Ежелгі карталар

Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультет: «География және табиғатты пайдалану»

Алматы, 2020

Картография ғылымының шығу тарихы

Картография

Картография - географиялық карталар, оларды жасау және пайдалану туралы ғылым.

Картография табиғат пен қоғам құбылыстарының үйлесуі мен өзара байланысуын, олардың кеңістіктегі орналасуын және уақыт бойынша өзгеруін, т. б. картографиялық кескіндеудің (бейнелеудің) көмегімен зерттейтін ғылым. комителық ұғымдарға - аспан денелері мен жұлдызды аспанның карталары, глобустар мен жер бедері карталары, картографиялық белгілермен берілген кеңістік модельдері (үлгілері) жатады.

Ежелгі римдіктердің картасы

Картографияның объектілері

Картографияның ең танымал жемістері (көпшілікке түсінікті) кеңістіктің бейнелі-символикалық

модельдері: жазық карталар, рельефтік және көлемдік карталар, глобустар. Олар қатты, жалпақ

немесе көлемді материалдарда (қағаз, пластмасса) немесе бейне мониторда кескін түрінде

ұсынылуы мүмкін.

Картографияның объектілері

Жер

Aспан денелері

Жұлдызды аспан

КАРТОГРАФИЯ ТАРИХЫ

Картография алғашқы қоғамда жазу пайда болғанға дейін де пайда болды. Бұған, мысалы, өздері ашылған кезде жазбаша тілі жоқ халықтардың картографиялық шеберліктерін дамытқаны дәлел бола алады.

Вавилондық әлем картасы

Ежелгі карталар

Қола дәуірінен бастап Италияның Камоника алқабында үңгір суреттері түріндегі карталар сақталған. Біздің заманымызға дейін жартастағы суреттерден басқа, біздің дәуірімізге дейінгі 3 - 1 мыңжылдыққа жататын ежелгі Египет пен Вавилон карталары да жеткен. мысалы, Вавилонның әлем картасы.

Картография тарихы

Туриндық папирустық карта - әлемдегі ең ежелгі қағаз карта

Ең ежелгі карта

Картография тарихы

Алғашқы географиялық картаны жасаушы ежелгі грек ғалымы Анаксимандр болып саналады. VI ғасырда. Б. з. д. ол жерді сумен қоршалған тегіс шеңбер түрінде бейнелеп, сол кездегі белгілі әлемнің алғашқы картасын сызды.

Ежелгі карталар

Птоломейдің «Географиясында», бұрын айтылғандай, сол кездегі Жер туралы барлық ақпарат қамтылған. Оған бекітілген карталар өте дәл болды. Олардың дәрежелік торы бар. Птоломей Жердің егжей-тегжейлі картасын жасады, оған дейін ешкім бұрын-соңды жасап көрмеген.

Белгілі зерттеуші ғалымдар

XV ғасыр: Николас Германус Птолемейдің “Geographi” атты еңбегіне жаңа карталар қосты.

• 1492 ж: неміс көпесі Мартин Бехайм (1459-1507) әлемдегі ең көне жер шарын құрды, бірақ оған Америка жетіспеді.

Белгілі зерттеуші ғалымдар

1507 ж. : Мартин Валдсемюллердің дүниежүзілік картасы батыс континенттер үшін Америка терминін алғаш қолданды (саяхатшы Америго Веспуччиден кейін) .

• 1513 ж. : Осман адмиралы Пири Рейс әлемнің әйгілі картасын жасады, онда белгілі бір оңтүстік континенттің бөлігі бейнеленген, ол кейде теңізшілердің Антарктиданың бар екендігі туралы ерте хабардар болуына дәлел ретінде келтіріледі.

Белгілі зерттеуші ғалымдар

1569 ж. : Фламандиялық картограф Герардус Меркатор (1512-1594) карталарды «дұрыс көрінуге» тырысып, математикалық формулаларды қолдана отырып, жаңа проекцияны (Меркатор проекциясы деп атайды) жасады. Содан бері ол өзінің 1569 картасында жасаған әлемнің бейнесі біз үйреніп қалған картадағы әлемнің әдеттегі бейнесі болды.

• 1570 ж. : Антверпен картографы Авраам Ортелиус Theatum Orbis Terrarum атты алғашқы заманауи атласты шығарды.

Картография -

табиғат пен қоғам құбылыстарын көрсету және зерттеу туралы ғылым;

бұл картографиялық өнімдерді (карталар, атластар, глобустар және т. б. ) өндіруге арналған техника мен технология саласы;

бұл картографиялық жұмыстарды қолданатын ғылым саласы.

Картаның элементтері

Математикалық картография

карталардың математикалық негіздерін зерттейді, картографиялық проекциялар теориясын дамытады, олардағы бұрмаланулардың таралуы мен әсерін зерттейді

Картаны жасау мен проекциялау

картографиялық жұмыстарды зертханалық (офистік) құру мен редакциялаудың әдістері мен технологияларын жасайтын пән

Картографиялық семиотика

картаның тілін, картографиялық белгілер жүйесін (сөздік) және оларды қолдану ережелерін (тіл грамматикасы) дамытады. Картографиялық семиотика сонымен қатар картографиялық белгілердің ақпараттық сыйымдылығын және олардың картаны оқырманның қабылдау ерекшеліктерін зерттейді.