Проекция таңдау факторлары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультет: «География және табиғатты пайдалану»

Проекция таңдау
факторлары

Алматы,
2020
Жоспар:
I. Кіріспе
II.Негізгі бөлім
2.1. Карталардың проекциялары,
бұрмалану түрлері
2.2. Проекция таңдау факторлары
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Кірісп
е
Бастапқы (нөлдік) меридиан
1675 жылы Гринвич
астрономиялық
обсерваториясы құрылған
Гринвич (Лондон маңындағы)
қаласы арқылы өтеді. Демек,
оның атауы - Гринвич
меридианы. Гринвич
меридианы басты меридиан
ретінде 1884 жылғы
халықаралық келісіммен
анықталды.
КАРТАЛАРДЫҢ ПРОЕКЦИЯЛАРЫ
БҰРМАЛАНУ ТҮРЛЕРІ

Жер бетін жазықтықта, яғни
картада бейнелеу кезінде
бұрмалаудың төрт түрі пайда
болады: ұзындықтың, ауданның,
бұрыштың және пішіннің
бұрмалануы.
ҰЗЫНДЫҚТЫҢ БҰРМАЛАНУЫ
КӨПТЕГЕН ЖАҒДАЙЛАРДА ЖЕР
ШАРЫНДА БІРДЕЙ
ҰЗЫНДЫҚТАҒЫ МЕРИДИАНДАР
ДОҒАЛАРЫНЫҢ КАРТАДА ӘР
ТҮРЛІ ҰЗЫНДЫҚТАРҒА ИЕ
БОЛУЫМЕН ТҮСІНДІРІЛЕДІ.

Ұзындықтың бұрмалануы көптеген Негізгі масштабтың қаншалықты
жағдайларда жер шарында бірдей үлкен немесе кіші екенін картаның
ұзындықтағы меридиандар доғаларының бұрмалану дәрежесі жоғары басқа
картада әр түрлі ұзындықтарға ие болуымен картаның бөліктерінің
түсіндіріледі. Сондықтан кез-келген картада ұзындығының масштабы екенін
эллипсоид немесе сфераның бетіндегі ұзындық көрсететін өлшем жеке масштаб
өлшемі қанша есе азайтылатынын көрсететін деп аталады.
космостық өлшеудің негізгі шкалалары
қолданылады.
Картаның аумағының
бұрмалануы картографиялық
тордың бірдей ендік
аумағындағы айырмашылыққа
байланысты.

Бұрыштардың бұрмалануы
параллельдер мен меридиандар
қиылысында бұрыштардың
вертикальдылығымен емес,
олардың көлбеуімен байланысты.
КАРТА ПРОЕКЦИЯЛАРЫ - НАҚТЫ
ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ КҮРДЕЛІ ЖЕР БЕТІНЕН
КАРТА ЖАЗЫҚТЫҒЫНА ӨТУ ТӘСІЛІ
ПРОЕКЦИЯ ТАҢДАУ ФАКТОРЛАРЫ
• Картографияланатын аумақтың географиялық ерекшеліктері,
оның Жер шарындағы орны, өлшемдері мен кескіндемесі

• Картаны пайдалану жағдайлары мен
әдістері, карта бойынша шешілетін
тапсырмалар, өлшемдер нәтижесінің
нақтылығына қойылатын талаптар

• Проекцияның өзінің ерекшеліктері – ұзындықтар, аудандар,
бұрыштардың бұрмалану шамасы мен олардың территория бойынша
таралуы, меридиандар мен параллельдер пішіні, олардың
симметриялылығы пөлюстер суреті, сызықтардың ең қысқа
қашықтықтағы қисықтылығы
ТЕҢ АУМАҚТЫ ПРОЕКЦИЯЛАР
КАРТАЛАРЫНДА ГЕОГРАФИЯЛЫҚ
ОБЪЕКТІЛЕРДІҢ АУДАНЫ
БҰРМАЛАНУСЫЗ, ДӘЛ БЕРІЛГЕН,
АЛАЙДА ӨТЕ ҮЛКЕН АУМАҚТА
БҰРЫШТАР МЕН ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ
ФИГУРАЛАР АЙТАРЛЫҚТАЙ
БҰРМАЛАНУҒА ҰШЫРАЙДЫ.

Конформды проекциялар карталарында
бұрыштардың бұрмалануы жоқ. Мұндай
карталарда шағын аумақтың рельефінің
формасы да дәл бейнеленген. Картаның әр
нүктесіндегі ұзындық шкаласы барлық
бағытта бірдей мөлшерде сақталады.
Географиялық объектілердің ең үлкен
аймақтары бұрмалануға көбірек бейім.
Бірдей қашықтықтағы
проекциялар карталарында
ұзындық масштабы тек бір негізгі
бағытта - параллель немесе
меридиан бойында сақталады.
Бұрыштық және квадраттық
бұрмалану аз байқалады.

Ерікті проекциялар картасында
бұрыштардың, аудандардың және
ұзындықтың аз мөлшерде
бұрмалануы кез-келген нүктеде
кездеседі.
Қорытынды
Карталық проекциялар құрылысы бойынша ерекшеленеді.
Дәрежелік желіні глобустан карта жазықтығына ауыстыру
әдістеріне байланысты келесі проекциялар бар:
азимутальды, цилиндрлік, конустық
Азимуттық проекцияда параллельдер тұйық шеңбер құрайды, ал
меридиандар бір нүктеден барлық бағытта алшақтап, бойлық
бұрыштарының көрсеткіштеріне сәйкес бөлінген түзулер. Азимутальды
проекция жекелеген континенттер мен полюстер аймақтарын картаға
түсіру үшін кеңінен қолданылады.

Цилиндрлік проекцияда параллельдер мен меридиандар көп жағдайда
бір-біріне тік бұрышта орналасады. Бұл экватордағы және орта ендіктердегі
проекция өте аз бұрмалануды тудырады, сондықтан әлем карталарының
барлық түрлерінде қолданылады.

Конустық проекциялар қоңыржай ендіктерде орналасқан
аймақтарды бейнелеу үшін өте ыңғайлы, өйткені бұл жағдайда
бұрмаланулар минималды болады. Ресей, Қазақстан және басқа ТМД
елдерінің карталары негізінен осы проекция негізінде
құрастырылған.
ПАЙДАЛАНҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР:
https://flot.com/publications/books/shelf/rulkov/18.htm
https://kk.wikipedia.org/wiki/Картографиялық_проекция
КАРТОГРАФИЯ ЖƏНЕ ТОПОГРАФИЯ НЕГІЗДЕРІ

Е. А. Тоқпанов О. Б. Мазбаев, Оқулық. – Алматы: «Дəуір», 2012.

Ұқсас жұмыстар

Азимуттық проекция

Қарым - қатынас процесіндегі тұлғааралық қабылдау мен өзара түсіністіктің ролі

Көмекші проекция

Картографиялық проекция теориясы

Проекциялау әдісері және түрлері

Картографиялық проекция, картографиялық кескін – Жер эллипсоидының (шардың) немесе планетаның бетін математикалық тәсілдер арқылы жазықтықта бейнелеу

Проекциялық түзулер

OpenGL ортасының анимацияланған кескіндеріндегі синтезделген камераның моделі

Картографиялық проекция

Картографиялық проекция, кескін

Пәндер