ҚАН ӨКПЕДЕ

Презентация қосу

Қанның тыныс
алу қызметі

ОРЫНДАҒАН: МАРАТОВА Н.
ТОБЫ: 206Б ЖМ
ҚАБЫЛДАҒАН: КЕНЕХАНОВА А.
ҚАН ТУРАЛЫ
МӘЛІМЕТ
• ҚАН (ГР. HAEMO ;ЛАТ. SANGUIS —
ҚАН) — АҒЗАДАҒЫ ІШКІ СҰЙЫҚ
ОРТАНЫҢ БІРІ.
ОЛ ҚАНТАМЫРЛАРЫНЫҢ ТҰЙЫҚ
ЖҮЙЕСІН БОЙЛАЙ АҒЫП,
ТАСЫМАЛДАУ ҚЫЗМЕТІН
АТҚАРАДЫ. ҚАН БАРЛЫҚ
МҮШЕЛЕРДІҢ ЖАСУШАЛАРЫНА
Қанның
ҚОРЕКТІК ЗАТТАР МЕН ОТТЕГІН құрамы: a —
ЖЕТКІЗЕДІ ЖӘНЕ ТІРШІЛІК эритроцит;
ӘРЕКЕТІНІҢ ӨНІМДЕРІН ЗӘР ШЫҒАРУ b—
МҮШЕЛЕРІНЕ ТАСЫМАЛДАЙДЫ. нейтрофиль;
c — эозофиль;
d — лейкоцит.
ЕРЕСЕК АДАМ АҒЗАСЫНДА ШАМАМЕН БЕС ЛИТР ҚАН БОЛАДЫ. ҚАН —
АҒЗАДАҒЫ ДӘНЕКЕР ҰЛПАСЫНЫҢ БІР ТҮРІ. ОНЫҢ НЕГІЗГІ БӨЛІГІ
ЖАСУША АРАЛЫҚ СҰЙЫҚ ЗАТ — ПЛАЗМАДАН ҚҰРАЛАДЫ. ПЛАЗМАДАН
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ — ЭРИТРОЦИТТЕР МЕН ЛЕЙКОЦИТТЕР ЖӘНЕ ҚАН
ПЛАСТИНКАЛАРЫ — ТРОМБОЦИТТЕР БОЛАДЫ. ТРОМБОЦИТТЕР
СҮЙЕКТІҢ КЕМІК МАЙЫНДАҒЫ ЖАСУШАЛАРДАН ТҮЗІЛЕДІ. ОЛАРДЫҢ
ЖЕТІЛУІ, ҚОРҒА ЖИНАЛЫП, БҰЗЫЛУЫ БАСҚА МҮШЕЛЕРДЕ ӨТЕДІ.

ПЛАЗМА НЕГІЗІНДЕ ЕРІГЕН ОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ
ЗАТТАРЫ БАР СУДАН ТҰРАДЫ. ПЛАЗМА ҚҰРАМЫНЫҢ ӨЗГЕРУІ АҒЗА ҮШІН
ӨТЕ ҚАУІПТІ. ҚАНҒА ҮЗДІКСІЗ КӨПТЕГЕН ЗАТТАРДЫҢ ҚОСЫЛУЫНА
ҚАРАМАСТАН, ПЛАЗМАНЫҢ ҚҰРАМЫ ӨЗГЕРМЕЙДІ. ПЛАЗМАДАҒА АРТЫҚ
ЗАТТАР ЗӘР ШЫҒАРУ МҮШЕЛЕРІ АРҚЫЛЫ ШЫҒАРЫЛАДЫ: ҚАН ӨКПЕДЕ
КӨМІР ҚЫШҚЫЛ ГАЗЫНАН, АЛ БҮЙРЕКТЕ — СУДЫҢ АРТЫҚ МӨЛШЕРІ
МЕН ОНДА ЕРІГЕН МИНЕРАЛДЫ ТҰЗДАРДАН АРЫЛАДЫ.
ҚАН ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕР

• №1. АДАМ ОРГАНИЗМІНДЕГІ ҚАННЫҢ
ЖАЛПЫ ҚАЛЫПТЫ МӨЛШЕРІ 7Л,
БҰЛ, ШАМАМЕН, ОНЫҢ ДЕНЕСІНІҢ
ДЕНЕСІНІҢ 5 % - ЫН ҚҰРАЙДЫ.
• №2. ҚАН СҰЙЫҚ БӨЛІКТЕН –
ПЛАЗМАДАН ЖӘНЕ ОНДА ҚАЛҚЫП
ЖҮРЕТІН ФОРМАЛЫ ЭЛЕМЕНТТЕР:
ЭРИТРОЦИТТЕР МЕН
ТРОМБОЦИТТЕРДЕН ТҰРАДЫ.
ҚАННЫҢ ҚЫЗМЕТІ
ҚАН КЕЛЕСІ ҚЫЗМЕТ АТҚАРАДЫ:
АСҚОРЫТУ – ҚАН, ҰЛПАЛАР МЕН МҮШЕЛЕРГЕ ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ, СУДЫ,
МИНЕРАЛДЫ ТҰЗДАРДЫ ЖӘНЕ ВИТАМИНДЕРДІ ТАСЫМАЛДАЙДЫ;
БӨЛІП ШЫҒАРУ – ҚАН БӨЛІП ШЫҒАРУ МҮШЕЛЕРІ АРҚЫЛЫ ЫДЫРАУ ӨНІМДЕРІН
ШЫҒАРАДЫ;
ТЫНЫС АЛУ - ӨКПЕ МЕН ҰЛПАЛАРДЫҢ АРАСЫНДА ГАЗ АЛМАСУ ПРОЦЕСІН
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ;
РЕГУЛЯТОРЛЫҚ - ӘР ТҮРЛІ МҮШЕЛЕРДІҢ ГУМОРАЛЬДЫҚ РЕТТЕЛУІН
АНЫҚТАЙДЫ, АҒЗАДА ГОРМОНДАР МЕН БАСҚА ЗАТТАРДЫ ЖЕТКІЗЕДІ, ОЛАР
МҮШЕЛЕРДІҢ ҚЫЗМЕТІНЕ ӘСЕР ЕТЕДІ (КҮШЕЙТЕДІ НЕМЕСЕ БӘСЕҢДЕТЕДІ)
ҚОРҒАНЫШ – ҚАННЫҢ ҚҰРАМЫНДА ФАГОЦИТ ҚАБІЛЕТІ БАР ЖАСУШАЛАР
БОЛАДЫ ЖӘНЕ АРНАЙЫ АҚУЫЗДАР - АНТИДЕНЕЛЕР БОЛАДЫ, ОЛАР УЛЫ
АҒЗАЛАРДЫҢ КӨБЕЮІНЕ КЕДЕРГІ ЖАСАЙДЫ ДА ОЛАРДЫ БӨЛІП ШЫҒАРАДЫ.
ТЕРМОРЕГУЛЯТОРЛЫҚ – ҚАН АҒЗАНЫҢ ТҰРАҚТЫ ДЕНЕ ҚЫЗУЫН САҚТАЙДЫ.
ҚАННЫҢ ҰЮЫ

ТАМЫРЛАР ЖАРАҚАТТАНҒАНДА
ОДАН АҚҚАН ҚАН ҰЙЫП,
ҚАННЫҢ АҒУЫНА КЕДЕРГІ
ЖАСАЙТЫН ІРКІЛДЕК ЗАТ —
ТРОМБ ТҮЗЕДІ. ІРКІЛДЕК ЗАТ
БІРТЕ-БІРТЕ ҚОЮЛАНЫП
ТАМЫРДЫҢ ЗАҚЫМДАНҒАН
ЖЕРІН БІТЕЙДІ ДЕ, АҚҚАН
ҚАНДЫ ТОҚТАТАДЫ. БІРАЗ
УАҚЫТ ӨТКЕН СОҢ ТАМЫР
ЖАРАҚАТЫ ЖАЗЫЛЫП, ТРОМБ
ЖОЙЫЛАДЫ.
ТРОМБ НЕГІЗІНЕН ЕРІМЕЙТІН ТАЛШЫҚТЫ АҚУЫЗ — ФИБРИННЕН ҚҰРАЛАДЫ.
ФИБРИН ПЛАЗМАДА ЕРІГЕН АҚУЫЗ — ФИБИРНОГЕННЕН ТҮЗІЛЕДІ. ФИБРИН ТҮЗІЛУІ
ҮШІН ҚАНДА ЖӘНЕ ҚАН ПЛАСТИНКАЛАРЫ, ТАМЫРЛАР МЕН ОЛАРДЫ ҚОРШАП
ЖАТҚАН ҰЛПАДЕР БҰЗЫЛҒАНДА ПАЙДА БОЛАТЫН ЕРЕКШЕ ЗАТТАР ҚАЖЕТ. ҚАН
ҰЙЫҒАНДА КАЛЬЦИЙ ТҰЗДАРЫНЫҢ МАҢЫЗЫ ЗОР. ЕГЕР КАЛЬЦИЙ ТҰЗДАРЫН
БӨЛІП АЛСА, ҚАН ҰЙЫМАЙТЫН БОЛАДЫ. ФИБРИН ЖІПШЕЛЕРІНІҢ АРАЛЫҒЫНА
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ ТҰТЫЛЫП, ІРКІЛДЕК ЗАТ ҚЫЗЫЛ ТҮСКЕ БОЯЛАДЫ. ҚАННЫҢ
ІРКІЛДЕК ЗАТЫ ҮШ-СЕГІЗ МИНУТТА ТҮЗІЛЕДІ.

ЛИМФАДА ДА ФИБРИНОГЕН БОЛАДЫ. ОЛ ҚАН ҰЙИТЫН ЖАҒДАЙДА, БІРАҚ
ҚАННАН ГӨРІ БАЯУЫРАҚ ҰЙИДЫ.

КЕЙБІР АДАМДАР ІШТЕН ТУА ҚАНЫ ҰЙЫМАЙТЫН АУРУҒА ТАП БОЛАДЫ. МҰНДАЙ
АДАМДАР БОЛМАШЫ ЖАРАҚАТТАНУДАН-АҚ ҚАННАН АЙЫРЫЛЫП, ҚАЗА ТАБУЫ
МҮМКІН.

ҚАННЫҢ ҰЙЮЫ ДЕГЕНІМІЗ АҒНАНЫ ҚАН КЕТУДЕН САҚТАНДЫРАТЫН, ОНЫ
ҚОРҒАНЫШТЫ БЕЙІМДІЛІГІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
ҚАН ПЛАЗМАСЫ
ҚАН ПЛАЗМАСЫ (ҚАН САРЫСУЫ) - ҚАННЫҢ САРҒЫШТАУ ТҮСТІ
СҰЙЫҚ БӨЛІМІ. ЕГЕР ҚАНДЫ ЫДЫСҚА ҚҰЙЫП ТҰНДЫРСА,
ЫДЫСТА 3 ҚАБАТ АЙҚЫН БІЛІНЕДІ. СОНЫҢ ЕҢ ҮСТІҢГІ САРҒЫШ
ТҮСТІ МӨЛДІРЛЕУ ҚАБАТЫ ПЛАЗМА. АЛ АСТЫҢҒЫ ҚЫЗЫЛ ТҮСТІ
ҚАБАТЫ - ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ. ПЛАЗМАНЫҢ ҚҰРАМЫНДА 90-92%
СУ; 7-8% НӘРУЫЗ (БЕЛОК); 0,12% ГЛЮКОЗА; 0,7% МАЙ; 0,9%
ТҰЗ БОЛАДЫ. БҰЛАРДАН БАСҚА СҮТҚЫШҚЫЛЫ,
ФЕРМЕНТТЕРГОРМОНДАР БАР. ПЛАЗМАДАҒЫ НӘРУЫЗДАР (7-8%)
3 ТОПҚА БӨЛІНЕДІ: АЛЬБУМИНДЕР (4,5%); ГЛОБУЛИНДЕР (1,7-
3,5 %) ЖӘНЕ ФИБРИНОГЕНДЕР (0.4). ФИБРИНОГЕН НӘРУЫЗЫ
ҚАННЫҢ ҰЮЫНА ҚАТЫСАДЫ. ҚҰРАМЫНДА ФИБРИНОГЕН
НӘРУЫЗЫ БОЛМАЙТЫН ҚАН САРЫСУЫ САРЫСУ ДЕП АТАЛАДЫ .
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ.
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ. ҚАН
ЖАСУШАЛАРЫНА -
ЭРИТРОЦИТТЕР (ҚАННЫҢ
ҚЫЗЫЛ ТҮСТІ ЖАСУШАЛАРЫ),
ЛЕЙКОЦИТТЕР (ҚАННЫҢ ТҮССІЗ
ЖАСУШАЛАРЫ) ЖӘНЕ
ТРОМБОЦИТТЕР (ҚАН
ПЛАСТИНКАЛАРЫ) ЖАТАДЫ
ҚЫЗЫЛ ДЕНЕШІКТЕР -
ЭРИТРОЦИТТЕР, АҒЫ -
ЛЕЙКОЦИТТЕР. ЖАСУШАЛАР
АРАСЫНДА ТРОМБОЦИТТЕР БАР.
ПЫСЫҚТАУ СЫЗБАЛАРЫ

• су - 90 -92 %

Қан
плазмасыны •
нәруыздар - 7-8
ң құрамы
%

• глюкоза,
майлар,
минералды
ПЛАЗМАНЫҢ ҚҰРАМЫ
• глобулиндер
(бактериялард
ан қорғайды)
Қан
плазмасындағ
• Альбуминдер
ы нәруыздар (су мөлшерін
реттейді)
• фибриноген
(қанды
ұйытады)
ГЕМОГЛОБИН ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
• ЭРИТРОЦИТТЕРДІҢ ТІРШІЛІК ҰЗАҚТЫҒЫ,
ШАМАМЕН, 120 КҮН, СОДАН КЕЙІН ОЛАР
КӨКБАУЫРДА НЕМЕСЕ БАУЫРДА БҰЗЫЛАДЫ.
ҚОРШАҒАН ОРТАДА ОТТЕК
КОНЦЕНТРАЦИЯСЫНЫҢ ТӨМЕНДЕУІ ҚАНДАҒЫ
ГЕМОГЛОБИН МЕН ЭРИТРОЦИТТЕР САНЫНЫҢ
АРТУЫНА СОҒАДЫ, АҒЗАНЫҢ БЕЙІМДЕЛГІШ
МАҢЫЗЫ АРТАДЫ. ГЕМОГЛОБИН ИІС
ГАЗЫМЕН ҚОСЫЛЫП КАРБОКСИ-
ГЕМОГЛОБИН БЕРІК ҚОСЫЛЫСЫН
ТҮЗЕДІ, БҰЛ АДАМ ӨМІРІНЕ ҚАУІПТІ.
ЭРИТРОЦИТТЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ. ЭРИТРОЦИТТЕР (ГРЕКШЕ
«ЕRYTHROS» — ҚЫЗЫЛ) ҚАННЫҢ ҚЫЗЫЛ ТҮСТІ ЯДРОСЫЗ
ЖАСУШАЛАРЫ. ЖАҢАДАН ТҮЗІЛГЕН ЭРИТРОЦИТТЕРДЕ ЯДРО
БАЙҚАЛАДЫ ДА, КЕЙІННЕН ЖОЙЫЛЫП КЕТЕДІ . ҚАННЫҢ БАСҚА
ЖАСУШАЛАРЫНА ҚАРАҒАНДА САЛМАҚТЫРАҚ БОЛҒАНДЫҚТАН,
ЫДЫСТЫҢ ЕҢ ТҮБІНЕ ТҰНАДЫ. ЭРИТРОЦИТТЕРДІҢ ПІШІНІ - ОРТАСЫ
ҚЫСЫҢҚЫ ТАБАҚША ТӘРІЗДІ, ЖИЕГІ ҚАЛЫҢ, ОРТАСЫ ЖҰҚАРҒАН
ТИЫНҒА ҰҚСАЙДЫ. ПІШІНІНІҢ МҰНДАЙ БОЛУЫ ОЛАРДЫҢ БЕТКІ
КӨЛЕМІН ҮЛКЕЙТЕДІ. ЭРИТРОЦИТТЕР ӨЗДІГІНЕН ҚОЗҒАЛМАЙДЫ,
ТЕК ҚАН СҰЙЫҚТЫҒЫНЫҢ АҒЫНЫМЕН ЖЫЛЖИДЫ .
ЭРИТРОЦИТ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕН ҚЫЗМЕТІ

• ЕРЕСЕК АДАМ ЭРИТРОЦИТТЕРІНІҢ
БЕТІНІҢ ЖАЛПЫ АУДАНЫ
ШАМАМЕН 3800 М2 ҚҰРАЙДЫ.
• ЕГЕР ЭРИТРОЦИТТЕРДІ ҚАТАР ҚОЙСА
175 000 КМ ҰЗЫНДЫҚҚА
СОЗЫЛАДЫ;
• ЭРИТРОЦИТТЕР ПІШІНІН ОҢАЙ
ӨЗГЕРТІП, ТАР КАПИЛЛЯР АРҚЫЛЫ
ЕРКІН ӨТЕДІ.
ҚАН ПЛАЗМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРАМЫ

• ҚАН ПЛАЗМАСЫ –ҚАННЫҢ, ШАМАМЕН 55-
60% КӨЛЕМІН ҚҰРАЙТЫН МӨЛДІР, ТҮССІЗ
СҰЙЫҚТЫҚ. ОНЫҢ ҚҰРАМЫНДА 90 -92 % СУ,
7-8 % НӘРУЫЗДАР, ШАМАМЕН 2%
ГЛЮКОЗА, МАЙЛАР, МИНЕРАЛДЫ ТҰЗДАР,
Т.Б. БОЛАДЫ. ОСМОС ҚЫСЫМЫНА
БАЙЛАНЫСТЫ СУ ЖАСУША МЕМБРАНАСЫ
АРҚЫЛЫ ҚАНҒА ӨТЕДІ ДЕ, ҚАН МЕН ҰЛПА
АРАСЫНДА ЗАТ АЛМАСУ ЖҮЗЕГЕ АСАДЫ.
ПЛАЗМАНЫҢ 70% - ДАН АСТАМЫ 1 МИНУТ
ІШІНДЕ ҰЛПА СҰЙЫҚТЫҒЫМЕН АЛМАСАДЫ.
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ МЕН ҚАН ҚҰРАМЫ
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫ МЕН ҚАН ҚҰРАМЫ
(ҚАННЫҢ БОЯЛҒАН ПРЕПАРАТЫ)
ҚАН ТОПТАРЫ ТУРАЛЫ

• ҚАН ТОПТАРЫ .1900ЖЫЛЫ-БІР АДАМНЫҢ ҚАНЫНЫҢ
ЕКІНШІ АДАМҒА СӘЙКЕС КЕЛЕ БЕРМЕЙТІНІ
АНЫҚТАЛДЫ.1901ЖЫЛЫ АВСТРИЯЛЫҚ ҒАЛЫМ
К.ЛАНДШТЕЙНЕР ҚАННЫҢ ҮЙЛЕСПЕУШІЛІГІН ЗЕРТТЕУ
НЕГІЗІНДЕ АДАМ ҚАНЫНЫҢ 4-ТОБЫН АШТЫ.ОЛАР:
ЭРИТРОЦИТТЕРДІҢ БІРІГІП ҚАЛУЫН АГЛЮТИНАЦИЯ ДЕП
АТАДЫ. ДОНОР-ҚАН БЕРЕТІН АДАМ.РЕЦИПИЕНТ-ҚАНДЫ
ҚАБЫЛДАЙТЫН АДАМ.ЕГЕР ДОНОР МЕН РЕЦИПИЕНТТІҢ
ҚАНЫ СӘЙКЕС КЕЛМЕСЕ ҚАН ҮЙЛЕСПЕЙДІ.
ГИПОКСИЯ

• ГИПОКСИЯ БҮКІЛ ДЕНЕГЕ ӘСЕР ЕТЕДІ (ЖАЛПЫЛАНҒАН ГИПОКСИЯ)
НЕМЕСЕ ДЕНЕНІҢ НАҚТЫ ОРГАНЫ НЕМЕСЕ АЙМАҒЫ (ТІНДІК ГИПОКСИЯ).
ОЛ СОНДАЙ-АҚ ЖЕДЕЛ НЕМЕСЕ СОЗЫЛМАЛЫ РЕТІНДЕ ЖІКТЕЛУІ
МҮМКІН, ТЕЗ БАСТАЛУЫ ӨТКІР МАҒЫНАСЫ БАР ЖӘНЕ СОЗЫЛМАЛЫ
МАҒЫНАСЫ ГИПОКСИЯ БІРАЗ УАҚЫТ БОЙЫ ЖАЛҒАСЫП КЕЛЕ ЖАТЫР.
• ГИПОКСИЯ ТЕК «ОТТЕГІ ТӨМЕН» ДЕГЕНДІ БІЛДІРЕДІ, БІРАҚ ОЛ
ОРГАНИЗМНІҢ ТІНІНЕ ЖЕТЕТІН ОТТЕГІНІҢ МӨЛШЕРІНДЕ ЖЕТІСПЕУШІЛІК
РЕТІНДЕ АНЫҚТАЛАДЫ. БҰЛ ГИПОКСИЯДАН ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ, ЯҒНИ
ҚАНҒА БАРАТЫН ОТТЕГІНІҢ ЖЕТКІЛІКСІЗ МӨЛШЕРІН БІЛДІРЕДІ.
ТҮРЛЕРІ

• ГИПОКСИЧЕСКИЙ ГИПОКСИЯ (ГИПОКСИЯЛЫҚ ГИПОКСИЯ):
ГИПОКСИЯНЫҢ БҰЛ ТҮРІНДЕ, МАТАЛАР ЖЕТКІЛІКТІ МӨЛШЕРДЕ ОТТЕГІ БОЛМАЙДЫ,
ӨЙТКЕНІ МАТАҒА АҒЫП ЖАТҚАН ҚАНДАҒЫ ОТТЕГІНІҢ БОЛМАУЫ. ГИПОКСИДТІ
ГИПОКСИЯНЫ ТЫНЫС АЛУДЫҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ, СОНДАЙ-АҚ БАСҚА СЕБЕПТЕР БОЛУЫ
МҮМКІН.
• АНЕМИЯЛЫҚ ГИПОКСИЯ: АНЕМИЯНЫҢ ТӨМЕНГІ ДЕҢГЕЙІНДЕ ГЕМОГЛОБИННІҢ
ТӨМЕН ДЕҢГЕЙЛЕРІ ҚАННЫҢ ТЫНЫС АЛУЫНА МҮМКІНДІК БЕРЕТІН ҚАННЫҢ АЗАЮЫНА
ӘКЕЛЕДІ ЖӘНЕ ДЕМЕК, ТІНДЕРГЕ ҚОЛ ЖЕТІМДІ ОТТЕГІНІ АЗАЙТАДЫ. АНЕМИЯ
КӨПТЕГЕН ЖАҒДАЙЛАРДА ТУЫНДАУЫ МҮМКІН.
• ТҰРАҚТЫ ГИПОКСИЯ (ҚАН АЙНАЛЫМЫ ГИПОКСИЯСЫ): ГИПОКСИЯНЫҢ БҰЛ
ТҮРІ ЖЕТКІЛІКСІЗ ҚАН АҒЫМЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ, БҰЛ МАТАҒА АЗ ОТТЕГІ ЖЕТЕДІ.
• ГИСТИОТОКСИКАЛЫҚ ГИПОКСИЯ:ГИСТИОТОКСИКАЛЫҚ ГИПОКСИЯМЕН, ОТТЕГІНІҢ
БАРАБАР САНЫ ӨКПЕ АРҚЫЛЫ ДЕММЕН ЖҰТУҒА ЖӘНЕ МАТАЛАРҒА ЖЕТКІЗІЛЕДІ,
БІРАҚ ТІНДЕРДЕ ОЛ БАР ОТТЕГІНІ ҚОЛДАНУ МҮМКІН ЕМЕС.
• МЕТАБОЛИТТІК ГИПОКСИЯ: МЕТАБОЛИЧЕСКОЙ ГИПОКСИЯ, ӘДЕТТЕГІДЕН ГӨРІ,
ҰЛПАЛАРҒА ОТТЕГІНЕ СҰРАНЫС КӨП БОЛҒАНДА ПАЙДА БОЛАДЫ. ОТТЕГІНІ МАТАЛАР
АРҚЫЛЫ СІҢІРІП, ТАСЫМАЛДАП, ДҰРЫС ҚОЛДАНУҒА БОЛАДЫ, БІРАҚ МЕТАБОЛИЗМДІ
АРТТЫРАТЫН ЖАҒДАЙҒА БАЙЛАНЫСТЫ ӘЛІ ДЕ ЖЕТКІЛІКСІЗ. БҰҒАН МЫСАЛ РЕТІНДЕ
СЕПСИС (АУЫР ЖӘНЕ АСА БАСЫМ ИНФЕКЦИЯ).
БЕЛГІЛЕРІ

• ГИПОКСИЯНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ МЕН БЕЛГІЛЕРІ ӘРТҮРЛІ АДАМДАР АРАСЫНДА ЖӘНЕ БЕЛГІЛЕР
ҚАНША УАҚЫТҚА ДЕЙІН ӨЗГЕРІП ОТЫРУЫ МҮМКІН. ОЛАРДЫҢ КЕЙБІРЕУЛЕРІ:
• ӨМІРЛІК НЕМЕСЕ КӨҢІЛСІЗДІК ( СИНКОП )
• ДЕМ АЛУДЫҢ ҚЫСҚА БОЛУЫ ( ДИСПНИЯ )
• ШАТЫСТЫЛЫҚ, ҚАТЕРЛІ ІС ЖӘНЕ / НЕМЕСЕ СОТ ШЕШІМІНІҢ БОЛМАУЫ
• БАС АУРУЫ
• ЖЕДЕЛ ЖҮРЕК ЖИІЛІГІ (ТАХИКАРДИЯ)
• ЖОҒАРЫ ТЫНЫС АЛУ ЖИІЛІГІ (ТАХИПНЕЕ)
• ЭЙФОРИЯ ЖӘНЕ ӘЛ-АУҚАТ СЕЗІМІ
• ТЫҢДАУ, ЖЫЛЫ СЕЗІМ
• ЖОҒАРЫ АРТЕРИЯЛЫҚ ҚЫСЫМ (ГИПЕРТОНИЯ)
• ҮЙЛЕСТІРУДІҢ БОЛМАУЫ
• ТУННЕЛЬ КӨРУ СИЯҚТЫ ВИЗУАЛДЫ ӨЗГЕРІСТЕР
• СОЗЫЛМАЛЫ ГИПОКСИЯСЫ БАР АДАМДАРДА ЭРИТРОЦИТТЕРДІҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ (
ПОЛИЦИЕМИЯ )
• ЕРНІҢІЗГЕ ЖӘНЕ АЯҚТАРЫҢЫЗҒА КӨГЕРГЕН КӨГЕРУ ( ЦИАНОЗ)
ӘСЕРЛЕРІ

• ГИПОКСИЯҒА ЕҢ КӨП ӘСЕР ЕТЕТІН ОРГАНДАР - МИ, ЖҮРЕК ЖӘНЕ БАУЫР.
• ЕГЕР ГИПОКСИЯ АУЫР БОЛСА, ҚАЙТЫМСЫЗ ЗАҚЫМ БАСТАЛҒАННАН КЕЙІН ТӨРТ
МИНУТТАН КЕЙІН БАСТАЛУЫ МҮМКІН. ҚАТЕРЛІ ІС-ӘРЕКЕТТЕРДЕ КОМА, ҰСТАУ ЖӘНЕ
ӨЛІМ БОЛУЫ МҮМКІН. СОЗЫЛМАЛЫ, ЖҰМСАҚ ГИПОКСИЯ ОРГАНИЗМНІҢ НЕГІЗГІ
МҮШЕЛЕРІНЕ ДЕ ЗАҚЫМ КЕЛТІРУІ МҮМКІН.
• ГИПОКСИЯ ӨТКІР КЕЗДЕ СИМПТОМДАР ЖИІ ҚОЗҒАЛТҚЫШТЫҢ КЕЛІСПЕУШІЛІГІН
ЖӘНЕ БҰЗЫЛҒАН ПІКІРЛЕРДІ ҚАМТИДЫ. ОСЫ БЕЛГІЛЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ГИПОКСИЯҒА
ШАЛДЫҚҚАН АДАМ КЕЙДЕ ДҰРЫС ЕМЕС ІШІМДІК ІШКЕН ДЕП ОЙЛАЙДЫ.
• СОЗЫЛМАЛЫ ГИПОКСИЯ ӘР ТҮРЛІ СИМПТОМДАРҒА, МЫСАЛЫ, ШАРШАУ, АПАТИЯ,
КЕШІКТІРІЛГЕН РЕАКЦИЯ УАҚЫТЫ НЕМЕСЕ ЖҰМЫС ҚАБІЛЕТІН ТӨМЕНДЕТУ ҮРДІСІНЕ
ИЕ БОЛАДЫ.
СЕБЕПТЕР
• ГИПОКСИДІ ГИПОКСИЯНЫҢ СЕБЕПТЕРІ
• ГЕМОЦИИЯНЫҢ ӘРТҮРЛІ СЕБЕПТЕРІ ДЕНЕНІҢ ТІНІНІҢ АЗ МӨЛШЕРІН
ҚҰРАЙТЫН МЕХАНИЗМГЕ БАЙЛАНЫСТЫ. БҰЛ СЕБЕПТЕР ЖҮРЕК
ДЕҢГЕЙІНДЕГІ ПРОБЛЕМАЛАРДАН СПЕКЦИЯНЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ ЕМЕС
СЕБЕПТЕРГЕ ДЕЙІН АРТТЫРАДЫ, МЫСАЛЫ, БИІКТІКТЕ ҮЙГЕ ҚАРАҒАНДА
ЖОҒАРЫ.
• БИІКТІК АУРУ: FAA ТҮНДЕ 10 000 ФУТ ПЕН 6000 ФУТТАН АСТАМ ҰШУ
ҮШІН ҚОСЫМША ОТТЕГІН ҰСЫНАДЫ (ҰШҚЫШТЫҢ КӨЗҚАРАСЫ ТӨМЕН
ОТТЕГІНЕ ӨТЕ СЕЗІМТАЛ БОЛҒАНДЫҚТАН).
• ӨКПЕНІҢ ЖАЙ-КҮЙІ : ӨКПЕНІҢ COPD , АСТМА , ӨКПЕНІҢ ҚАТЕРЛІ
ІСІГІ , ПНЕВМОНИЯ , РЕВМАТОИДТЫ ӨКПЕ АУРУЫ ЖӘНЕ ӨКПЕ
ГИПЕРТОНИЯСЫ СИЯҚТЫ АУРУЛАРҒА БАЙЛАНЫСТЫ АУА АЛМАСУЫНЫҢ
ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ.
• АНЕМИЯЛЫ ГИПОКСИЯНЫҢ СЕБЕПТЕРІ
• КЕЗ-КЕЛГЕН СЕБЕП БОЙЫНША АНЕМИЯ: БҰЛ ТЕМІР ТАПШЫЛЫҒЫ
АНЕМИЯСЫН , ЗИЯНДЫ АНЕМИЯНЫ ЖӘНЕ ХИМИОТЕРАПИЯДАН ТУЫНДАҒАН
АНЕМИЯНЫ ҚАМТУЫ МҮМКІН .
• ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ЖАРАҚАТТАР : ҚАН КЕТУІ АПАТҚА ҰШЫРАҒАН
ЖАРАҚАТТАРДАН НЕМЕСЕ ІШКІ ҚАН КЕТУДЕН ЖАСЫРЫНҒАН СИЯҚТЫ БОЛУЫ
МҮМКІН.
• МЕТЕМОГЛОБИНЕМИЯ: МЕТЕМОГЛОБИНЕМИЯ, СОНДАЙ-АҚ ЖАҚЫН ГИПОКСИИ
ДЕП АТАЛАТЫН, ОТТЕГІ ӨТЕ ЖАҚСЫ ЕМЕС ГЕМОГЛОБИН БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
• КӨМІРТЕГІ ТОТЫҒЫН УЛАНУ: КӨМІРТЕГІ ТОТЫҒЫНЫҢ УЛАНУЫМЕН
ГЕМОГЛОБИН ОТТЕГІН БАЙЛАНЫСТЫРА АЛМАЙДЫ.
• ҚАН АЙНАЛЫМЫНЫҢ / ТОҚЫРАУДЫҢ ГИПОКСИИ СЕБЕПТЕРІ
• ЕДӘМА: ЕМДЕУ , ТІНДЕРДІҢ ІСІНУІ ( ЖҮРЕК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ СИЯҚТЫ), ҚАНДАҒЫ
ОТТЕГІ ҚАБІЛЕТІН МАТАЛАРҒА ЖЕТКІЛІКТІ ТҮРДЕ ЖЕТУ ҮШІН ШЕКТЕУІ МҮМКІН.
• ИШЕМИЯЛЫҚ ГИПОКСИЯ: КОРОНАРЛЫ АРТЕРИЯДАҒЫ ( ЖҮРЕКТІҢ
ШАБУЫЛЫНА ) ТІТІРКЕНГЕНДІКТЕН, ОТТЕГІНІҢ ҚАНҒА АҒЫЛУЫНА
КЕДЕРГІ ЖАСУШАЛАРДЫҢ ОТТЕГІН АЛУЫНА ЖОЛ БЕРМЕЙДІ.
• ГИПОЦИОКСИКАЛЫҚ ГИПОКСИЯНЫҢ СЕБЕПТЕРІ
• ЦИАНИДТІ УЛАНУ
ЕМДЕУ
• ГИПОКСИЯНЫ ЕМДЕУ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ
БОЛАДЫ. ЖОҒАРЫДА АЙТЫЛҒАНДАЙ, ӘР ТҮРЛІ АДАМДАР АРАСЫНДА
ОСЫ ЖАҒДАЙҒА ӘСЕР ЕТЕТІН ЖАҒДАЙЛАР МЕН МЕХАНИЗМДЕРДІҢ КЕҢ
АУҚЫМЫ БАР. «СОҢҒЫ ОРГАН» КӨРІНІСТЕРІ ДЕ ЖИІ ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ.
• СІЗ ЖӘНЕ СІЗДІҢ ДӘРІГЕРІҢІЗ СЕБЕПТЕРДІ АНЫҚТАУ ҮШІН БІРЛЕСІП
ЖҰМЫС ІСТЕП ЖҮРГЕНДЕ, ТЫНЫС АЛУДАН АЗ НЕМЕСЕ ҚАЛЫПТЫ
НЕМЕСЕ АУЫР ГИПОКСИЯНЫ БІЛДІРЕТІН БАСҚА БЕЛГІЛЕРІ БАР БОЛСА,
ОТТЕГІ ТЕРАПИЯСЫН ҰСЫНУЫ МҮМКІН. ЕГЕР СІЗДІҢ СИМПТОМДАРЫҢЫЗ
АУЫР БОЛСА, ЖЕЛДЕТКІШПЕН ЖЕЛДЕТУ ҚАЖЕТ БОЛУЫ МҮМКІН.
• ГИПЕРБАРИКАЛЫҚ ОТТЕГІНІ ЕМДЕУ КЕЙДЕ ҚАТТЫ ТІНДІК ГИПОКСИЯҒА
ҚОЛДАНЫЛАДЫ. ҚЫСЫММЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛГЕН ОТТЕГІНІҢ
ДЕҢГЕЙЛЕРІ КЕЙДЕ МАТА ПЕРФУЗИЯСЫН ЖАҚСАРТА ТҮСЕДІ, ОЛ
БАСҚАША МҮМКІН ЕМЕС.

Ұқсас жұмыстар

Жасанды тыныс алдыру

Құстардың респираторлық аурулары

Өкпе мен жүрекке сипаттама

Қан қысымы

Балалар мен нәрестелердегі респираторлық дистресс синдромы

Өкпедегі газ алмасу

Өкпенің зат алмасуы

Өкпе вентиляциясының бұзылыстары

Зілді ісіктерді анықтау және емдеудің заманауй әдіс тәсілдер

Өкпеден қан кету

Пәндер