Рельефтен және фотосуреттің еңісінен шыққан нүктелер бұрмалануын анықтау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті “Геодезия және картография” кафедрасы. СӨЖ Пәннің аты: Фотограмметрия Тақырыбы: Рельефтен және фотосуреттің еңісінен шыққан нүктелер бұрмалануын анықтау. Тексерген: Жумашева Д. С Орындаған:Саулебеков Д. Ж Тобы: ГК-807 Семей 2019-2020 оқу жыл

Жоспар:

Кіріспе;

Негізгі бөлім:

2. 1. Бұрыштардың перспективалы бұрмалануы.

2. 2. Рельефке сызықтық ығысу.

Қорытынды;

Қолданылған әдебиет.

Кіріспе

Аэротүсірілімде суретке түсіру кезінде көлбеу бұрышының және жер бедерінің салдарынан мынадай бұрмалаулар пайда болады: көлбеу бұрышынан туындаған сызықтық ығысу, аэротүсірілімнің көлбеу бұрышының перспективалы бұрмалануы, рельефке сызықтық ығысу және рельефке бұрыштық бұрмалаулар. Көлбеу бұрышынан туындаған сызықтық ығысу. Аэротүсірілім нүктелерінің сызықтық ығысуы нөлдік бұрмалаулар нүктесінен жүргізілген бағыттардың бойымен өтеді.

Аэросуретте басты вертикаль VV жүргізіп, нөлдік бұрмалау нүктесін көрсетеміз (сурет. 1) .

Сур. 1 Көлбеу бұрышынан туындаған сызықтық бұрмалаулар

Егер аэротүсірімнің көлбеу бұрышы 0 тең болса, онда А нүктесі а0 нүктесінде бейнеленеді. Аа0 кесіндісі аэротүсірімнің еңістігі кезіндегі сызықтық ығысу болып табылады. Оны Δra, ал са = r кесіндісінің ұзындығын, а нүктесіне бағыт пен басты тік φ арасындағы бұрыш белгілейміз. Сонда сызықтық ығысу формула бойынша анықталады

онда:

α-көлбеу бұрышы аэросурет;

F-аэрофотоаппараттың басты (фокустық) қашықтығы;

r-нөлдік бұрмалау нүктесінен таңдалған а нүктесіне дейінгі қашықтық.

А көлбеу бұрышының әсерінің салдарынан нүктенің кескінінің жылжу шамасы нөлдік бұрмалау нүктесінен қашықтықтың квадратына тура пропорционалды және керісінше шамаға пропорционалды екенін көруге болады, демек, бұл шамамен, әсіресе қысқа фокусты аэрофотоаппаратпен түсірілген аэроотуреттердің шеттерінде саналуы керек.

А-көлбеу аэротүсірілімінде бұрыштардың перспективалық бұрмалануы және жергілікті және Б-аэротүсірілімінде оның бейнесі арасындағы тәуелділік.

1-формула

2. 1. Бұрыштардың перспективалы бұрмалануы.

Түрі-сызықтық ығысу нүктесі туындаған көлбеу бұрышы аэроснимка, бағыттары, өткізілген келген бір нүктесін алады бұрмалау, атап айтқанда, бағытын da da0 және әр түрлі болады, бір-бірінен шамасына Δφ (сур. 2, а) . Осыған байланысты, аэросуреттегі бағыттар арасындағы бұрыштар φ0 (сурет. 2, б) . Олардың арасындағы тәуелділік формуламен анықталады

2-формула

Егер бағыттардың жоғарғы жағында Надир нүктесі қабылданса, онда xd=-ftgα.

2-Формулаға сәйкес

Егер бағыттардың жоғарғы жағында нөлдік бұрмалау нүктесін алса, онда xd = -ftg α/2Ақырында,

2-формулаға сәйкес

Бұл формула басты вертикалда орналасқан кез келген нүктеде салынған бұрыштардың арасындағы тәуелділікті анықтайды. Аэротүсірілімдердегі бұл нүктенің абсциссасын xd белгілейміз. Демек, δ = φ-φ0 бұрыштарының бұрмалануы бағыт жүргізілген нүктені таңдауға байланысты болады. Егер бағыттар басты нүктеден жүргізілсе, онда xd=0. 2-Формулаға сәйкес

Демек, нөлдік бұрмалау нүктесінен жүргізілген бағыттар көлбеу аэротуретте бұрмаланбайды және шыңдары с нүктесінде орналасқан бұрыштар жергілікті жердің бұрыштарына тең. Басты нүктеден жүргізілген бағыттар үшін Дфманың ең жоғарғы бұрмалануы формуламен анықталады.

Осы формулаға α көлбеу бұрыштарының әртүрлі шамаларын қойып,

А көлбеу бұрышының ұлғаюымен бағыттардың бұрмалануы күрт өседі. Осыған байланысты аэрофотототүсірілім кезінде аэрофотоаппаратты гиротұрақтандыру туралы мәселе үлкен маңызға ие болады. Басты нүктеге жақын маңдағы бағыттардың жоғарғы жағы бар көлбеу аэротүсірілімдердегі бағыттардың шағын бұрмалануының бағалы қасиеті жоспарды жасау кезінде жоспарлы негізді қоюландыру үшін кеңінен қолданылады және далалық геодезиялық жұмыстарды едәуір қысқартуға мүмкіндік береді.

2. 2. Рельефке сызықтық ығысу.

Аэротүсірілімдердегі жер бедерінің салдарынан сызықтық бұрмалаулар туындайды. Егер h = 0 болса, онда ока A0 нүктесінде бейнеленеді (сурет. 3) . А0а кесіндісі δrh рельефінен нүктенің жылжуын білдіреді, ал ақ кесіндісі R - бұл нүктенің басты нүктеден арақашықтығы. Нүктенің рельефке ығысуы мынадай формула бойынша анықталады:

3-формула

Аэротүсірілімнің шетіне жақын нүктелер орналасқан сайын, нүктелердің таңдалған орта жазықтықтан асып кетуі және суретке түсіру биіктігі немесе аэрофотоаппараттың фокустық қашықтығы неғұрлым аз болса, рельефтің әсерінен нүктелердің жылжуы соғұрлым көп болады. Таңдалған жазықтықтан жоғары орналасқан нүктелер аэросуретте ортогональды проекцияларға қарағанда, ортогональды кескіндерден алыс бейнеленеді, өйткені осы нүктелер арқылы өтетін жазықтықтар үшін кескіндердің масштабтары таңдалған жазықтықтың бейнесінің масштабынан үлкен болады.

Жер бедерімен байланысты сызықтық бұрмалаулар