Фосфор тұздары

Презентация қосу

«Астана медицина университеті» КеАҚ
Жалпы және биологиялық химия
кафедрасы

Адам организміндегі макро және
микроэлементтер, және витаминдердің
метаболизм процесіне әсері

Орындаған: Тастанбекова Данагуль
ТОП: 213 ЖМ
Қабылдаған: Кужатова Пернегуль
Жоспары:

Кіріспе
Негізгі бөлім
Химиялық элементтердің жіктемесі
Макро элементтердің маңыздылығы
Микро элементтерінің маңыздылығы
витаминдердің метаболизм процесіне әсері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиттер
Кіріспе
Жер бетінде тіршілік пайда болғаннан бастап
химиялық элементтер, сол тіршілік ағзаларына
қызмет атқарып келеді. Сонысымен де бұл
элементердің физикалық, химиялық қасиеттері
толық зерттеліп, жасуша құрамында Д.И.
Менделеев таблицасының 70 элеметі
кездескенімен олардың 24 тұрақты түрде
ұшырасады
Адам ағзасында кездесетін химиялық элементтерді
төмендегідей топтауға болады.
Адам ағзасында кездесетін химиялық элементтерді төмендегідей
топтауға болады.
Макроэлементтер -

Бұл адам ағзасының қалыпты
жұмыс істеуі үшін қажетті
заттар. Олар тағамнан 25
грамм немесе одан көп
мөлшерде болуы керек.
Макроэлементтер - бұл
қарапайым химиялық заттар
металдар да, бейметалдар да
болуы мүмкін. Алайда оларды
таза күйінде жұтудың қажеті
жоқ. Көп жағдайда макро-
және микроэлементтер
тағамнан тұздар және басқа
химиялық қосылыстар ретінде
келеді.
Адам ағзасында 12 макроэлементтер болады.
(Тipi организмнің негізгі компоненттері және барлық дерлік
органикалық заттардың бөлігі болып табылады.)

Басқа макроэлементтер
(екінші түрі):
Биогенді
• фосфор;
микроэлементтер:
• кальций;
• көміртегі;
• магний;
• оттегі;
• хлор;
• азот;
• натрий;
• сутегі.
• калий;
• күкірт.

(олардың организмдегі саны ең Олардың организмдегі
көп. Мұндай макроэлементтер мөлшері биогенді
организмдер тіршілігінің негізі макроэлементтерден аз.
болып табылады. Олардан
жасушалар жасалады.)
Биогенді
микроэлементтер
Жасуша құрамында
62% шамасында оттегі,
20% көміртегі,
10% шамасында сутегі
3% шамасында азот болады.
Оттегі мен сутегі суменорганикалық заттар
құрамына енсе, көміртегі органикалық заттар
нешізін құрайды. Азот амин қышқылдарының,
белоктардың, нуклеин қышқылдарының, АТФ-
ның,гемоглобиннің, көптеген ферменттер мен
дәрмендәрілердіңқұрамына енеді.
Натрий және хлор
Біз натрий мен хлордан бастаймыз, өйткені олар өмірдің негізі немесе тұзы
болып табылады. Қан негізінен тұзды ерітінді болып табылады, асқазан
шырыны және көз жасында тұз бар. Натрийдің арқасында бұлшық
еттеріміз жиырыла алады, бұл тамыр қабырғаларына да қажет. Бұл
химиялық элемент релаксация процесіне де қатысады және керісінше -
қозғыштық. Әр 24 сағат сайын адам 5 граммға дейін натрий тұтынуы
керек, егер нормадан асып кетсе, шөлдеу пайда болады.

Бүйректің қалыпты жұмыс істеуі және су тепе-теңдігін сақтау үшін денеге
хлор қажет. Оның көп бөлігі өкпеде және теріде кездеседі. Осы
макроэлементтердің қорын әр жаңа күнде 7-10 грамға толтыруды
ұмытпаңыз.
Біз бәріміз «тұзды» жақсы көреміз, бұл тек дәмдік талғам емес, сонымен
қатар біздің денемізге қажет алайда оны да өз мөлшерімен пайдалану керек
Кальций
Адам организімінде кальций 1ден 2,2
кг дейіе қалыпты жағдайда болады,
оның аппатиттерден және
карбонаттардан құрылған 99 %-ы
негізгі адам скелетін құрайды ал 1
%-ы қанда айналады.
Кальцийдің адам ағзасындағы рөлі:
Адам скелетін құрайды
Тістердің түзілуіне қатысады
Қанның ұюына
Зат алмасуға
Көмірсу мен натрий хлоридінің
алмасуын
Бұлшықеттік жиырылуда
Гормондардың секрециясы
Қан тамыр өткізгіштігін азайтады
Қабынуға қарсы қасиеті бар.
Фосфор
Бұл макроэлемент отынның бір түрі болып табылады. Егде жастағы
адамдар кеңестік асханалардағы «балық» күндерін еске алады.
Керемет тәжірибе. Біздің денемізді фосформен байытуға қабілетті
балықтар. Егер мүмкіндігіңіз болмаса, балықты жиі жеп қойыңыз,
содан кейін құрамында фосфор бар препараттарды ішіңіз. Бұл
элемент сүт өнімдерінде де болуы мүмкін.

Фосфор кальциймен жақсы қарым-қатынаста. Бірінің алмасуының
бұзылуы екіншісіне бірдей салдарлар әкеледі. Фосфор қорын
тәулігіне 1 - 4,6 граммен толтыру қажет.
Біздің организмдегі фосфолипидтер, нуклеотидтер және басқа
заттардың құрамында фосфор бар;
өз кезегінде фосфолипидтер жасуша мембранасының негізгі
компоненті болып табылады;
бұл рН деңгейіне жауап беретін фосфор;
сүйектер мен тістерде бұл макроэлемент құрылымдық функцияны
орындайды.
Магний
Калий
Магний – магнийдің ең негізгі депосы сүйекте және
бұлшықетте болады. Сүйекте – 1,5%, тіс эмалінде –
Бұл біздің бұлшық еттерімізге өте қажет, оның 0,75% соның ішінде кариозды тістерде 0,83-1,88%.
арқасында олар жиырылып, босаңсыды.
Негізгі бұлшықеттердің бірі - жүрек - бұл Күнделікті адамға керек мөлшері – 0,25-0,35 г.
макроэлементке өте тәуелді. Оның азабы
біздің денемізге қымбатқа түсуі мүмкін. Магний ағзадағы 300-ден астам биохимиялық
реакцияларға қажет. Магний бұлшықет және және
Калийді сәбіз, құрғақ өрік және мейіз түрінде жүйке жүйелерінің дұрыс жұмыс істеуіне
ішіңіз, сонымен қатар қорларды, жүзім, болгар көмектеседі, иммунетті арттырады, жүректің
бұрышы және пісірілген картопты қабығымен
тұрақты жұмыс істеуіне және сүйектердің, тістердің,
толықтырады. Бұл калий, өздеріңіз көріп
отырғандай, «дәмді».
тырнақ пен шаштардың беріктігін сақтауға ықпал
етеді. Сонымен қатар ол қандағы глюкоза мөлшерін,
энергия мен ақуыздың шығарылуын реттейді.
Күкірт
Қандағы қант деңгейін қалыпқа келтіреді; Хлор
Өттің бауырмен бөлінуіне қатысады;
Бұлшықет тінін күшейтеді; Денеде тепе-теңдікті сақтау үшін
Қабынуға қарсы әсер береді; қажет, оның бірі - су. Бұзушылық
осындай жағымсыз құбылысқа
Жараларды емдеуге қатысады;
әкелуі мүмкін - ісіну. Денедегі дұрыс
Коллаген, меланин және кератиннің қатынаста қалыпты жұмыс істеу
құрамына кіретіндіктен, шашқа, тырнаққа, үшін «қасиетті» үштік болуы керек:
теріге жақсы әсер етеді; калий, натрий және хлор. Бұл
жағдайда су-тұз алмасуы
Сүйек тіні мен шеміршектің түзілуіне тікелей
теңдестірілген болады, бұл қан
қатысады;
қысымын қалыпқа келтіреді.
Уытты заттарды бейтараптандыруға Хлор бауырға да қажет, оның
көмектеседі
жұмысын жақсартады, ол
жасушаларға токсиндерден
арылуға көмектеседі. Дәл осы
Күкірттің жетіспеушілігі теріге бөртпелер,
макроэлемент буындардың
дақтар түрінде бірден әсер етеді. Бұл
икемділігі мен бұлшықет күшінің
қалыпты даму үшін өте маңызды, сондықтан
ұзақтығына жауап береді.
сіз бұл элементті де назардан тыс
қалдырмаңыз.
Микроэлементтер

Ағзаға микроэлементтерді аз қажет ететіндігімен
ерекшеленеді. Олардың организмге шамадан тыс
түсуі кері әсер етеді. Алайда олардың
жетіспеушілігі ауруды да тудырады.
микроэлементтер тізімі:
темір;
фтор;
йод
мыс;
марганец;
хром;
мырыш;
алюминий;
сынап;
қорғасын;
никель;
молибден;
селен;
кобальт.
Йод
өмірлік маңызы бар элемент. Ол қалқанша без үшін
құрылыс материалы.Өкінішке орай, бұл микроэлемент
ағзада жасалмайды, адам оны тек ас, тағам арқылы,
алады.Сырт қарағанда йод жетіспеушілік білінбейді, ал
тапшылық сезілсе түрлі ауруларға шалдықтырады, яғни
шаршау, түрлі жұқпалы ауруларды тез қабылдағыштық,
белсіздік және ақыл-ой кемістігі.
Адамның өмір сүруіне бүкіл өмір бойы бір қасық қана йод
жеткілікті.Менделеев кестесіндегі 53-і элемент адам
ағзасында 20-30 мг мөлшерінде ғана болса да өте
маңызды үрдістерді атқарады. Йодтың күндік нормасы.
Йод мөлшері (мкг) Категориясы Жасы 50 Емізулі сәби
Алғашқы 12 айда 70 Ерте жастағы балалар 1-ден 2
жасқа дейін 90 Мектеп жасына дейінгі балалар 2-ден 6
жасқа дейін 120 Бастауыш және орта сынып оқушылары.
7-ден 12 жасқа дейін 150 Жасөспірімдер, ересектер 12-
ден жоғары жастағылар 200 Аяғы ауыр әйелдер мен
бала емізетін әйелдер
Фосфор
Сүйек ұлпасындағы фосфордың негізгі
мөлшері – 600 г. Ол адам ағзасындағы
барлық фосфордың 85% – ын құрайды.
Фосфор тістің қатты ұлпаларында
концентрленеді.
Фосфор тұздары. Фосфор тұздарының ағза
үшін маңызы сүйекті қалыптастыруға
қатысумен шектелмейді. Ағза бұлшық еті
жиырылғанда, сондай–ақ мида, бауырда,
бүйректе және басқа мүшелерде жүретін
биохимиялық үрдістерде қуатты нақ осы
қосылыстар түрінде пайдаланады. Міне,
сондықтан бұлшық еттер көп жұмыс істеген
кезде фосфатты қажетсіну едәуір артады

Бойды өсіреді, организмді қалпына келтіред
Энергетикалықалмасуды қалыптастырады
Артрит кезіндегі ауру сезімін азайтады
Метаболизмді жақсартады
Қышқыл-сілтілік балансты реттейді
Фтор

организмге керекті микроэлемент, оның негізгі
міндеті кальций және фосформен қосылып сүйек
тіндерін, тіс эмалін құрау болып табылады.
Адам организімінде – 2,5-3 г фтор кездеседі,
организмде фтор зәрмен бірге шығып кетеді
Тағам құрамындағы макроэлементтер
мен микроэлементтер

Макроэлементтер: Микроэлементтер:

Кальций - сүт және сүт өнімдері; Темір - саңырауқұлақтар, ет,
Фосфор - сүт өнімдері, балық; ұнтақталған ұн өнімдері;
Йод - жұмыртқа, балық, теңіз
Магний - Жасыл көкөністер, балдыры, ішек;
бұршақ дақылдары, жаңғақтар Фтор - соя, фундук;
Мырыш - жарма, ет, ішек;
Натрий - тұз;
Селен - балық, жаңғақ;
Цадий - кептірілген жемістер, Мыс - теңіз өнімдері, бауыр;
ашытқы. Марганец - жапырақты көкөністер,
бұршақ тұқымдастар;
Хром - ет, бас салаты, сұлы майы,
қызанақ.
Элементтердің жетіспеуінен туындайтын
потологиялық ауруларды айтатын болсақ
Тірі табиғаттың ерекше маңызды
және организмнің негізгі қызметі.
Зат алмасу
Зат алмасу ішкі физиологиялық
және айналаны қоршаған сыртқы
орта факторымен байланысты
жүреді. Зат алмасу екі процестен
тұрады: ассимляция (синтез) және
диссимляция (ыдырау).
Ассимляция мен диссимляцияның
нәтижесінде организмге қажетті
заттар түзіліп, ескірген
ыдыраудан пайда болған қажетсіз
заттар сыртқа шығарылады.
Балалар мен жөсөспірімдер
организмінде ассимляция
диссимляциядан басым болады,
ересек адамдарда тең болса,
қартайғанда диссимляция басым
болады. Адам өзінің барлық
өмірінде асқорыту органдары
арқылы 2, 5 тонна белоктарды,
майларды, 10 т. Көмірсулар және
25 т суды сіңіреді.
Зат алмасу (метаболизм) бір-бірімен
тығыз байланысты ассимиляция және
диссимиляция . процестерінің
жиынтығы
Ассимиляция (анаболизм) – жұмсалған Диссимиляция (катаболизм) –
ткандардың құрылымын қалпына келтіріп ассимиляцяның қарама-қарсы келетін
және әр түрлі тағамдармен бірге келген үрдіс. Ол тірі құрылымдардың
химиялық заттардан тірі заттарды
синтездеп шығару үрдісі.
ыдырауын қамтамасыз етіп түрады.
Диссимиляция да бірнеше сатыда
Ол бірнеше сатыда аткарылады
өтеді
1) сыртқы ортадан организмге қажет организм қорын жұмылдыру
заттарды қабылдау;
(мобилизациялау);
2) қабылданған заттарды организм 2) күрделі қосылыстарды
ұлпалары мен жасушалары сіңіре алатын қарапайым заттарға ыдырату;
қосылысқа айналдыру;
3) ұлпа мен жасушаның ескірген
3) жасуша құрылымын , биологиялык,
құрамаларын ыдырату, бүзу;
белсенді заттарды түзу, ескірген 4) қуатты заттарды ыдыратып,
құрылымдарды алмастыру, жаңарту;
энергия бөлу;
4) қарапайым заттардан күрделі
5) организмнен алмасу (ыдырау)
қосылыстар түзу; 5) денеде қор жинау.
өнімдерін бөліп шығару.
Витаминдердің зат
алмасуда маңызы
Витамин – адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың
организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз
мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық
қоспалар. Витаминдердің көпшілігі ферменттердің негізгі
құрамдас бөлігі болып табылады. Организмде үздіксіз
жүріп жататын химиялық реакциялар, мысалы, ішкен
тағамның, мал азығының ыдырап, қорытылуы,
ферменттердің қызметіне байланысты. Тағамның
құрамында витамин жеткіліксіз болса, адам әр түрлі
ауруға шалдығады. Ал витаминді (әсіресе, А және D
витаминдерін) шамадан тыс көп қабылдау ағзаның
улануына (гипервитаминоз) соқтырады. Ол көбінесе, жас
балаларда жиі кездеседі. Қазір барлық витаминдерді суда
еритін витамин, майда еритін витамин және витамин
тектес заттар деп бөледі.
Корытынды

Адам денсаулығы дұрыс болып қалыпты өмір сүрү
үшін ең қажеттісі – қоректік заттың мөлшері,
сапасы, ағзаға ену мөлшері міндетті түрде тиісті
деңгейде сақталуы керек. Әрбір қоректік заттың
энергетикалық балансын сақтау ең басты шарт
болып табылады.Қоректену нәтижесінде ағзада
көптеген биологиялық, химиялық және физикалық
үрдістер, яғни, көбею, өсу, даму, еңбек ету, т.б.
жағдайлары болады.
Пайдаланылған әдебиеттер

Шарманов Т.Ш. Тағам гигиенасы. Оқу құралы.
Алматы: Эверо, 2005, 2010. – 256 б.
С.П.Терехин., С.В.Ахметова, Г.Н.Талиева. Емдік
тамақтану (оқу-әдістемелік құрал). Қарағанды.-
2006.-276 б.
Каримов Т.К. Бермагамбетова С.К. Балалар мен
жасөспірімдердің тамақтану гигиенасы. Оқу құралы.
Ақтөбе, 2009. – 104 б.
Ахметов М. Тағам гигиенасы. Оқу құралы. – Астана,
2010. – 73 б.
https://sigareta16.ru/kk/ushnye-bolezni/rol-makro--i-mik
roelementov-v-organizme-cheloveka-chelovek.html
https://present5.com/organizmdegi-zat-almasu-procesin
i%D2%A3-nervtik-zh%D3%99ne-gumuraldy%D2%9B-ret
telu/

Ұқсас жұмыстар

АММОНИЙ ТҰЗДАРЫ

Фосфор элементінің реттік номері

Сақа малда фосфор мөлшері

Сүйек ткані КАЛЬЦИЙ

ҰЖЫМДЫҚ ҚОРҒАНЫС ҚҰРАЛДАРЫ

Қазақстанның бейметалл кендері

ФОСФОР – тіршілік пен ақыл – ой элементі

Табиғи калий тұздары

VA топша элементтері. Азот және фосфор элементтері

Фосфор оксидтері

Пәндер