Кеңес өкіметі кезеңіндегі арулар бейнесі

Презентация қосу

Кеңес өкіметі кезеңіндегі арулар
бейнесі

•
Әлия Модағұлова Ақтөбе
облысы Қобда ауданы Бұлақ
ауылында туған. 1944 жылы
Прибалтика майданында
ерлікпен қаза болған.
Қаһарман қазақ қызы, Кеңес
Одағының Батыры .Санкт-
Петербург және Мәскеу
қалаларындағы және көптеген
облыстардағы оңдаған мектептер,
көшелер Молдағұлова есімімен
аталады. Новосокольники,
Алматы, Шымкент, Қызылорда,
Ақтөбе қалаларында және туған
ауылында ескерткіш орнатылған.
Мәншүк Мәметова 1922 Батыс Қазақстан
қазіргі Орал облысының Орда ауданында
туған. Ұлы Отан соғысы басталған кезде
Мәншүк медицина институтында оқып,
сонымен бір мезгілде республика Халық
Комиссарлары Советінің секретариатында
қызмет етіп те жүрген. 1942 жылдың
авгусында ол өз еркімен Қызыл Армия
қатарына алынады да, майданға
аттанады. Өз бөлімінде Мәншүк таңдаулы
пулеметші атанады. Аға сержант Мәншүк
Мәметова Псков облысындағы Невель
қаласы үшін болған кескілескен шешуші
ұрыста ерлікпен қаза тапты.
1944 жылдың 1 наурызда СССР Жоғарғы
Советі Президиумының Указымен аға
сержант Мәншүк Мәншүк Мәметова
Жиенғалиқызына қаза тапқаннан кейін
Совет Одағының Батыры атағы берілді.
Батырдың туған жерінде мемориалдық
музей, Орал қаласында да музей ашылды.
Қазақстанның ақын жазушылары Мәншүк
Мәметова туралы көптеген өлең,
поэмалар жазды.
• Казақтың каһарман қызы,
Мәншүк (шын аты Мәнсия) Батыс
Казақстан облы-сының Орда ауданында
дүниеге келді. Ерте жетім кзлды.
Алматыда тұратын ағайындарының
қолында тәрбиеленді. Үлы Отан соғысы
басталғанда ол медицина институгын-
да оқып жүрді.
• 1937 жылдың қуғын- сүргініне Мәметовтер
әулеті де ұшырады. Ғылыми – зерттеу
институтының директоры Ахмет
Мәметов қамауға алынды. Ол кісінің әйеліне
айтқан соңғы сөзі: «Менің Мәншүгімді ренжітпе,
аман сақта». Кейіннен Ахмет Мәметовті ақтады,
бірақ олардың отбасы қудаланып, «халық жауы»
аталды. Есейген Мәншүк әкесінен бас тартпады,
оны сатпады. Ол әкесінің қамалуын қате деп
санады.
• Мектепті бітіргенне соң Мәншүк медицина
институтына оқуға түсті.
• 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталғанда
Мәншүк 18 жаста болатын. Ол соғысқа бару,
Отанын қорғау туралы шешім қабылдады.
Өтінішінде: «Фашистерді жою үшін
майданға жіберетін менің ағайым да,
апайым да жоқ, сондықтан өзімді жіберіңіз»,
деп жазған.
• Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұлова (шын
есімі Ілия, майдандас достары «Лия» деп
атапты) (1925 ж. 15 маусым (кейбір деректерде
25 қазан, 20 сәуір), Ақтөбе облысы,
Қобда ауданы, Қаз КСР – 1944 ж. 14 қаңтар,
Псков облысының солтүстігіндегі
Новосокольники, Казачиха ауылы, РКСФР) –
Кеңес Одағының Батыры (1944), мерген,
ефрейтор.
• 1925 ж. 25 қазанда Ақтөбе облысы, Қобда ауданының Бұлақ
ауылында Сарқұлов Нұрмұхаммед және Молдағұлова
Маржанның отбасында дүниеге келген. Бала кезінде
анасынан айырылып (1933 ж.), кейіннен Алматыда
ағасының қолында тұрған, ал 1935 ж. бастап Ленинград,
Красногвардейский ауданы, Гурдин көшесіндегі №46-шы
балалар үйінде тәрбиеленген. Санкт-Петербургтегі 9-орта
мектебінде оқыды.Оқудағы озаттығы және үлгілі тәртібі
үшін Әлия Қырымдағы Бүкілодақтық пионерлер лагері –
Артекке жіберіледі. Артекте батырлар тақтасына
Рубен Ибаррури, Тимур Фрунзе сияқты батырлармен қатар
Әлия Молдағұлованың да суреті енгізілген. Соғыс басталған
соң балалар үйімен бірге Ярославль облысының Вятское
селосына эвакуацияланған. Вятское орта мектебінен 7-
сыныпты бітірісімен Рыбинск авиациялық техникумына
түседі, бірақ көп ұзамай (1942) ЖШҚӘ-ға (Жұмысшы-Шаруа
Қызыл Әскері) майданға жіберу туралы өтініш жібереді.
II.Негізгі бөлім
1 Мәметова Мәншүк Жиенғалиқызы, Кеңес
Одағының Батыры.
• 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталғанда
Мәншүк 18 жаста болатын. Ол соғысқа бару,
Отанын қорғау туралы шешім қабылдады.
Өтінішінде: «Фашистерді жою үшін майданға
жіберетін менің ағайым да, апайым да жоқ,
сондықтан өзімді жіберіңіз», деп жазған. 1939
жылдан бері комсомолмын. 1941 жылдың 7-ші
тамызы». Бір жыл бойы Мәншүк әскери
комиссариаттан өзін әскерге жіберу туралы
өтінді. 1942 жылдың 13-ші тамызында
Алматыдан 100-ші атқыштар бригадасы
майданға аттанды
• . Оның құрамында 4890 жауыңгер, оның ішінде 2
қазақ қызы – дәрігер Мәриәм Сарлыбаева және
Мәншүк Мәметова болған екен. Бригаданы ұла
дана ақын Жамбыл өлеңімен шығарып
салыпты.Әскердің қиындығын Мәншүк ерлермен
қатар көрді- жер жорғалап, судан жүзіп, қалың
ну ормандардан өтті, пулемет атып үйренді. 21-
ші гвардиялық атқыштар дивизиясының ең
жақсы пулемет атқышы атағына ие болды. Ол
ержүректің үлгісі болды,оны дивизия
жауыңгерлері мақтан тұтқан. 1943 жылдың 15-
ші қазанында Псков облысындағы Невель қаласын
босату үшін Изоча станциясындағы 173,7
биіктігінде өте қатал соғыс болды.
• Мәншүк өзінің әскери бөлімінің шабуылын
пулемет отымен қолдады. Мәншүктің басына оқ
тиді. Соғғы күштерін жинап, Мәншүк пулеметін
ашық жерге алып шығып, жодастарына жолды
тазалап, фашистердің тікелей бетіне атқан. Өлі
Мәншүк пулеметтің саптарын қолына тастай қатты
қысып алған. Сол қан майданда Мәншүк
Мәметова ерлікпен қаза тапты. Кеңес Социалистік
Республикалар Одағы Жоғарғы Кеңесінің
Жарлығымен 1944 жылдың 1-ші наурызында
немес басқыншыларымен соғысу майданындағы
қолбасшының әскери тапсырмаларын бұлжытпай
орындағаны үшін, көрсеткен ерлігі үшін Мәншүк
Мәметоваға Кеңес Одағының Батыры атағы
берілді.
• 2 Әлия Нұрмұхаммедқызы Молдағұлова, Кеңес
Одағының Батыры.
• . Әлия 8 жасқа келгенде, анасы қайтыс болды.
Нұрмұхаммед Сарқұловтың қолында екі баласы
ұлы Бағдат және қызы Әлия қалды. Әкесі
Әлияны нағашы әжесі Тәжікенге беруге мәжбүр
болды. Әжесі қазіргі Құрайлы ауылында тұрған,
немересін өте жақсы көрген, оған
адамгершілікті, жақсылықты, еңбекқорлықты
үйреткен. Әлия нағашысы Әубәкір
Молдағұловтың үйінде, нағашысының қызы
өзімен құрдас Сапурамен өсіп, есейді. Үй- іші
Әлияні өте жақсы көрді.
• Әубәкірдің әйелі Сән қыздарға көп нәрсені үйретті,
оған қыздар үй жұмысында көмектесті, кішкентай
бауырларын тәрбиелеп, бақты. Өз құрдастарына
қарағанда Әлияның мінезі қисық қатал болатын.
• 1933 жылы Молдағұловтар отбасы Шалқардан
Жамбылға, ол кезде Әулиеата деген кішкентай
станцияға көшіп барды. Нағашысы Түркістан –Сібір
теміржолының үшінші эксплуатациялық ауданы
саяси бөлімінің инструкторы болып қызмет істеді.
Үйлері теміржол вокзалының жанында болды.
Үйдің жанындағы теміржол мектебіне бірінші
сыныбында оқыды. 1935 жылы нағашысы Әубәкір
Әскери-көлік Академиясына оқуға түсіп, отбасымен
Москваға көшті, ал соғыстың алдында
Академиямен бірге Ленинградқа көшті.
• Ленинградта Смоленский ауданында Слуцкий
көшесінде 2-ші үйде тұрды. Отбасы жағдайына
байланысты нағашысы Әлияні Красногвардейский
ауданындағы Гурдин көшесіндегі №46-шы балалар
үйіне тапсырды. Бұл балалар үйінің оқушылары
қасында орналасқан Үлкен охта даңғылындағы №
9 мектебінде оқыды, қазір бұл № 140-шы мектеп.
1980жылы Ленсоветтің атқару комитетінің
шешімімен Гурдин көшесіне Әлия
Молдағұлованың аты берілді.
• Әлия Ленинградты шын жүрегімен жақсы көрді.
Бұл қала оның екінші отаны болды. Әлияның
мұғалімдері, бірге оқыған дос қыздары оны өте
ұстамды, терең ойлы, таза, ұқыпты деп
естеріне алады.
Қазақтың батыр қыздары Әлия
мен Мәншүк
• . Көрсеткен батылдығы мен ерлігі ушін Әлия
мен Мәншүкке Кеңес Одағының Батыры
атағы берілді. Бүгінгі күнде де олардың
есімін көтеретін қаншама көшелер,
мектептер, үжымшарлар мен кеңшарлар,
аллеялар мен бульварлар бар. Оның өшпес
ерлігін өзек етіп жазылған өлең кітаптары
мен роман-хикаяттар да көп.Бұдан басқа да
Алматыда Шығыстың қос шынары атанған
Әлия мен Мәншүкке көрнекті жерге
ескерткіш орнатылды.
Назар
аударғандарыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

1923 жылдың сәуірі

Б. Қаратаев – Қазақстанның көрнекті қоғам қайраткері туралы ақпарат

Қазақстан азамат соғысы жылдарында

Қазақстанда кеңес өкіметі орнауының ерекшелігі

Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі

Жұмысшылар туралы

Мұстафа Шоқайдың шетел баспасөзіндегі еңбектері

Қазан төңкерісі және Қазақстанда кеңес үкіметінің орнауы

Қазақстан кеңестерінің Құрылтай съезі өтіп, Қазақ АКСР - нің

Қазан төңкерісі

Пәндер