанда және т.б. жағдайларда
пайда болады.

• Серпімділік күші әсерлесуші екі бөлшектің ара
қашықтығының өзгеруіне байланысты болады.
Рефлексия
Білгім
Білемін Білдім келеді

Ұқсас жұмыстар

Масса тақырыбына есептер шығару

Тәжірибелер мәні

Механикадағы күштер

Механикалық энергия

Жасанды серіктердің қозғалысы

Дененің тығыздығын анықтау

Пәндер