Ауа ылғалдылығы

Презентация қосу

Өндірістік практика есебі
Тақырыбы:Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы. (Өсімдік
қорғау және карантин мамандығы бойынша практикалық есеп)

.
Жоспар:
1.Кіріспе
2.Агрометерологиялық ауа райының құбылысы ауруларға және
зиянкестерге тигізетін әсері
3. Еңбекшіқазақ ауданында өсірілетін егістік түрлері және оларды
егу технологиялары
4. Аудан шаруашылықтарының егіс танаптарындағы ауыл
шаруашылық дақылдарының зиянкестері
5. Еңбекшіқазақ ауданы жағдайында сұлы өсіру технологиясы мен
маңызы
6. Қорытынды
Кіріспе
Біздің елде өсімдік қорғау қызметі шын мәнінде 60-жылдардан бастап қана кең
көлемде жүзеге асырыла бастады. Ғалымдардың зерртеу жұмыстарының нәтижесінде
ауыл шаруашылық дақылдарының негізгі зиянкестерінің көпшілігімен күресу жүйесі жете
зерттеліп өндіріске енгізілуде. Осыған орай республикалық, облыстық, аудандық өсімдік
қорғау станциялары, зиянкесетердің таралуын болжау және олармен күресу үшін хабар
беру пункттері, мемлекеттік өсімдік карантин инспекциялары және басқа да өсімдк қорғау
қызметінің жүйесі ұйымдастырылып, жақсырап келеді.
Қазақстанның ұлан-байтақ жерінің табиғаты алуан түрлі. Алуан түрлі табиғат
ерекшеліктеріне сай мұндағы өсімдік түрлері өте көп. Қазіргі кезде республиканың егістік
жерлерінің көлемі барынша ұлғайп, миллиондаған гектерға жетіп отыр. Осыншама ұлан-
байтақ алқаптардан жыл сайын мол да тұрақты, әрі сапалы өнім алу үшін жергілікті
жердің табиғи ерекшеліктеріне қарай жасалынатын агротехникалық шаралар құрамында
зиянды организмдерге қарсы күрес шарасының да мәні зор. Республиканың кең – байтақ
жеріне тіршілік етіп, алуан түрлі өсімдіктермен қоректенетін ауылшаруашылығы
дақылдарының өнімін елеулі дәрежеде кемітетін зиянкестердің түрлері көп-ақ.
Еңбекшіқазақ ауданының климаты континенттік. Қысы суық. Таулы
өңірлерде қар қалың түседі (40 – 60 см). Қаңтар айының орташа
температурасы –6 – 10°С, кейде температура –28 – 30°С-қа дейін
төмендейді. Жазы ыстық әрі құрғақ. Шілденің орташа температурасы 20 –
24°С. Жылдық орташа жауын-шашын мөлш. жазық өңірде 200 – 400 мм,
тау бөктерлерінде 550 – 700 мм. Аудан аумағында ендік бағытта айқын
байқалатын бірнеше табиғи белдемдер өтеді. Іле ойпатының шөлейтті
белдемінде сұр, сортаң сұр топырақ қалыптасқан.

Су айдындары балыққа бай. Еңбекшіқазақ
ауданында суармалы және тәлімді (тау бөктерлерінде)
егін шаруашылығы жақсы дамыған, сонымен қатар қой
ш. бар, жүзім, жеміс-жидек, көкөніс, темекі өсіріледі.
Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 641, 6
мың га (2006), оның ішінде жыртылған жері 92,1 мың га,
шабындық 16,6 мың га, жайылым 521,5 мың га.
Қазан айында түнде суық, ал күндіз салқын Қараша айында түн суық, күндіз салқын болды.
болады, 2,17,18,24 күндері қар аралас Қарашаның 4,12,15 күндері аралығында күн
жаңбыр жауады. Орташа айлық бұлтты болып, жаңбыр жауды. 16,17,20 күндері
температурасы +10,5С құрады, күндізгі ауа қар жауды. Тәуліктің орташа температурасы -11С
температурасы орташа +15С мөлшерінде, аралығында болды, күндізгі ауа температурасы
ал түнгі уақытындағы ауа температураы - орташа -3С мөлшерінде, ал түнгі температурасы
2С. Ауа лғалдылығы 24-99%. -10С мөлшерінде.

Желтоқсан айында күн бұлтты болады.
Желтоқсанның 4,9,10 күндері күн Қаңтар айын сипаттайтын болсақ, түн суық ал
бұлттанып жаңбыр жауады. күндіз көбінесе жылы болады. Қаңтар айының
17,18,19,22,23,30 күндері қар жауады. 3,13,22 күндері күн бұлтты болып, қар жауады.
Тәуліктің орташа температурасы -2,5С Тәуліктің орташа температурасы -11,5 С
аралығында болды, күндізгі ауа аралығында болады, күндізгі ауа температурасы
температурасы орташа-2С мөлшерінде, ал орташа-7С мөлшерінде, ал түнгі температурасы
түнгі температурасы -11С мөлшерінде. -18С мөлшерінде болады.
Ауаның ылғалдылығы 62-99% құрады.
Сәуір айының бірінші 10 күндігінде көктемгі
жұмыстар басталады. Сәуір айының ортасы
Наурыз айында түн суық, ал күндіз салқын және жаңбырлы болғанымен
құбылмалы болады. Наурыз айының 2,18 ауылшаруашылық дақылдарының өсуі мен
күндері ұсақ қар жауып, күн суытады. дамуына ауа райының жағдайы қолайлы болады.
Тәуліктің орташа температурасы -5,5С Тәуліктің орташа температурасы +10,5С
аралығында. аралығында, күндізгі ауа температурасы орташа
+19С мөлшерінде, ал түнгі температурасы +8С
мөлшерінде болады.
Маусым айында ауа райы құбылмалы.
Мамыр айы құбылмалы болады.
Маусымның 6-сы күні ауа райы
Мамырдың 1,2,7,11,18 күндері күн
бұлттанып кешке бұршақ аралас
бұлтты болып жаңбыр жауады.
жаңбыр жауады. Тәуліктің орташа
Тәуліктің орташа температурасы
температурасы +18,5С. Ауаның
+15,5С.
ылғалдылығы 20-87%.

Шілде айында күн ыстық. Тәуліктің
орташа температурасы +25,7С
аралығында болады. Ауаның Тамыз айында күн ашық. Тамыздың 11-
ылғалдылығы 13-58%. Осы айдың 13 күні жаңбыр жауады. Тәуліктің
ортасында күздік егістің, айдың орташа температурасы +28,5С
аяғында жаздық дәнді дақылдардың аралығында болады. Жауын
ору науқаны басталады. Жауын шашынның айлық мөлшері 14-49%.
шашынның айлық мөлшері 9-12 мм
болады.

Қыркүйек айы күндіз жылы, түнде суық
болады. Тәуліктің орташа температурасы
+15,5 С аралығында болады. Ауа
ылғалдылығы 14-49%.
Тәжірибе жүргізген аймақтың ауа-райы жағдайын талдай келе, бұл
аймақта күн радиациясының жоғары, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы
төмен және жауын-шашын мөлшері аз болатындығын байқауға болады.
Ауаның жылдық орташа температурасы +7,7 С° қаңтарда -10,8 С°, ал
маусымда +21,2 С°. Жылы күндердің ұзақтығы 149 күн, кей жылдары 101
және 163 күн аралығында ауытқып отырады. 1 кесте мәліметтеріне қарағанда,
жаздың екінші жартысы құрғақ әрі ыстық болғандығын байқауға болады. Суық
кезеңдердегі орташа суық температура -6,7 С°, ал жылы кездерде +14,9 С°
аралығында ауытқиды. Ауа температурасының абсолюттік минимумы -31 С°,
ал максимумы +45 С° құрады. Бұл көрсеткіштер аймақтың климатының өте
континентальды екендігін көрсетеді.
Ауаның салыстырамалы ылғалдылығы түскен жауын-шашын мөлшері мен
ауаның температурасына тікелей тәуелді болады. Ауаның ең төменгі 49-50 %
салыстырмалы ылғалдылығы шілде-тамыз айларында байқалады. Аймақтың
табиғи-климаттық өзгешелігі жекелеген метеорологиялық элементтердің
жылдық режимінде ғана емес, сондай-ақ жыл маусымдары бойынша да
байқалады.
Еңбекшіқазақ ауданында өсірілетін егістік түрлері
және оларды егу технологиялары
Өсіру агротехнкиасы. Терең сүдігер жырту түйнектердің дамуына қолайлы жағдай жасайды.
Сол себепті оны орылған егістіктің өткен қабыршықтанумен егіндік қабатының аса терең
жерінде жүргізеді, егер бұл картоп егістігі болатын болса, дәнді дақылдардан кейін
орналастырады (қара топырақта жырту тереңдігі 27-30 см құрайды). Терең емес жырту
барысында картоптың түбін түптеу қиынға соқтырады, бұл жер бетіне жақын жататын ұсақ
түйнектердің пайда болуына әкеледі. Картопты жазда отырғызатын шаруашылықтарда
көктемде жерді 20-22 см тереңдікке қопсытады да, қара пар ретінде өңдейді.
Тыңайтқыш. Картоптың 10 т/га өнімімен жерден 50 кг азотты, 20 кг фосфорды және 100 кг
калийді шығарады. Картоптың тамыр жүйесі басқа дақылдарға қарағанда жерден калийді
көбірек сіңіріп алады. Сондықтан оны құрамында калийі өте аз құмдақ және шымтезекті
жерлерде өсіргенде калийлі тыңайтқыштың көбейтілген мөлшерін енгізу қажет (20 т/га
жоспарланатын өнімге минералды тыңайтқыштың болжамды мөлшері N100-140, Р50-90,
К120-180 болып табылады). Картоптың астына түрлі органикалық тыңайтқыштар-көң,
шымтезекті қарашірік, компосттар, көк тыңайтқыш қолданылады. Картоп астына көңді салу
(20-30 т/га) түйнектерде крахмалды арттырып, айтарлықтай өнімді көбейтеді.
Егу және көшеттерге күтім жасау. Егу алдында
картопты сұрыптап алады, барлық ауру және
зақымдалған түйнектерді алып тастайды. Егу үшін
сау, тегістелген, жоғары өнімділікті сапасы бар
түйнектерді пайдалану картоп өнімділігін арттырудың
маңызды қоры және қарқынды технологияны
өткізудің негізгі шарттарының бірі болып табылады.
Картопты жер температурасы 10 см тереңдікте 8-
10⁰Сжеткен кезде отырғыза бастайды.
Алдын ала үйіп дайындаған қатарларға түйнектерді
егу қарашіріктің онша терең емес құрамындағы жерде
аса тиімді болады. Бұл қатар картоптың дамуына
және өсімдіктің жер қорегіне қолайлы жағдай
жасаумен байланысты. Картопқа күтім жасау қатар
арасындағы жерді қопсытудан тұрады, саны нақты
жылдың климаттық жағдайларына байланысты
болады.
Аудан шаруашылықтарының егіс танаптарындағы
ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестері
Астық немесе дән кенесі – Siteroptes graminum Reut.
Түйе кенелер (Pyemotidae) тұқымдасына жатады.
Қазақстанның солтүстік облыстарында кездеседі.
Аналық кене сорғылт немесе қызғылт сары түсті,
ұзындығы 0,2-0,25мм. Аталығы кішірек, ауыз мүшелері
жетілмеген, ішектің артқы бөлігі мен анальдық тесігі
жоқ.
Астық кенесі арпа, бидай, қара бидай, сұлы, жүгері
және астық тұқымдас жабайы өсімдіктермен де
қоректене алады. Кенелердің зақымдалыу салдарынан
жас өсімдіктердің орталық жапырағы немесе өркені
Астық немесе дән кенесі – Siteroptes
graminum Reut тұтасымен солып қалады. Ал жетілген өсімдіктердің
сабағының ең жоғары бөлігі бұралып қалады және
масағы жартылай немесе тұтас ағарып кетеді.
Ұрықтанған аналық кенелер күздік дақылдардың тамыр мойнына
жақын бөлігінде, көп жылдық астық тұқымдас өсімдіктердің жапырақ
қынабында және аңыздарда өсімдік қалдықтарының астында қыстап
шығады. Жаңадан көктеп шыққан астық дақылдарының өскіндеріне көшеді
де, алғашқы кезде өсімдік сабақтанында, жапырақтарынада, одан соң
(сабақтану фазасында) жоғарғы жапырақтың астында қоректенеді. Астық
кенесі тірі туу жолымен өсіп дамиды. Ұрықатының дамуы (олардың саны
500-ден 1000-ға дейін) аналықтың ішінде өтеді. Осы кезде аналық кененің
денесі алмұрт тәрізді болып, үлкейіп кетеді. Дамуы аяқталған кезде аналық
кененің іші жарылады да, одан жаңа особьтың ұрпақтары шығады.
Карантиндік іс-шаралар: Жемістерді, көшеттерді
залалсыздандыру. Шетелден келген өнімдерді
фумигациялау. Бұтақтарды кеуіп кеткен қабықтардан
тазалап тұру, қураған бұтақтарды, керек болса түгелдей
ағаштарды түбімен жою. Инсектицидтармен бүркеу:
БИ-58-2-3л\га. Диметоат-0,8-2,0л\га.
Биологиялық тәсіл-табиғи жауы энтомофаг-
псевдофикус. Ол 6-8 ұрпақ береді. Псевдофикустың
аналығы 40 жұмыртқа қояды Комсток сымырының денесіне
содан соң өліп қатып қалады. Дернәсілдері мумиеның
ішінде қыстап шығады.
Еңбекшіқазақ ауданы жағдайында cұлы
өсіру технологиясы мен маңызы
Сұлы - біржылдық азық-түліктік және малазықтық өсімдік,
оның дәнінде 12-13% белок, 40-45% крахмал, 4-6% май болады.
Оның белогының құрамында адамға және жануарларға қажетті
айырбасқа жатпайтын барлық амин қышқылдары бар;
құрамындағы май жоғары сіңімділігімен ерекшеленеді. В1
(тиамин) дәрумені сұлыда бидай мен арпаға қарағанда анағұрлым
жоғары. Сондықтан сұлы және оның өңдеу өнімдері диэтикалық,
балалардың қоректенуінде қолданылады. Сұлы астығынан әртүрлі
жармалар (үлпектер, геркулес, кисель ұны) дайындалады.
Сұлының химиялық құрамында әртүрлі қоректік заттардың
мол болуына байланысты оны көптеген жануарларға мал азығы
ретінде өсіреді.Сұлыны мал азығына басымырақ пайдаланады:
Сұлы дақылы оның бір кило астығы малазықтық құндылық эквиваленті және бір
азықтық өлшем ретінде қабылданған. Бұл барлық жануарлар
түрлеріне, оның ішінде жас төлдерге өте жақсы мал азығы болып
табылады. Сұлыны сиыржоңышқа, егістік асбұршақпен
араластырып өсіру кең тараған.
Ылғалға талаптары. Сұлы ылғал сүйгіш өсімдік.
Қабықты дәндері жалаңаш дәнді дақылдарға
қарағанда бөрту үшін көбірек ылғалды талап етеді.
Сұлының тұқымы өну кезеңінде өзінің массасының Өсіруге рұқсат еткен сорттары:
65%-дай су сіңіреді. Сұлының транспирациялық - Синельниковский 14- Ақмола,
коэффиценті 400-600 аралығында өзгереді. Оның СҚО, Қостанай облыстарында;
ылғалмен салыстырғандағы қиын-қыстау кезеңі - Мирный- Ақмола, СҚО, Қостанай,
өсімдіктердің түтікке шығуынан шашақтануға Шығыс Қазақстан облыстарында;
дейін, әәсіресе шашақтануға 10-15 тәулік қалған - Скакун, Черниговский 28-
кездегі топырақтағы ылғал тапшылығы өте қауіпті. Қарағанды обылысында;
- Ертіс- Солтүстік Қазақстан
Топыраққа талаптары. Сұлы салытырмалы түрде облысында;
топырақ талғамайды, алайда құмдақ және - Бітік- Ақмола, Қызылорда, СҚО;
сортаңдау топырақтарда нашар өседі де сазданған - Льговский 82- Шығыс Қазақстан
жерлерді көтере алады. Ол үшін барынша облысында;
байланған, қиын еритін түрде болса да қоректік - Казахстанский 70 - Алматы,
заттары көп топырақтар жарамды. Басқа астық Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан
дақылдарына қарағанда қышқыл мүкті алқаптарда облыстарында.
жақсы өсе береді. Сортаңданған топырақтардың
оған жарамдылығы шамалы.
Өсіп-жетілу (вегетация) кезеңі- 70-100 тәулік.
Қорытынды
Мен, осы өндірістік практиканың есебін қорытындылай келе,
Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылында практикадан өте отырып, өз
ауданымның егістік жайымен толық таныстым. Мен практикадан өткен
мекеменің күнделікті атқаратын іс-шараларымен қатар маусымға дайындық
жұмыстарында бақыладым. Аудан бойынша қандай егістіктер қамтылғанын
көре отыра, осы маусым аралығында шаруалардың қандай мәселермен
күресетінін, нақтырақ айтқанда: зиянкестер, егістікті күтіп-баптау мен суғару
жүйелерін айқын білдім.Осы орайда түсінгенім: алдын-ала жоспар мен
дайындықтың маңызы зор екен. Ұйымдастыру жұмыстарының да
шаруашылық үшін маңызды екенін түсіндім. Тағы бір айта кететін жайт:
қажетті құралдар мен техникалардың мүмкіндіктерін көре отыра, олардың
жұмыс істеу барысымен таныстым.Осы практика барысында, оқып-білген
білгенімізді тәжірбелік тұрғыда сынап көрдім. Ең бастысы зиянкестермен
күресу шараларымен толықтай таныстым.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Өсімдік шаруашылығы. / Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.,
т.б – Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2011.- 632 б
2. Ауыл шаруашылығы дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау
шаралары оқу – әдістемелік кешені. Ә.Қ.Тулеева, 2012.- 89 б
3. Справочник по карантинному фитосанитарному состоянию
Республики Казахстан - Астана, 2008. - 48 с.
4. «Егемен Қазақстан»газетінің 2007 жыл 5 шілде шығарылымы
5. Саясат журналының №5 шығарылымы
6. Қазақстан энциклопедиясы 1 том
7. Бірмағамбетов Ә.Б. «Қазақстан географиясының хрестоматиясы»
Алматы, 2003 15 бет
8. Қазақстанның географиялық атласы Алматы, 2012 14-15 бет
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Мал қораларындағы ауа ылғалдылығының көздері

Ауаның ылғалдылығын анықтау

Макаронды кептіру процесі

Түрлі жануар организміне ұстау әдісінің әсер етуін эксперимент жүзінде зерттеу

Сарымсақты сақтау технологиясы

Жұмсақ мәйекті сырлардың технологиясы

Шөптен сүрлем дайындау және дайындау технологиясы

Нормалық кему

Бөлмедегі ауаны жылыту әдістері

Бөлмеде ауа ылғалдылығы нормада

Пәндер