Қой эстрозы

Презентация қосу

Қой эстрозы
Орындаған: Жәкежан Назерке
Оқытушы: Аида Бельгибаева
Аурудың анықтамасы және қысқаша тарихы

• Қой эстрозы – «пысқырық»; «танау құрты»; «Кеңсірік құрты»; «ложная вертячка» - бұл
қойдың танау және маңдай қуыстарында тоғышарлық тіршілік ететін қой бөгелегінің балаң
құрттары қоздыратын жіті және созылмалы түрде өтетін, тыныс алу жүйесінің қабынуымен,
малдың тынысының тарылуымен сипатталатын энтомоз ауру.
• Ресей революциясына дейін бұл ауруды түрліше атады. XIX ғасырдың II –ші
жартысында Тираспол уезінде шаруалар бұл ауруды «калгир» деп атаған, ал Таврика
губернияда «кручак», басқа аудандарда татар сөзімен «гир» деп атаған [7,8,9].
• Кейін Ресейде және шетел мемлекеттерінде бұл ауруды «жалған айналма» деп атаған.
Аурудың қоздырушысы анықталып, ол Oestrus деп аталып, кейін қой эстрозы - O. ovis деген
атқа ие болды.
• Эстроз – бас аумағында (мұрын, маңдай және т.б.)
паразиттелетін Oestridae туыстығының қой бөгелегінің
дернәсілдерімен туындайтын бөгелектік ауру. Қой
бөгелегінің дернәсілдері ешкілерді де инвазиялайды.
Ауру шаруашылықтарға үлкен зиян келтіреді, әсіресе
қой шаруашылығы дамыған аудандарда. Қоздырғышы.
Қой бөгелегінің өлшемі кішкентай (ұзындығы 9-12 мм).
Басы мен кеудесі қоңыр - сұр түске боялған, құрсағы
сары - сұр түсті. Қанаттары үлкен емес, тұнық. 3
сатының дернәсілдері 30 мм ұзындыққа жетеді, ірі
ауыздық қысқыштары болады (фиксация ағзалары);
кішкетай қысқыштар дернәсіл денелерінің қырлық және
вентральді бөлігінде бірнеше қатарлары орналасқан.
Қой эстрозы даму айналымы:
• Даму циклі. Ұрықтанғаннан кейін бөгелек аналықтары 1,5-3 апта
ішінде тыныштықта болады. Осы уақыттарда олар аз қозғалғыш
болады, шел қабттарында тереде отырады. Аналық дернәслдері
жетілгеннен кейін қойларға жақын жерде белсенді ұшып жүреді
және жазды күні үлестеніп мұрын есігіне дернәсілдері шашылады
(12-30 үлгіден).Аналықтардың белсенділігі ауа температуарсы 16
градустан жоғары болғанда пайда болады. Бөгелектердің ұщшуы
жануарларда тынышсыздығын кетіретін дыбыспен
сүемелденеді.Бөгелектердің шабуылынан қорғанып, қойлар
топтарға жиналады, басын жерге босатады. Бірнеше күнішінде
бөгелек аналықтары 400-600 дернәсіл бөледі. Бөгелек аналықтары
қойларды іздеу кезінде ұрықтану орнынан 3-3,5 км –ге дейін
ұшады.Ұзақ парзиттелгеннен кейін үшінші фаза дернәсілдері
сыртқа түседі және топырақта көбелекке айналады.Имаго 3-4
аптада қалыптасады. Қой бөгелегінің молтүстік ареалында бір, ал
оңтүстік ареалында – екі генерация дамиды.
Патогенезі
• Патогенезі. Мұрын қуысында қой бөгелегінің дернәсілдері кілегей
қабығын тітіркендіреді, бұл сыңбыру түріндегі қойлардың жауап
реакциясын 193 тудырады. Сондықтан кілегейде 10-15% дернәсіл
болады. Мұрын және қосалқы қуыстардың инвазирленуі 50 экз. және
дернәсілдерге жетеді. Олар өздерінің қысқыштарымен мұрын
жәнеқосалқы қуыстардың кілегей қабығын жаралайды, соның
нәтежиесінде ол қабынады. Қабыну үрдісінің ағымнда іріңді
инфекция асқынады. Ивазионды үрдістің асқынуы кезінде қой
ағзасындағы қанның морфологиялық және биохимиялыққұрамы
өзгереді, ағзалардың және орталық жүйке жүйесінің физиологиялық
функциясы бұзылады. Дернәсілдер өздрі кеткен кезде немесе
инсекцидтермен құртылған кезде жануарлар сауығады.
Қойдың танау қуысының
зақымдануы.
Ветеринариялық-санитариялық
шаралар.
• Қойлар мен ешкілер эстрозбен күресуде химиотерапия жолымен хлорофос және ДДВФ
аэрозольдері немесе ерітінділерін қолданады. Мұрын қуысындағы қой бөгелектерінің
дернәсілдерін 20-25 мл дозада 4%-қ хлорофос ерітінділермен суармалау әдісімен
құртады. Жұмысы аз және тиімді әдісі қойларды аэрозольді дезинсекция болып
табылады. Герметикалық қой қораларында ерте эстроз терапиясында топтық әдіс
жүзеге асырылады. Қойларды өңдеу үшін ветеринарлық дезинфекциондық машина
қолданылады, онда әртүрлі бүріккіштерді (ПВАН және ТАН), зауытта дайындалған
аэрозольді балондарды қолданады. Қой қораларында бір баллон «Эстрозоля» мен 400
м3 –ты өңдйді. Айрозольдермен жұмыс істеген кезде газқағар киген жөн, себебі олар
улы болып келеді.Эстрозға қарсы қойларды бір рет өңдейді: орташа тілмесінде –
қыркүйек – қазан, оңтүстікте – қазан – қараша. Қойларды ДДВФ аэрозольдерімен
өңдеген кезде жануарларға 5 күннен кейін, хлорофос аэрозолімен 7 күннен соң, ал
интраназальді суландыруда 3 күннен кейін жануарларды союға рұқсат етеді.
Қорытынды.
• Бұл аурулар терінің және арқа аймағының теріасты тінінің
зақымдануымен және сүт өнімділігінің және ет өнімділігінің
төмендеуімен сипатталатын ауру. Аурудың қоздырушылары ми-жұлын
аналығы және өңештің теріасты сонасының (овод) дернәсілдері
болады. Қанатты жәндіктер ұзындығы 13- 15мм жетеді.
Қоздырушының дамуы толық метаморфозбен өтеді. Дамуға келесі
сатылар қатысады:жұмыртқа,дернәсілдердің 3 сатысы,қуыршақ және
имаго. Соналардың алғашқы ұшуы (лет) мамыр-маусым айларында,тек
ыстық,шуақты күндерде басталады. Ми-жұлын аналығы жұмыртқаны
аяқ-қолдың үстіңгі бӛлігіне,қарын,желін және бүйірлердің жүні бар
жеріне,ал ӛнештікі тұсау буынына салады.

Ұқсас жұмыстар

Қой эстрозы ауруы

Инвазиялық аурулар кезінде сойыс өнімдерін ветеринариялық- санитариялық сараптау және ветеринариялық-санитариялық бағасы

Қой малын азықтандыру

Қой шаруашылығын өндірістік негізде дамытудың еліміздегі ұтымды мысалдары

ҚОЙ ТҰҚЫМДАРЫ

Қой шаруашылығы гигиенасы

Пәндер