Сыбайлас жемқорлық әрекет үшін құқықтық жауапкершілік

Сыбайлас жемқорлық әрекет үшін құқықтық жауапкершілік.

Орындаған: Сансызбай Еркежан

Курс: 2

Мамандығы: Көркем тоқыма (ХТ)

Тексерген: Баймуханова К. Х

Тәртіптік жауапкершілікке әкеп соғатын сыбайлас жемқорлық әрекеттері.

► Соңғы онжылдық мемлекетіміздің «ұлттық қауіпсіздігіне тікелей қауіп төндіретін» негізгі көздердің бірін білдіретін сыбайлас жемқорлық мәселелерін зерттеуге және жемқорлыққа қарсы күрестің құқықтық шараларын жетілдіруге деген жоғары қызығушылықпен сипатталады. Мемлекеттік билік органдарында сыбайлас жемқорлық азаматтардың конституциялық құқықтары мен мүдделеріне нұқсан келтіреді, демократиялық ұстанымдары мен құқықтық тәртіпті бұзады, мемлекеттік аппараттың қызметін төмендетеді, мемлекеттік реформаларды өткізуге кедергі келтіреді, сайып келгенде, азаматтардың билікке сенімін жояды.

Парақорлықтың жалпы сипаттамасы.

► Сыбайлас жемқорлық - бұл жеке мақсаттарда пайда көру үшін мемлекеттік билікті асыра пайдалану. Сыбайлас жемқорлықтың мұндай анықтамасы БҰҰ Бас ассамблеясы 1979 жылы 17 желтоқсанда қабылдаған құқықтық тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалардың мінез-құлық Кодексінде қамтылған.

► Парақорлық сыбайлас жемқорлықтың қауіпті және көп тараған көріністерінің бірі болып табылады.

Әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық құрамы Кодекстің 34-тарауында баяндалған және алты бапта тіркелген:

жеке тұлғалар-дың заңсыз материал-дық сыйақы беруі (676-бап) ;

Мемлекет-тік функция-ларды атқаруға уәкілетті тұлғаның не оған теңестіріл-ген тұлғаның заңсыз материал-дық сыйақы алуы (677-бап) ;

заңды тұлғалар-дың заңсыз материал-дық сыйақы беруі (678-бап) ;

Мемлекет-тік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының заңсыз кәсіпкер-лік қызметті жүзеге асыруы және заңсыз кірістер алуы (679-бап) ;

Мемлекет-тік органдар басшыла-рының сыбайлас жемқор-лыққа қарсы күрес бойынша шара қолдан-бауы 680-бап) ;

бұрын сыбайлас жемқор-лық қылмыс жасаған тұлғалар-дың жұмысқа қабыл-дануы (681-бап) .

Әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғатын сыбайлас жемқорлық әрекеттері.

► Ұйымдастырушылық-әкімшілік міндеттер деп адамдардың заңнамада және ұйымның атқарушы органының құрылтай құжаттарында көзделген өкілеттіктерді жүзеге асыру жөніндегі қызметі түсініледі. Бұл міндеттерге ұжымға жалпы басшылық жасау, кадрларды орналастыру және іріктеу, бағынышты адамдардың жұмысын ұйымдастыру және бақылау, көтермелеу және тәртіптік жазалар қолдану шараларын қолдану арқылы еңбек тәртібін сақтау жатады.

► Әкімшілік-шаруашылық міндеттер деп толық материалдық жауаптылық жүктелген тұлғалардың берілген өкілеттіктердің шегінде мүлікті, соның ішінде ұйымның балансындағы және банк шоттарындағы ақшаны басқару және оларға билік ету жөніндегі қызметті жүзеге асыруы түсініледі.

► Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық субъектiлерiне лауазымды және мемлекеттiк мiндет атқаруға уәкiлеттi өзге де адамдарды немесе оларға теңестiрiлген адамдарды сатып алуды жүзеге acыpушы, сол сияқты оларға заңға қайшы мүліктік игiліктер мен артықшылықтар беретiн жеке және заңды тұлғалар да жатады [2, 3-баптың 4-тармағы] .

► ҚР ӘҚБтК 28-бабына сәйкес, әкiмшiлiк жауаптылыққа: әкімшілік құқық бұзушылық аяқталған немесе оның жолын кескен кезде он алты жасқа толған, ақыл-есi дұрыс жеке тұлға, сондай-ақ заңды тұлға жатады. Бұл ереже негізінен сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық субъектілеріне де қолданылады. Сыйақы берушінің мүддесі үшін құқыққа қарсы іс-әрекеттер жасағаны үшін лауазымды адамға сыйақы беретін субъект 16 жасқа толған жеке тұлға, сондай-ақ заңды тұлға болуы мүмкін. Заңды тұлғаның әкімшілік жауапкершілігінің ерекшелігі заңды тұлғаның атынан құқыққа қарсы сыйақыны заңды тұлғаның атқарушы органының басшысы не заңды тұлғаның атқарушы органы атынан өзге жеке тұлғаның ұсынуын білдіреді.

Қылмыстық сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық.

► Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасаған тұлғаны әкімшілік және өзге де заңмен көзделген жауапкершіліктен оның есі дұрыс емес болуына байланысты босату үшін негіз ретінде тек сот-психиатриялық сараптаманың қорытындысы болуы мүмкін. Егер әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасаған оның адамның есі дұрыс емес екендігі белгілі болған жағдайда іс бойынша іс жүргізуді бастауға болмайды, ал басталған іс құқық бұзушылық құрамы болмауына байланысты қысқартылуға жатады.

Әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза тағайындау қағидасы ҚР ӘҚБтК-нің 7-тарауымен реттеледі. Оларға сәйкес әкімшілік жаза:

ҚР ӘҚБтК-нің 676-681 баптарында белгіленген санкциялар шегінде сот қолданады;

әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық сипатына, әділ болуы тиіс;

жеке тұлғаға жеңілдете-тін және ауырлата-тын жауапкер-шілік жүктеледі;

заңды тұлғаға ұйымдық-құқықтық нысанында-ғы жаза қолданыла-ды;

бір тұлға екі немесе одан да көп әкімшілік құқық бұзушылық жасаған жағдайда жеке-жеке қолданыла-ды;

Қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғатын сыбайлас жемқорлық әрекеттері.

► Әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылыққа қатысты ұзаққа созылған немесе жалғасқан әкімшілік құқық бұзушылық үшін есептелетін әкімшілік жауапкершілікке тартудың ескіру мерзімі қолданылмайды.

► Егер бұрын жасалған әрекет үшін әкімшілік жаза қолданылған күннен бастап бір жыл ішінде жаңа іс-әрекет жасалса, тұлға әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықты қайтадан жасаған болып саналады. Әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы қаулыны судья шығарған күн құқықтық мәннің қайталану белгісін білдіреді.