Островский театры

Презентация қосу

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан Университеті

Жоба:
ХІХ ғасырдағы орыс
драматургиясының
дамуы

Дайындаған:Габдуллина Зарема
LOGO
Тексерген:Шайекенов Ж.Ж
Жоспар:
І.Кіріспе бөлім:
1. Орыс халық театрының бастаулары.
ІІ.Негізгі бөлім:
1.ХІХ ғасырдағы орыс драматургиясының дамуы;
а)Комедия жанры;
ә)Реалистикалық драматургия;
б)Прогрессивті драматургия.
ІІІ.Қорытынды бөлім:
Островский және Чехов драматургиясы.
Басталуы,ерекшеліктері.
А.П.Чехов пен А.Н.Островскийдің драмаларының ортақ күретамыры
болып есептелетін орыс драматургиясы өз бастауларын орыс халқының
ұлттық театрынан алады.

Орыс халқының ұлттық театры төмендегі әртүрлі тақырыптардан
құралған кең репертуарға ие,олар:

• Сайқымазақтар ойыны(Скоромошьих игрищ),интермедия;
• Петрушканың қызықты оқиғалары;
• Райка;
• Балаганные прибаутки;
• «Аюлар» комедиясы;
• Түрлі жанрдағы драмалық шығармалар.
Қоғамдық маңыз -
ға ие тематика

Азаттықсүйгіш,сатир ОРЫС
Терең
икалық және ХАЛҚЫНЫҢ конфлиттілік
патриоттық идеялар
ҰЛТТЫҚ
ТЕАТРЫНА
ТӘН:
Гротескілік Нақты,анық
характерлер байқалатын
композиция
Қарапайым,ауызекі
тіл
XVIII ғасырдың екінші Бұл идеяны бастаушы
жартысында,аударма және классицизм бағытының
еліктеуіштік жетекші жазушысы
А.П.Сумороков болды.
драматургияның орнын
басуға қабілетті рөлдің болу
шартына негізделген,әртүрлі
бағыттағы жазушылар
Осы қатарға кіретін
пайда болады. Олар ұлттық
жазушылардың
құндылықтарды бейнелеуге
еңбектерінде анық
ұмтылып,өзіндік-ұлттық
немесе көмескілеу
репертуардың қалыптасуына
байқалатын реалистік
септігін тигізеді.
тенденциялар көріне
бастады
ХІХ ғасырдағы прогрессивті драматургия өз ауқымын
кеңейтіп,өмірмен тығыз байланысады және реалистік бағытта
дами бастайды

Бұл жүз жылдықтың басында Бұл ретте оның өзіндік-ұлттық
И.А.Крыловтың «Сәнді тематикаға деген назары байқала
дүңгіршек»(«Модная бастайды. Бұған дәлел:
• «Ермак – Сібірді жаулаушы»
лавка»,1806) және
(1803) П.А.Плавильщиков
«Қыздарыма сабақ»(«Урок • «Дмитрий Донской» (1807)
дочкам»,1807) атты В.А.Озерова
комедиялары жарық көреді. • «Марфа Посадница немесе
Новгородты жаулау» (1809)
Дәл осы кезеңде прогрессивті Ф.Ф.Иванова
тарихи драматургия аса үлкен • «Борис Годунов» (1825)
қарқынмен қалыптаса А.С.Пушкин
бастайды.
ХІХ ғасырдың бірінші жартысында жазылған пьесалардың ішінен
Грибоедовтың «Горе от ума»,Пушкинның «Борис
Годунов»,«Маленькие трагедии»,Гогольдің «Ревизор», «Женитьба»
секілді жауҺарларды ерекше атап өткен жөн.

Бұл жазушылардың ұлы пьесаларынан отандық драматургияның
жаңашылдыққа ұмтыла бастағанын анық байқауға болады.

Жаңашыл тенденцияның негізгі бағыттары:
• Әлеуметтік өзекті тақырыптар;
• Нақты байқалатын қоғамдық,тіпті қоғамдық-саяси пафос;
• Дәстүрлі тұрмыстық байланыстардан,барлығын нақтылайтын іс-
әрекеттің дамуы;
• Комедия мен драманың сюжетті-композициялық канондарына
қайшы келетін интригалар;
• Әлеуметтік ортамен тығыз байланысатын қарапайым,сонымен
бірге жеке характерлерді қалыптастыру.
Островский театр саласына келмей тұрып,орыс
халқының прогресивті драматургиясы әлемдік
дәрежедегі жауһарларға ие болатын. Бірақ мұндай
ұлы шығармалар өте аз еді,сол себепті ұлттық
театрдың репертуарын нақтылай алмады.

Осы кезеңде театр репертуарының басым көпшілігі
аудармалардан және батысевропалық пьесалардан
тұрды.
Театрдың репертуары стихиялы
түрде қалыптаспады. Бұл процессті
жандармдар корпусы мен 1825-1855
ж.аралығында Ресейді басқарған
Николай І қадағалап отырды.

1826 жылы мамыр айының ортасында
Ф.Булгарин бас штабтың кезекші
генералы А.Н.Потаповқа «Жалпы кітап
басылымы мен Ресейдегі цензура»
туралы хатты әкеледі.

Көп ұзамай,1828 жылы, драмалық
шығармалар үшін арнайы цензура
бекітіледі. Бұл заң жазушылар арасында
«Драконовская строгость» деп аталып
кетеді.
Николай І
Декабристтердің жеңілісінен соң театр
репертуарының бірінші планына жеңіл комедияға
айналып,өзінің әлеуметтік маңызын жоғалтқан
водевильдер шығады.

Театр сахнасын асығыс жазылған
шығармалар басып алады.Мұндай
шығармаларда басты орынды:
• Фарстық сахналар;
• Күлдіргіштер;
• Қателік;
• Кездейсоқтық;
• Күтпеген жағдай;
• Шиеленіс алды.
Постдекабристік Театрда реалистік және
кезеңде театр өзіндік-ұлттық
репертуарындағы бағыттың
водевильмен қалыптасуына гогольдің
принциптері ерекше
қатармен мелодрама ықпал еткен болатын.
да үлкен сұраныс Сол принциптердің
пен драматургия
танымалдылыққа ие саласындағы жарқын
бола бастады. өкілі Александр
Николаевич Островский
болды.
Александр Николаевич
Островский
(31 марта (12 апреля)
1823 — 2 (14) июня 1886)
Островскийдің жаңашылдығы
Драматургтың өмір бойы атқарған жанқиярлық еңбегі
керемет нәтижемен ерекшеленді. А.Н.Островский өзінің
драмалық шығармаларымен Фонвизин,Грибоедов және
Гоголь сынды ұлы жазушылар бастаған өзіндік-ұлттық
театрдың қалыптасу кезеңін аяқтады.

Бірінші қатарлы жазушы,өзіндік-ұлттық
драматургияның корифейі Островскийдің рөлін
көзінің тірісінде барша прогрессивті қоғам
мойындаған болатын.

Гончаров Островский туралы: «Сөз жоқ,Островский
қазіргі заманғы әдебеиеттің ірі таланты!» - деп пікір
білдірген еді.
Островскийдің жаңашылдық Өзінің жалынды патриоттық
идеялары театрды ниетімен
жандандырып,оның әлеуметтік шабыттанып,Островский театрды
қайта қалыптастырып,оның
құндылықтардың өзекті
қоғамдық құндылықтар мектебіне
мәселелеріне қайта оралуына айналдыру туралы нақты
үлкен әсерін тигізеді.Сонымен шараларды
қатар,драматург пьесаларды ұсынып,императорлық театрдың
халық үшін жазды және халық дирекциясына көптеген
та оның еңбегін жоғары баяндамалар жазады. Бірақ бұл
бағалады. хаттарда жазылған игі істің
жүзеге асуына мүмкіндік
берілмеді.
Ұлы драматургтың театрға байланысты
принциптары К.С.Станивславскийдің
жүйесінің негізінде жалғасын
тауып,кейінгі театрларда дами бастады.

Островскийдің ұлы шығармашылық мұрасы отандық
драматургия мен сахнаның дамуына және жалпы
драмалық,сахналық өнерге ерекше ықпал еткен болатын.
Островский театры
• Орыс ұлттық театрының дүниеге келуі
Александр Николаевич Островскийдың ұлы
еңбегінің арқасы.

• Пушкин,Гоголь және Лермонтов секілді
жазушылар поэзия мен проза саласында
қандай серпіліс жасаса,Островский де
драматургия саласында дәл сондай серпіліс
жасай алды.
Костромской
Государственный театр
имени А.Н.Островского
• «Островский театры» = «Орыс театры»
Театр реформасының негізгі идеялары:

• Театр бекітілген шарт негізінде салынуы
тиіс(көрермендерді әртістерден алшақтатып тұратын 4-
қабырға болуы керек);

• Тілге деген қатынастың өзгермеуі: кейіпкерлер туралы
барлығын дерлік баяндайтын тіл шеберлігі сақталуы
тиіс;

• Жалақы бір әртіске емес,жалпы труппаға беріледі;

• «Адамдар театрға әртістердің рөлдік ойынын көру үшін
келеді,ал пьесаны оқып алуға да болады».
Островский театры жаңа сахналық
эстетиканы,жаңа әртістерді талап етті.

Осыған сәйкес Островский актерлік
ансамбль құрады. Ансамбль
құрамына:

Алкесандр Мартынов
Сергей Васильев
Евгений Самойлов А.Е.Мартынов С.Васильев
Пров Садовский сынды актерлар
кірді.

Әрине,мұндай жаңашылдықтардың
жақтастарымен қоса қарсыластары да
болды. Мысалы,Щепкин. Островский
драматургиясы әртістің өз
болмысынан шығып кетуін талап Пров Садовский
етті,ал Щепкин бұл талапты көзіне де
ілмеді.
«МОЯ ЗАДАЧА –
СЛУЖИТЬ РУССКОМУ
ДРАМАТИЧЕСКОМУ
ИСКУССТВУ.Я - ВСЕ:И
АКАДЕМИЯ,И
МЕЦЕНАТ,И ЗАЩИТА».

АЛЕКСАНДР
НИКОЛАЕВИЧ
ОСТРОВСКИЙ
Антон Павлович Чеховтың
драматургиядағы жаңалығы.
Чеховтың жазған пьесалары көп емес.

70-жылдардың соңында ол «Безотцовщина» пьесасын
жазады,ал 1886 жылы «О вреде табака» және «Лебединая
песня» атты бір актілі пьесалары жарық көреді.

1887 жылы жазылған «Иванов» пьесасы Чехов
шығармашылығындағы ірі пьесалардың алғашқысы болды.
Кейін сол 1887 «Медведь» және «Предложение» , 1889
жылы «Свадьба»,1891 жылы «Юбилей» атты водевильдер
оқырман назарына ұсынылды.

1889 жылы жазылған «Леший» пьесасы 1897 жылы қайта
өңделіп, «Дядя Ваня» деген атпен жарық көрді.

1896 жылы атақты «Чайка» пьесасы жазылып,кейін «Три
сестры» (1901) және «Вишневый сад» (1904) пьесалары
жазылды.
Чеховтың драмалық мұраларының басым көпшілігі бір
актілі пьесалардан тұрады. Алайда драматург водевильдік
дәстүрді жалғастырмай,керісінше водевиль жанрына
қатысты өзінің көзқарастарын алға тартады.
Ең алдымен драматург водевильді тематиканы анағұрлым
кең түрде көресткісі келеді. Чеховтың бір актілі
пьесаларының өзгешелігі сол,олардың ситуациялық
комедиялар емес,характерлер комедиясына айналуында.

Чеховтың драмалық миниатюраларының
кейіпкерлері тұлғаға тән жеке қасиеттерге ие
әлеуметтік таптың өкілдері болды.
Міне,Чехов драматургиясының тағы бір
ерекшелігі осыда.
Драмалық шығармалардағы жаңашылдықтар:

• «Сюжетсіздік». Интрига мен күрестің болмауы;

• Пьесада кейіпкерлердің іс-әрекетін өз маңына
жинақтап,күнделікті тұрмыстық мәселелерді
шетке шығаратын «оқиғаның» орын алуы.
• Чехов өзінің шығармаларында оқиғаның басы мен
аяғының бар екенін,ал ортасының болмағанын
айтқан болатын.
• Чехов пьесаларында өмірдің бұрыс арнаға түсуі
қалыпты жағдайдан ауытқудың кесірі
емес,керісінше қалыптасып,қоғамды билеп алған
адам табиғатына жат дүниелердің кесірі екенін
түсіндіруге ұмтылады.
www.themegallery.com Company Logo
• Чехов драматургиясының
маңызды ерекшелігі,оның
пьесаларының
кейіпкерлері өздерінің
уайым-қайғысы мен басты
ойларының тұңғиығына
батып кетуінде. Осы
ерекшелік кейіпкерлердің
лейтмотиві мен
шығарманың лирикалық
тақырыбын құрайды.
«Вишневый сад» пьесасының
көрсетілімі
• Чеховтың лирикалық
комедиялары адамның
қоршаған
ортамен,жалпы
заманауи әлемнің
адамдардың
азаттыққа ұмтылу
әрекетін басып
отыруымен күресін
негізге алады.

• Пьесаларды анық
білінетін кейіпкерлер
мінездерінің идеал
қалпына сәйкес
келмеуі Чехов
драматургиясының
қайнар көзі болып
табылады.
www.themegallery.com Company Logo
• Чеховтың драматургияға әкелген
жаңашылдығы болашақ
реалистикалық әдебиетке
сүйенеді,алайда драмалық өнердің
дамуына маңызды үлес қосуға
мүмкіндік ашқан жаңашылдық
замануи әдебиетпен мықты
байланыста еді.

• Чехов театрының пайда
болып,қалыптасу уақыты ХХ
ғасырдың үлесіне тиді. Бұл
кезеңде халықтың ашық
санасында бұлай өмір сүруге
болмайтындығы мен түбегейлі
өзгерістің қажеттілігі туралы
ойлар қалыптасқан болатын. Дәл
осы ой драматургияның мазмұнын
құрап,жалпы Чеховтың
шығарамаларына арқау болды.
Чеховтың драмалық формаларындағы
өзгеруінде екі маңызды тенденцияны байқауға
болады:
• Пьесаның өзіндік
децентрализациясы,кейіпкерлер бірлігінен
бас тарту,мықтап шиеленіскен түйіндердің
оңай шешімдері;
• Жоққа шығарушылықтың орнын
көркемдеуіш құралдардың жаңа жүйесінің
басуы.

Чехов үш классикалық бірлік арқылы
драматургияны байытқан болатын.Олар:
Кескін-символдың бірлігі,қайталанатын
лейтмотивтер мен қайталаулар,көңіл-күй мен
поэтикалық құрылымның бірлігі.

Осылайша, ол «жеңілдетуді» жүзеге асыра
отырып, бір уақытта пьесаға жаңа,жасырын
шиеленісті беретін принциптерді енгізді.
«Три сестры»
пьесасының
алғашқы басылымы
үшін арнайы
жасалған мұқаба.
Рөлдерді алғашқы
сомдаушылар:
М.Г.Савицкая
(Ольга)
О.Л.Книппер
(Маша)
М.Ф.Андреева
(Ирина)
Кіші театрда қойылған «Чайка» спектаклінен
алынған сахналық үзінді. Доктор Дорн – Ярослав
Барышев, Аркадина – Ирина Муравьева.

Ұқсас жұмыстар

Орал Зенит зауыты - қорғаныс және шаруашылық мақсатындағы өнімдер шығаратын кәсіпорын

Орал қаласы

Орал қаласының мешіті

Алматының театрлары

Қуыршақ театры

ШЫҢҒЫС АЙТМАТОВТЫҢ 90 ЖЫЛДЫҚ МЕРЕЙТОЙЫ (1928 – 2008)

Астана Опера театры

М.Әуезов қазақ театрының негізін қалаушы

Балалар эстетикалық талғамы, музыкалық театры

Жамбыл атындағы Мемлекеттік жасөспірімдер кітапханасы

Пәндер