Білім беру жүйесіндегі кеңестік реформалардың қарама-қайшылықтары: қазақ әліпбиінің арабтан латынға және кейін кириллицаға ауысуы

Скачать

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

ПРЕЗЕНТАЦИЯ

Тақырыбы: Білім беру жүйесіндегі кеңестік үкімет реформаларының

қарама - қайшылықтары: қазақ тілінің араб таңбасынан кириллицаға

ауысуы.

Тобы:ЖМҚА-07-19

Дайындаған:Кәрімжан. К. Б

Қабылдаған:

1

Білім беру жүйесінің қалытасуы.

Ағарту ісі

Әліпбиді өзгерту

Жаңа мектептер ашу

Мазмұны

Ағарту ісі

Кеңес үкіметінің айтуынша қазақ

халқынң 25 пайызы ғана сауатты

еді. Оның ішінде қазақтар 10 пайыз болатын. Араб тілінде жазып, оқи

алатын қазақтар бұл тізімге ілінбед. Қазақстанда жаппай15-50 жас

арасындағы оқыту тек саяси мүд

дені көздеді. Кеңес үкіметі тек

момын, жуастарды қалдырып

қалғандарын қудалап, мәңгүрт

тәрбиелеуді жоспарлад.

Қазақстанда сауатсыздықты жою Коммунистік партияның жергіліті халық арасында саяси ағарту жұмысын жүргізуімен тығыз

байланысты болды. Жергілікті халықтың саяси сауатын ашу, олардың қатарынан коммунистерді тәрбиелеп шығару осы кезеңдегі

қазақстандық коммунистік партияның басты міндеті еді.

1924 жылғы сəуірде «Сауат

сыздықты жою» қоғамы құрыл

ды. Ол еңбекшілердің қолдауы

мен ерікті мүшелік негізінде

жұмыс жүргізді. 1926 жылғы

мамырда Халық Комиссарлар

Кеңесі «Қазақ АКСР бірыңғай

еңбек мектептерінің жарғысын» қабылдады. Үш жылдық жəне

төрт жылдық мектептердің үлес салмағын көбейту бағыты

ұсталды.

Сауатсыздықпен күреске шақыратын плакаттар

1931 жылы «15 пен 50 жас аралығындағыларды міндетті түрде жаппай оқытуды» енгізілді. Халықты сауаттандыруға білімді жастар көп үлес қосты. Еңбекші халық та білім алуға құлшына кірісті. Күні бойы жұмыс істеп, шаршағанына қарамастан, кешкісін сауат ашу мектептеріне бір кісідей жиналатын. Осының нәтижесінде 1939 жылдың өзінде республика халқының сауаттылығы 65%-ға жетті, республиканың құрылғанына 20 жыл толу қарсаңында жасы 50-ге дейінгі ересек адамдардың сауатсыздығы, негізінен, жойылды.

1926 жылы наурыз айында I Бүкілодақтық түркологтар съезі

өтіп, түркі тілдес халықтар жазуын латын графикасына көшіру

мәселесі қаралды. Латын қарпіне көшу ісіне сол кездегі Казақ

АКСР халық ағарту халкомы А. Байтұрсынұлы қарсы шықты.

Ә. Бөкейханов пен А. Байтұрсынұлы араб жазуының кейбір

белгілерін жеңілдетуді ұсыңды.

Әліпбиді өзгерту. Сауатсыздықпен күрес барысында сол мезгілге шейін

пайдалануда келген араб графикасын латын графикасымен алмастыру мәселесі қойылды. РКФСР-дің ұлттар ісі жөніндегі халық комиссариаты 1923 жылы

араб қарпіне реформа жасау жөніндегі комиссия құрды.

Бұл комиссия үш мәселе бойынша жұмыс жасады:

1) жазуы жоқ халықтар үшін жазу даярлау;

2) өз жазуы бар халықтарды латын қарпіне көшіру;

3) түркі жазуын реформалау.

Халық арасында үгіт жүргізуді күшейту

үшін саяси ағарту ісінің әр түрлі тәсілдері: дәріс оқу, баяндама жасау,

әңгімелесу, пікірталастар ұйымдастыру, әр қилы көрнекі шерулер өткізу

қолданылды. 1920-1930 жылдарда Қазақстанда саяси-ағарту орындарының ең көп тараған түрі: оқу үйлері, қызыл отау, клубтар, кітапханалар,

ағарту қызметкерлерінің үйлері болды.

Қазақстанда сауатсыздықты жою Коммунистік партияның жергілікті

халық арасында саяси ағарту

жұмысын жүргізуімен тығыз

байланысты болды. Жергілікті

халықтың саяси сауатын ашу, олардың қатарынан коммунистерді

тәрбиелеп шығару осы кезеңдегі

қазақстандық коммунистік

партияның басты міндеті еді.

Жаңа мектептер ашу Кеңес өкіметінің

алғашқы айларында-ақ қолға алынды. 1918 жылдың 21 қаңтарында РКФСР ХКК-нің

«Шіркеуді мемлекет пен мектептен ажырату» туралы Декреті шықты.

Қазақстанда мектептерді басқару

жергілікті кеңестердің қолына көшті. 192жылы 18 қаңтарда Орынборда халыққа білім беру

жөніндегі Бірінші жалпықазақтық

конференция болып, онда республикадағы

халыққа білім беру ісін ұйымдастыру

міндеттері айқындалды.

1941 жылы ЖОО-ларды нығайту мақсатында Алматы мүғалімдер институты

педагогикалық институтпен қосылды. Барлық педагогикалық және мұғалімдік институттардағы студенттер саны аз топтар біріктірілді. Он жыл ішінде

республика ЖОО-лары Қазақстанның халық шаруашылығының барлық

салалары және мәдениеті үшін 10 мыңдай мамандар даярлап шығарды.

Республиканың халық шаруашылығы үшін жоғары дәрежедегі маман кадрлар даярлаудың өзге де түрлері болды. Индустрияландыру жылдарында ауыл

шаруашылығының маман кадрлары мен инженерлерге деген сұраныс күшті

болды. РК(б) П басшылығымен шебер ұйымдастырушылық қабілетін және

партия ісіне шексіз берілгендігін көрсеткен жұмысшылар мен шеберлерді

оқыту үшін өнеркәсіптік академиялар құрылды. Оралдағы Қазақстан өнеркәсіптік академиясы Қарағанды, Риддер, Қарсақпай, Ащысай жұмысшыларына

білім берді. Сөйтіп, республикада алғашқы екі бесжылдық кезінде маман кадрлармен қамтамасыз ететін жоғары және арнаулы орта оқу орындарының

жүйесі жасалды.

Қорытынды

Назарларынызға

рақмет

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс