Қазақтың тыйым сөзі - ұлттық тәрбие көзі

Презентация қосу

LOGO

Қазақтың тыйым сөзі-
ұлттық тәрбие көзі.
Тайсойған негізгі мектебінің
9-сынып оқушысы Ануарқызы Дильназдың
«Қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрби көзі»
атты ғылыми жобасына

Пікір
Ғылыми жұмыс «Қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрби көзі» тақырыбына жазылған. Халқымыздың ұлттық дүниетанымы мен
мағұлматын жастайынан құлағына құйып өскен жырлардың бірі – ауыз әдебиеті.Дүниеге келген балаға шілдехана жасап, бесікке салу
рәсімін жүргізіп , тәтті ұйқыға батуына байланысты әжелеріміз бесік жырын көп айтушы еді... Міне ізденісі осындай жырдардан
бастау алған бұл жобаның негізгі мақсаты — Жас ұрпақтың ұлттық дүниетанымын қалыптастыруда қазақ халқының тыйымдары мен
ырымдары,наным-сенімдерінің алатын орны ерекше екенін таныту.
Дильназ- қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрбие көзі,яғни қазақ халқы кішкентай кезінен жақсылыққа үйір,жаман әдеттерден аулақ
болсын деп тыйым арқылы баласын тәрбиелеп отырғанын зерттеп,дайындалып келіпті.Қазақ халқының қанына сіңген
тектігі,адамгерілігінің жоғары болуы,әртүрлі келеңсіз көріністерден,әбес қылықтардан аулақ болғаны осы қазақтың тыйымының
арқасы,яғни бала бойына ертеден сіңіргеннен.Біз сол ата-әжелеріміздің тыйымымен өсіп өніп келеміз.Бұл сөздер балаларды жаман
әбдет,жат пиғыл,орынсыз қылық,теріс мінездерден сақтандырып отырған. Мұндай тыйым сөздер ел ішінде өте көп.Оның бәрін қамти
алмағанмен кейбір үлгілерін қағазға түсіріп ұсыныпты .
«Қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрби көзі» тақырыбындағы жұмысы талапқа сай орындалған. Сондықтан жұмыс - қазақтың Салт-
дәстүрі бағыты бойынша дайындаған. «Қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрби көзі» тақырыбындағы жұмысына жақсы баға беруге
болады деп ойлаймын.

Пікір жазған қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері: А.Ахметова
Т.Аймурзина
Жобаның мазмұны:

1.Кіріспе бөлім
Аталар сөзі-ақылдың көзі.

2. Негізгі бөлім
Ырым-тыйым ұлағат көзі

3. Қорытынды.
Даналығын халқымның мақтан етем

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Аннотация:
Қазақтың тыйым сөзі-ұлттық тәрбие көзі,яғни қазақ халқы кішкентай кезінен жақсылыққа
үйір,жаман әдеттерден аулақ болсын деп тыйым арқылы баласын тәрбиелеп отырған.Қазақ халқының
қанына сіңген тектігі,адамгерілігінің жоғары болуы,әртүрлі келеңсіз көріністерден,әбес қылықтардан
аулақ болғаны осы қазақтың тыйымының арқасы,яғни бала бойына ертеден сіңіргеннен.Біз сол ата-
әжелеріміздің тыйымымен өсіп өніп келеміз.Бұл сөздер балаларды жаман әдет,жат пиғыл,орынсыз
қылық,теріс мінездерден сақтандырып отырған. Мұндай тыйым сөздер ел ішінде өте көп.Оның
бәрін қамти алмағанмен кейбір үлгілерін қағазға түсіріп ұсынып отырмыз .

Жұмыстың орындалу әдістері:
Қазақ халқының ырымдары мен тыйымдары туралы мәлімет жинау,жүйелеу,талдау,сауалнама
өткізу,қазіргі заман талабына сай қолдану аясын анықтау.

Мақсаты:
Жас ұрпақтың ұлттық дүниетанымын қалыптастыруда қазақ халқының тыйымдары мен
ырымдары,наным-сенімдерінің алатын орны ерекше екенін таныту.

Міндеттері:
-мәдениеттану,тарихы-этнографиалық еңбектерді зерттеп талдау;

- қазақ халқының ырым- тыйымдарымен танысу;

-ауыл тұрғындары әжелерден мәлметтер жинау;

-оқушылар арасында сауалнама өткізу;

-қазақ халқының ырым-тыйымдары тақырыбына сынып сағаттарын өткізу;

Өмірдегі тәрбиелік мәні:
Тыйым сөздер тәрбиенің балбұлағы емес пе?

Қазақта тыйым сөздер деген көп қой.Мысалы:аяқ киімді кигенде оң аяғыңнан бастап кию,тәубе
айтып жүру,міне,осының бірі-үлкен тәрбие.Осындай адамның рухани дүниесін байытатын көп
нәрсені жоғалтып алғандаймыз.Біз жоғалып бара жатқан керемет мұрамыздың кішкене де болса жас
ұрпақтың есінде сақталса екен деп ойлаймыз.
«....Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке
сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. Отанды сүю – бабалардан мирас
болған ұлы мұраны қадірлеу, оны көздің қарашығындай сақтау, өз үлесіңді қосып, дамыту
және кейінгі ұрпаққа аманат етіп, табыстау деген сөз. Барша қазақстандықтардың
жұмысының түпкі мәні – осы!» Н. Ә. Назарбаев
Қоршаған ортаға Үй тұрмысына
байланысты,ыдыс- қатысты,тағамдарға
аяқтарға қатысты қатысты

Тыйымдар

Іс-әрекетке қатысты,бесікке
Жол жүруге қатысты
қатысты,киім киюге қатысты

Қыз балаға қатысты
Аталар сөзі-ақылдың көзі

*Жағыңды таянба....
*Қолыңды төбеге қойма…
*Табалдырықты баспа...
*Аманатқа қиянат жасауға болмайды….
*Саусақты, қолды орынсыз ауызға салуға
болмайды….
*Тізеңді құшақтама...
*Үлкеннің жолын кесуге болмайды...
*Асты ысыраптауға болмайды...
Ырым-тыйым ұлағат көзі

*Қыз бала басына ақ, қара орамал салмайды. Ақ-
жаулықтың, қара – қайғының белгісі.
*Әйелге түнде суға баруға болмайды, өткені
қорқып, шошыма ауруына ұшырауы мүмкін.
*Қонақ қыз босағаға емес, қарттар отыратын
құрметті орынға отырады. Әйтпесе үй иесі
бақытсыздыққа ұшырайды.
*Әйелге шашын жайып жүруіне болмайды.
Өйткені қаралы әйел ғана шашын жайып жіберетін
болған.
Нанға қатысты ырым-тыйымдар
Ыдыс-аяқ,тағамдарға қатысты
ырым-тыйымдар
Жол жүруге қатысты
Сейсенбі күні алыс жолға шықпайcың. Сәрсенбі күні
жолға шыққан жолаушының жолы болады.
Жолда кездескен адамнан «кайда барасың ?» деп
сұрамайды, «жол оң болсын» деу керек.
Жүкпен жолға шыққанда, үйден тұз алмайды.
Жүрер жолдың уақытын кесіп айтуға болмайды.Ол
құдайға астамшылық, күпірлік болады. Жол жүретін адам
«Алла жазса», «Алла жол берсе», «Құдай қаласа»,
«Барар жердің дәмі тартса» деп тілек тілегенде , жол
бойындағы кедергілердің бәрі аластатылады.
Жұма күні көшуге болмайды.Жұма – қасиетті күн.Бұл
күні ата – баба әруақтары шаңыраққа келіп, дұға дәметеді.
Киім киюге қатысты тыйымдар
*Киімді оң қолдан бастап киіп, сол қолдан бастап шешеді. Оң
қолдан бастап киім кию жақсы ырым саналады.
*Киімді желбегей жамылмайды, өйткені екі қолы жоқ адам ғана
киімді желбегей жамылып жүреді.
*Тозбаған киімді тастауға болмайды. Қазақ халқында тозбаған
киімді тастау – жаман ырым. Егер оны адам кигісі келмесе, біреуге
сыйлау керек.
*Көпшіліктің алдында ашық-шашық киіммен жүруге болмайды.
Бұл әдепсіздік болып саналады.
*Өте ұзын немесе қысқа киім киюге болмайды. Бұлай киіну адам
жұмыс істеген кезде қолайсыздық тудырады.
*Киімді сілкіп киген жөн, өйткені киімге жабысқан жәндіктер болса
ұшып түседі.
*Қыздарға ер баланың киімін киюге болмайды. Ер баланың киімін
кию жаман ырым саналады.
Оқушылардан сауалнама алу сәті
Ауыл әжелерінен сауалнама алу сәті
Сауалнама қорытындысы
Ұсыныс:

*Қазақтың ырым-тыйым сөздері
туралы баспасөз беттеріне жариялап,
оқырман қауымға ұсынылса;
*Ырым-тыйым сөздер туралы
мектепте сыныптан тыс іс-шаралар
өткізілсе;
*Ата-бабаларымыздан келе жатқан
қазақтың ырым-тыйым сөздері туралы
кітапшалар көбірек шығарылса.

Ұқсас жұмыстар

Қария сөзі - тәрбие көзі

Қой атасын ата

Отбасындағы қыз тәрбиесі

Қыз балаларға өнегелі тәрбие беру

Отпен аластау

Қазақтың ырымдары мен тыйымдары

Даналығын халқымның мақтан етем

Мемлекетті әлсіретудің амалы қоғамдағы ұлттық бірегейлікті ыдыратумен тең

Азаматтық, қазақстандық елжандылық, этносаралық келісім тұралы ұғым

ИМАНИПЕДАГОГИКА

Пәндер