Дауыстың бұзылуы дауыс аппаратының патологиялық өзгерістеріне байланысты фонацияның бұзылуы немесе мүлдем болмауы

Презентация қосу

Дауыстың бұзылуы
дауыс аппаратының патологиялық
өзгерістеріне байланысты
фонацияның бұзылуы немесе мүлдем
болмауы. Дауыс патологиясын негізгі
екі терминмен
атайды: афония (грекше «а» - теріс
мағыналы қосымша, «phone» - дауыс)
– сыбырлап сөйлеу сақталғанның
өзінде де дауыстап және қатты
сөйлеуге қабілетсіздік.

Дисфония («dis» - бұзылу, «phone» - дауыс) – жарым-жартылай
дауыс бұзылуы, осы кезде афониядан айырмашылығы дыбыс
шығаруы сақталынып, бірақ ерекше тембр, әлсіздік немесе
үзілмелілікпен сипатталады.
*Дауыс аппаратының әр түрлі ауруларына байланысты
дауыстың бұзылуы ересектерде де, балаларда да кездеседі.
Бірақ дауыс функцияларының бұзылуы балалар мен
жасөспірімдерде жиі кездеседі. Ғалымдардың зерттеулері
бойынша созылмалы ларингиты бар балалар саны көбеюде.
Оқушыларды өзіндік жұмысқа тарту, гигиеналық тәртібін
сақтамай дауыс жүктемесін көтеру дауыс патологиясына
әкеледі. Дер кезінде көмек алмаған балаларда дауыс
аппараты тұрақты олқылыққа ие болады. Болашақта бұл
мамандық таңдауға әсер етеді, әр түрлі дауыс функциялары
бұзылған адамдардың санын толықтырады.

Ю. С. Василенконың (1983) мәліметтері бойынша он мың
қала тұрғындарының үшінде 60 дауыс аппаратының
созылмалы ауырулары бар адамдар екен, ал дауысқа және
сөзге қатысы бар мамандар дауысы бұзылған адамдардың
30-40 % құрайды. Әсіресе дауыстың бұзылуы мұғалімдер
мен тәрбиешілер арасында жиі кездеседі.
*Дауыстың бұзуының
жіктелуі
*1. Функционалдық дыбыстық бұзылулар
*орталық (психогенді афония немесе истерическая
мутация)
*шеткі (фонастении, гипотоникалық және гипертониялық
дисфония немесе афония, патологиялық мутация)
*2. Органикалық дыбыстық бұзылулар
*орталық (дисартерия және аартриттердегі дисфония мен
афония)
*шеткі (дисфония және афоризм аурулары; ринофония).
*Органикалық дауыстың
бұзылу белгілері

*Созылмалы ларингит кезінде гормондардың
және несмоканияның дыбыс қисықтардың
нейромаскулярлық аппаратының зақымдануына
байланысты дауыстың бұзылуы. Дауыс қателігі
қалыпты дыбыстың жоғалуы арқылы көрінеді,
қатты шаршау, кейде — дауыс жүктемесін
орындауға қабілетсіз. Тамақтың жағымсыз
субъективті сезімімен сипатталады – сызаттар,
қыдыру, ауырсыну, сезім «түйме», ауырсыну,
қысым.
*Дауыстың функционалды
бұзылыстары
* Дауыстың функционалды бұзылыстары кең тараған
және алуан түрлі. Оларда көмейдің анатомиялық және
асқыну өзгерістері байқалмайды.
* Функционалды патологиялардың себептері әр түрі:
дауыстың қалжырауы, дауыстың дұрыс қойылмауы, әр
түрлі инфекциялық ауырулары және психикалық
факторлардың әсері.
* Функционалды өзгерістердің ұзақ уақытқа созылуы,
көмейдің шырышты қабығының жалған органикалық
өзгешеліктерін - қызаруын (гиперемиясын), дауыс
қатпарларының қалыңдауы мен іскендігіне ықпал етуі
мүмкін. Бұның бәрі функционалды бұзылыстарды
дұрыс анықтауын қиындатады.
*Перифериялық функционалды бұзылыстарға
фонастения дисфония
гипо- және гипертонусты афония

Фонастения («phone» - дыбыс, дауыс, «astheneia» - әлсіздік,
дәрменсіздік) – сөйлеу қозғалу аппаратының табиғи
зақымдануының болмауы кезіндегі дауыс қалыптасуының
бұзылуы. Көбінесе шамадан тыс дауыс зорығу салдарынан
болады. Психогендік сипат алуы мүмкін. Бұл бұзылыс «дауыс»
мамандарында байқалады. Фонастения тыныс алу мен
фонацияның үйлестігінің бұзылуымен, дауысты күшейту және
төмендету мүмкіндігінің болмауымен сипатталады.
Фонастенияның ауыр түрлері афонияға айлануы мүмкін.
* Гипотонусты дисфония (афония) екі жақты миопатикалық
парездің салдарынан, яғни көмейдің ішкі бұлшық еттерінің
парезімен шартталған. Олар кейбір инфекциялардан кейін
(тұмау, дифтерия), сонымен қатар дауысқа артық күш салу
нәтижесінде пайда болады. Дауыс перделерін тарылтатын
бұлшық еттері зақымдалады. Бұл жағдайда дауыс перделері
толығынан қабыспайды, олардың арасында саңылау қалады.
Дауыс ауытқуы жеңіл қарлыққаннан дауыстың шаршауы,
мойын бұлшық еттерінің, желкенің және кеуде қуысының
ауыруымен білінетін афонияға дейін көрінуі мүмкін.

Дауыстың гипертонусты
(спастикалық) бұзылыстары көмей бұлшық еттерінің
тонусының жоғарлауына байланысты. Фонация кезінде
тоникалық құрысу басым болады. Гипертонус дауыс
және вестибулярлық қатпарларын зақымдауы мүмкін.
Фонацияда тырысу кезінде дауыс мүлдем шықпауы
мүмкін немесе бұзылған, қатаң дыбыс шығады.
*Ринофония мен
ринолалия
* Ринофония мен ринолалия дауыс бұзылыстарының арасында
жекеше орын алады, өйткені олардың патофизиологиялық
механизмі жұмсақ таңдайдың функциясының органикалық
немесе функционалды сипатында дұрыс болмауында. Жабық
ринофония кезінде мұрын жолды дауыссыздар ауыздық
резонансқа ие болады, дауыстылар үнін, дауыс табиғи тембірін
жоғалтады. Ашық ринофония барлық ауыз жолды дыбыстардың
патологиялық назализациясымен сипатталады. Дауыс әлсіз,
қарлығып шығады. И. И. Ермакованың (1984) деректері
бойынша ринолалия кезінде 70-80% фонестения мен
гипотонусты дисфония байқалады.
Дауыс бұзылуының
себептері
* Дауыс бұзылуының себептері алуан түрлі: көмей,
мұрын қуысы мен жұтқыншақтың қосылған жерінің,
өкпе, бронх және кеңірдек, жүрек және жүрек-тамыр
жүйесінің ауырулары, дауыс гигиенасын ережелерін
сақтамау, есту қабілетінің төмендеуі. Аталған
этиологиялық факторлар дауыстың органикалық және
функционалды бұзылыстарына соқтырады. Бірақ
дауыс бұзылуының осы түрлерінің арасында шек қою
өте қиын. Органикалық бұзылыстың алғашқы
симптомы көмей функцияларының жартылай бұзылуы
және жеңіл түрде қырылдауы болуы мүмкін, ал
функционалды бұзылыстар көмейдің ауыр
органикалық өзгерістерінің, тиісінше дауыстың
созылмалы бұзылыстарының себебінің бірі болуы
мүмкін.
Дауыстың бұзылуын түзету

* Дауыс патологиясын және оны қалпына келтіру тәсілдерін зерттеу
логопедияның қарастыратын мәселесінің бірі болып табылады. Соңғы
жылдары дауыс аппаратының бұзылыстарына педагогикалық ықпал
ету аймағы кеңейіп, фонопедия деп аталды.

Фонопедия — арнайы жаттығулар Шеткі табиғи (органикалық) бұзылуы
арқылы көмейдің жүйке-бұлшық ет дауыс шымылдықтарының фибромасы,
аппаратын белсендендіруге және папилломасының болуы кезінде
координациялауға, тыныс алуын және туындайды, бұл олардың тығыз емес
тұлғасын түзетуге бағытталған қабысуына әкеліп соғады. Дауыс
педагогикалық ықпал кешені. қарлыққан түр алады, одан да ауыр
Бұл дауыс шығарудың жағдайларда афония дамиды.
физиологиясына, логопедияның негізгі
дидактикалық және методологиялық
қағидаларына негізделген
педагогикалық процесс.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Сөйлеу қабілеті бұзылған балалардың ерекшелігі

Сөйлеудің бұзылу түрлері мен себептері және паталогиясы

Сөйлеу қабілеті бұзылған балалар

Аутизммен ауыратын балалардың мінез - құлқындағы сөйлеу, тірек- қимыл дамуының ерекшелігі

Сөйлеу тілінің физиоло гиялық орталығы

Дизартрия тіл кемістігі

Бұлшық биомеханикасы

Қысқа күйіс қайыру

ТІРЕК ҚИМЫЛ АППАРАТЫ БҰЗЫЛҒАН БАЛАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ

Зат алмасудың типтік бұзылу патологиясы

Пәндер