Ғылыми танымның эмпирикалық және теориялық әдістері

Презентация қосу

Ғылыми танымның
эмпирикалық және
теориялық әдістері

Орындаған:

«Кәсіптік оқыту» мамандығының
1 курс магистранты
Қабылашимова А.М
Таным
Эмпирикалық (тәжірибелік) Теориялық (рационалды)
Білімділік таным
б/ша

Ғылыми факт Сипаттау Проблема
Бақылау Салыстыру Гипотеза
Өлшеу Өлшеу Теория
Эксперимент Анализ
Индукция
сезімдік таным бақылау мен тәжірибе
басым болады. мәліметтеріне сүйенеді.

нақтылы Эмпирикалық факт эмпирикалық
зерттеудің
объектіге
бағытталған зерттеулер басты элементі

сипаттау, салыстыру,
өлшеу, анализ,
рационалды ойлау
индукция тәсілдер
бағынышты күйде болады. білімділік танымда
қолданылады.
Ғылыми факт
Факт - эмпирикалық білімді тіркейтін ерекше ұсыныс,
яғни бақылау мен эксперимент барысында алынған білім.
Фактуализм- фактінің әр түрлі теорияларға қатыссыз және
тәуелсіз екенін көрсететін көзқарас.
Теоретизм-фактілер толықтай теорияларға тәуелді және
теория өзгергенде ғылымның факт қоры түгелдей ауысады
дегенді алға қоятын көзқарас.
Фактілер теорияны тексеруде, дәлелдеуде және терістеуде
маңызды рөл атқарады.
шындық болмыстың
сезімдік таным
байланысын, заңдылықтарын
қосалқы, яғни
тануға бағытталады.
бағынышты болады.

Теориялық Теориялық зерттеу
ғылыми білімнің
рационалды ойлау
бағынышты
зерттеулер жоғары әрі ең
дамыған формасы.
күйде болады.

құрылымдық компоненттері:
проблема, гипотеза, теория. білімнің рационалды
формаларын пайдаланады.
Проблема
Проблема – теориялық зерттеудің формасы, оның мазмұнын әлі
адам танып, білмеген нәрсе қамтиды.

Проблема таным процесі кезінде пайда болатындықтан ғылыми
танымның формасы емес, екі негізгі нәрсені қаулы және шешімді
қамтитын процесс болып табылады.

Адам танымының даму жолының барлығы алдымен бір
проблеманың шешу жолын табу, одан соң жаңа проблемаларды
анықтау ретінде көрінеді
Гипотеза
Гипотеза – теориялық білімнің формасы, ғылыми теорияның
фактілер негізінде жасалған болжамдардан тұратын, шынайы мәні
әлі анықталмаған және дәлелдеуді қажет ететін құрылымдық
элементі.
Атақты британ философы, логик және математик
А.Уайтхед : «Жеткілікті дамыған ғылым екі
жағдайда алға басады. Бір жағынан, білімнің дамуы
жұмыста пайдаланатын басты гипотезаны анықтау
әдісінде байқалса, екінші жағынан, осы
гипотезаларды түзету жұмыстары жүргізіледі».
Теория
Теория - ғылыми білімнің ең дамыған және күрделі формасы.

Ғылыми теорияға жатады:
Ньютонның классикалық механикасы;
Дарвиннің эволюциялық теориясы;
Эйнштейннің сәйкестік теориясы;

Өзінің құрылысына қарай теория іштей бөлінген (дифференцияланған),
бірақ бір элементтің екіншіге логикалық жағынан тәуелді болатын және
теория мазмұнының кейбір пікірлер мен ұғымдар жиынтығы, арнайы
логика-әдіснамалық ережелер арқылы шығарылатындығын сипаттайтын
біртұтас білімдер жүйесін құрайды.
Теорияның критерийлері Эйнштейн б/ша
тәжірибе мәліметтеріне қарсы шықпау;

логикалық қарапайымдылығымен ерекшелену;

неғұрлым анықталған жағдайдан тұру;

табиғилығымен;

әсемдігі,үйлесімділігімен ерекшелену;

қолдану аясының кең болуы

жаңа,жалпылама теорияларды жасауға жол сілтеу.
Пайдаланылған әдебиеттер:
• Ғылым тарихы мен философиясы: оқу құралы./ Әлікенова К.Н. –
Талдықорған: ЖМУ. 2012.

Ұқсас жұмыстар

Әдістеме деңгейлері

Өндіргіш күштер функциясы

Теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістері

Айғаққа байланысты бағыттар

Ғылыми дүниетанудың ерекшеліктері мен құрылысы. Ғылыми танымның деңгейлері, формалары және әдістері

ТАҒАМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ ФАКУЛЬТЕТІ

Второй навык Третий навык

ӘДІСТЕМЕ ОБЪЕКТІСІ

Таным құрылымы

Ғылымдағы әдіс мәселесі

Пәндер