ТҰРАҚТЫ ТОҚ ТІЗБЕКТЕРІ

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Академик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті

Орындаған:Тиникулова Шынар; РТК-212

Тексерген:Мұсабекова Әсел Қанатқызы

Тұрақты тоқ тізбектері

Жоспары:

Электр тізбегі

Энергия көздері. ЭҚК көздері

Тұрақты ток көздері

Электр тізбектеріндегі ең қарапайым түрлендірулер

Әдебиеттер тізімі

Тұрақты ток - ток күшінің шамасы мен бағыты уақытқа байланысты өзгермейтін электр тогы.

Электр тізбегі деп - электр тоғына жол құрайтын, электрлік ток, ЭҚК (электр қозғаушы күш) және электрлік кернеу туралы түсіндірілген электромагниттік процесс құрайтын құралдар мен объекттердің жиынтығын атаймыз.

Электр тізбегі жеке құрылғылардан немесе элементтерден тұрады, оларды мақсатына сәйкес 3 топқа бөлуге болады.

Бірінші топ электр энергиясын өндіруге арналған элементтерден тұрады (қуат көздері) .

Үшінші топқа электр энергиясын қуат көзінен электр қабылдағышқа беруге арналған элементтер (сымдар, кернеудің деңгейі мен сапасын қамтамасыз ететін құрылғылар және т. б. ) жатады.

Екінші топ - электр энергиясын энергияның басқа түрлеріне (механикалық, жылу, жеңіл, химиялық және т. б. ) айналдыратын элементтер.

Барлық электр тізбектер сызықтық және сызықтық емес деп бөлінеді.

Сызықтық емес элементтің, мысалы жинақтағыш шам, кедергісі бар, кернеу артқан сайын кедергісінің сыйымдылығы артып отырады, сонымен қатар шамға баратын ток та артады.

Параметрі токтан тәуелсіз электр тізбегінің элементін сызықтық деп атайды, мысалы, электрлік пеш.

Электр тізбектерін есептеу және қорытындылау Ом заңын қолданумен және Кирхгофтың бірінші және екінші заңдарын қолданумен жүзеге асады. Осы заңдар негізінде барлық электр тізбегіндегі және белгілі бір тізбек бөлігіндегі токтар мәні, кернеу, ЭҚК арасындағы байланыс орнайды.

Ом заңы

Кирхгофтың заңдары

Энергия көздері. ЭҚК көздері

ЭҚК көзі терминалдың кернеуіне (потенциалдар айырымына) тең келетін ЭҚК мәні арқылы сипатталады, егер ток көзі болмаса.

ЭҚК - бұл көзге тән сыртқы күштердің көзі ретінде бір оң зарядты көздің ішіндегі әлеуеті төмен терминалдан әлеуеті жоғары терминалға жылжытуға бағытталған жұмысы деп анықтайды.

Схемалардағы ЭҚК көзі мен гальваникалық элементтің белгілері

Тұрақты ток көздері - бұл гальваникалық элементтер, электр батареялары, электромеханикалық генераторлар, термоэлектрлік генераторлар, фотоэлементтер және т. б .

Тұрақты ток электр қабылдағыштары дегеніміз - электр энергиясын механикалық, жылыту және жарықтандыру құрылғыларына айналдыратын электр қозғалтқыштары.

Барлық электр қабылдағыштар электрлік параметрлерімен сипатталады, олардың ішінде ең негізгі кернеу мен қуат бар.

Электр қабылдағыштың қалыпты жұмысы үшін оның қысқыштарында (терминалдарда) номиналды кернеуді ұстап тұру қажет.

Тұрақты ток қабылдағыштары үшін ол 27, 110, 220, 440 В, сондай-ақ 6, 12, 24, 36 В құрайды.

Ток көзі қысқа тұйықталған терминалдары бар I токпен сипатталады (кернеу болмаған кезде) . Егер ток кернеуге тәуелді болмаса, онда мұндай көз идеал деп аталады.

Тізбектердегі ток көзінің кескіні

Электр тізбектеріндегі ең қарапайым түрлендірулер

Кедергілердің тізбектей қосылуы

Тізбектегі ток кез келген нүктеде бірдей болады.

Кедергілерді тізбектей жалғаудағы эквивалентті кедергі

Тізбектей қосылған тізбек элементтерінің эквивалентті кедергісі жеке элементтердің кедергілерінің қосындысына тең.

Резисторлардың параллель қосылуы

Тізбектегі токтардың мәндері келесідей анықталады:

Қарсылықтардың аралас байланысы

Аралас қосылыстар үшін, мүмкін болса, тізбектелген және параллель қималар жиынтығының кедергісін есептеу қолданылады. Тізбектелген және параллель қосылыстарды есептеу ережелерін қолдана отырып, әр түрлі біріктірілген тәсілдермен жалғанған резисторы бар күрделі тізбектің кедергісін есептеуге болады. .

Мұндай есептеу әдістерінің бірі қадам (қайталанатын) болып табылады. Тізбек қайталанатын элементтерден (резисторлардан) тұратын кезде қолдануға ыңғайлы. Қадамдық әдіс бірінші әрекеттің (қадамның) нәтижесінің екіншісінде, екіншісінің үшіншісінде және тағы басқаларында қолданылуына негізделген. Қадамдар саны қайталанатын құрылымдық элементтердің санына байланысты