Биологиялық прогрестің жолдары

Презентация қосу

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

Макроэвалюция

Қабылдаған: Айтбаева Айгүл Ергенқызы
Тобы: 113 - 37
Орындаған: Алтынбек Әсел
Даулет Қаламқас
Макроэволюция – ірі жүйелік топтардың(тип,
класс, отряд ) қалыптасу процесі, "Макроэволюция "
терминін биологияға 1927 жылы селекционер ғалым
Юрий Александрович Филипченко енгізген.
А.Н.Северцов органикалық дүниенің даму тарихында
биологиялық прогрес пен биологиялық регресс болатынын
ерекше атап көрсетті.
Академиктер А.Н.Северцов пен И.И.Шмальгаузен
эволюцияның прогреске әкелетін 3 бағытын анықтады:
1. Ароморфоз(морфологиялық прогресс немесе арогенез.)
2. Идиоадаптация (аллогенез). 3. Дивергенция(катагенез).

Шмальгаузен
Иван Иванович
(1884 – 1963)
Северцов
Алексей Николаевич
(1866 – 1936)
Эволюцияның басты
бағыттары

Биологиялық прогресс. Биологиялық регресс.

- Қоршаған ортаға -Қоршаған ортаға
организмдердің организмдердің
бейімделушілігінің артуы. бейімделушілігінің кемуі.
- Түрлер санының артуы. - Түрлер санының азаюы.
- Ареалдың (аймақтың) - Ареалдың (аймақтың)
кеңейуі. тарылуы.
Биологиялық прогресс

Ароморфоз Идиоадаптация Дегенерция
Морфологиялық- Өзгеше көндігу Морфологиялық-
физиологиялық алға басу физиологиялық кері кету
Биологиялық прогрестің жолдары
• Эволюция екі бағытта жүреді олар: биологиялық регресс (түрдің
жойылуына апарады) және биологиялық прогресс. Биологиялық
прогрес үш түрлі жолмен жүреді:

• Ароморфоз - даралардың құрылым деңгейі күрделеніп тіршілік етуге
бейімділігі арта түседі
Мысал: Организмдердің судан құрлыққа шығуы, тірі туу, сүрқоректілердің дене
температурасының тұрақтылығы.

• Идиоадаптация - биологиялық құрылым деңгейінт күрделендірмей
өзгертпей тіршілік үшін күресте организмдердің өзіне пайдалы
белгілі бір орта жағдайына бейімделушілігі.
Мысал: Жануарлардағы қорғаныш рең.

• Дегенерация –немесе морфофизиологиялық регресс эволюциялық
дамуында қарапайымдала түсу деген ұғымды білдіреді .
Мысал: жерасты жануарлары(көртышқан),үңгір(протей), терең су асты
организмдері.
Жануарлардағы ароморфоздар
Омыртқалылар
класының
өкілдері

Сыртқы
жабындары

Тыныс алу
мүшелері

Жүрегінің
құрылысы
Ірі ароморфоздар

Латиметрия
(Саусаққанатты
балық)

Ихтиостега
(құрлыққа
шықты)
Идиоадаптация - организмдердің жеке
бейімделу шешімін арттырады, бірақ организмнің құрылым
деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады.
Дивергенция – («divergo”-кері
шегінемін) бұл туыс формалардағы
белгілердің ажырауы

Дегенерация - даралардың құрылым
деңгейін төмендетіп,биологиялық регреске ұшырауы.

Көртышқан Аскаридалар
Дивергенция мысалдары

Алоэ

Монстера

Тұңғиық

Кактус
Дивергенция гомологиялық
мүшелердің түзілуіне әкеліп соғады
• Гомологиялық мүшелер - құрылысы мен
шығу тегі бір, бірақ атқаратын і қызметтері
әр түрлі мүшелер.

Жауқазынның
Бақ-бақ пиязшығы
(қанатша) үйеңкі
Шиенің сүйегі
Гомологиялық мүшелерге мысал (жәндіктер)

Бунақденелердің аяғы: • 1.Жүгіру (таракан),
• 2.Жүзетін (жук-плавунец),
• 3.Қазатын (медведка).
• 4.Секіретін (шегіртке),
• 5.Қармайтын (дәуіт).
Гомологиялық мүшелерге мысал
(жануарлар)

• Жүгіретін (қасқыр),
Сүтқоректілердің • Жүзетін (ескекаяқтылар),
аяқтары: • Қазатын (көртышқан).
• Секіретін (кенгуру),
• Ұшатын (жарғанат),
• Өрмелейтін (енжар).
Конвергенция –(conergo-ұқсас болу) деп туыстық
жағынан алыс болғанымен тіршілік ортасы бірдей, сыртқы
пішінінің бір-біріне ұқсас болуын айтады.

Бақа Қолтырауын

Конвергенция аналогиялық мүшелердің
түзілуіне әкеліп соғады.
Аналогиялық мүшелер – құрылысы мен
шығу тегі әр түрлі, бірақ ұқсас қызмет
атқаратын мүшелер

Құс қанаты Көбелектің Жарғанаттың
қанаты қанаты
Параллелизм - «қатар жүру»)- деп туыстық
жағынан өте жақын организм -дердің ұқсас
белгілерінің бір-біріне тәуелсіз дамуын айтады.
киттәріздестер ескекаяқтылар

Тіршілік ортасы су – ескекаяқтарының бейімделуі
Әр түрлі жануарлардың ұрықтарының даму ұқсастығын
орыс ғалымы Карл Максимович бэр дәлелдеді.
Биогенетикалық заң — табиғаттағы әрбір тірі организмнің жеке
дамуы (онтогенез) кезінде сол түр эволюциясының (филогенезінің)
аса маңызды кезеңдерін қысқаша және жылдам қайталап өту
заңдылығы.
Геккелдің заңдылығы бойынша ұрықтың дамуы

Ұқсас жұмыстар

Биологиялық регресс

Топырақ құнарлылығы

Табиғи ресурстар

Сарқылмайтын ресурстарға күн энергиясы

Рекапитуляция ілімі

Мәдениет және жеке тұлға

Гендік инженерияның мәселері

Қоршаған ортаны ластанудан қорғау стратегиясы

Биологиялық прогресс Биологиялық регресс

Биотехнология және экология мен қоршаған ортаның мәселелері

Пәндер